انتقال مجازی آب از طریق تجارت بین استانی غلات در ایران

مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 5، دوره 33، شماره 1 - شماره پیاپی 43، فروردین 1398، صفحه 55-74   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead2.v0i0.76365

نویسندگان

نیلوفر اشک تراب^* ؛ منصور زیبایی

دانشگاه شیراز

چکیده

آب در ایران یک منبع کمیاب می‌باشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی سریع به همراه رشد جمعیت منجر به افزایش فشار برمنابع آب در کشور شده است. مطالعه حاضر به اندازه‌گیری مجموع ردپای آب گندم، جو و ذرت دانه‌ای در استان‌های کشور در سال 1395 پرداخته‌است. میزان مازاد عرضه و تقاضای محصولات مذکور در سطح هر استان محاسبه و با استفاده از ردپای آب هر محصول در هر استان، شبکه تجارت آب مجازی غلات در سطح کشور بدست آمده است. به منظور شناسایی مقاصد هر استان صادرکننده و حداقل کردن هزینه حمل و نقل از مدل حمل و نقل استفاده شده است. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که استان تهران بزرگ‌ترین واردکننده غلات در کشور بوده که حجم بالایی از واردات آن از استان‌های کرمانشاه، مرکزی و همدان صورت می‌گیرد. استان‌های گلستان و کرمانشاه به ترتیب بزرگترین صادرکننده گندم و جو بوده‌اند که عمده صادرات استان گلستان به استان‌های خراسان و سیستان و بلوچستان بر اساس مدل حمل و نقل می‌باشد. استان کرمانشاه، بیشترین صادرات محصول جو را به استان‌های آذربایجان‌غربی، تهران، زنجان و کردستان انجام می‌دهد که نشان دهنده بیشترین میزان انتقال آب مجازی از طریق صادرات محصول جو می‌باشد به استان‌های مذکور می‌باشد. در سال 1395، 6/5 میلیون تن ذرت دانه‌ای به کشور وارد شده که مازاد تقاضای تمام استان‌های کشور را پوشش داده و منجر به ورود آب مجازی به کشور شده‌ است.

کلیدواژه‌ها

استان؛ ردپای آب؛ شبکه تجارت آب مجازی؛ مدل حمل و نقل؛ گندم؛ جو؛ ذرت دانه‌ای

مراجع

1- Ababaei B., and Ramezani Etedali H. 2014. Estimation of water footprint components of Iran’s wheat production: comparison of global and national scale estimates. Journal Environmental Process 1: 193-205.

2- Agricultural Engineering Research Institute. 2015. Improving water use productivity. Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Writers: Abbasi, F., Naseri, A., Sohrab, F., Baghani, G., Abbasi, N. And Akbari, M. (In Persian).

3- Aquastat. 2010. FAO Aquastat China Country Profile. Retrieved from http://www.fao.org/nr/water/aquastat/countries regions/Iran/index.stm.

4- Babazadeh H., and Sarai Tabrizi M. 2012. Evaluation of Hormozgan province agricultural situation from the point of view of virtual water. Journal of Water Resource in Agriculture 26(4):485–499. (In Persian)

5- Baghestan A.A., Mehrabi Boshrabadi H., Zare Mehrjerdi M.R., and Sherafatmand H. 2010. Application of the concept of virtual water in water resources management of Iran. Iran Water Resources Research 6(1): 28-38. (In Persian with English Abstract)

6- Chapagain A.K., Hoekstra A., and Savenije H. 2006. Water saving through international trade of agricultural products. Hydrology and Earth System Sciences 10: 455–468.

7- Chapagain A.K., and Orr S. 2009. An improved water footprint methodology linking global consumption to local water resources: A case of Spanish tomatoes. Journal of Environmental Management 90: 1219-1228.

8- Chouchane H., Krol M.S., and Hoekstra A.Y. 2018. Virtual water trade patterns in relation to environmental and socioeconomic factors: A case study for Tunisia. Science of the Total Environment 613–614: 287–297.

9- Dalin C., Hanasaki N., Qiu H., Mauzerall D.L., and Rodriguez-Iturbe I. 2014. Water resources transfer through Chinese interprovincial and foreign food trade. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 111(27): 9774–9779.

10- Ghezel Jahromi S., and Mohammadi H. 2008. Application of transportation programming model in sugar industries in Fars Province. Sugar beet Journal 24(2): 109-128. (In Persian with English Abstract)

11- Guan D., and Hubacek K. 2007. Assessment of regional trade and virtual water flows in China. Ecological Economics 61(1): 159-170

12- Food and Agriculture Organization of United Nation (FAO). 2016. www.faosta.fao.org.

13- Hoekstra A.Y., and Chapagain A.K. 2007a. Water footprints of nations: Water use by people as a function of their consumption pattern. Water Resource Management 21: 35-48.

14- Hoekstra A.Y., and Chapagain A.K. 2007b. The water footprints of Morocco and the Netherlands: Global water use as a result of domestic consumption of agricultural commodities. Ecological Economics 6: 143-151.

15- Hoekstra A.Y., and Chapagain A.K. 2008. Globalization of water: Sharing the planet’s freshwater resources. Blackwell Publishing, Oxford, UK.

16- Hoekstra A.Y., Chapagain A.K., Aldaya M.M., and Mekonnen M.M. 2009. Water footprint manual: State of the art 2009, Water Footprint Network, Enscheda, the Netherlands.

17- Iran Meteorological Organization. 2018. Statistics and information, maps and tables and climate classification. (In Persian)

18- Iran Statistical Centre. Statistical Data and Information. 2018. (In Persian)

19- Islam S.M., Oki T., Kanae S., Hanasaki N., Agata Y., and Yoshimura K. 2007. A grid-based assessment of global water scarcity including virtual water trading. Water Resource Management 21: 19-33.

20- Jafari A., and Zarei GH. 2007. Virtual Water Trade and Its Role in Addressing the Dehydration Crisis. Second Water Resources Management Conference. Isfahan, Isfahan University of Technology: Iran Water Resources Sciences and Engineering Society. (In Persian)

21- Kiani GH. 2001. Determination of the economic pattern of wheat transportation in Iran. Master's thesis, Agricultural Economics Department, Tehran University. (In Persian)

22- Kiani GH. 2018. Study of domestic and international virtual water trade in Iran. Journal of water and soil Sciences 22(1):115-125. (In Persian with English Abstract)

23- Kumar M.D., and Singh O.P. 2005. Virtual water in global food and water policy making: Is there a need for rethinking? Water Resource Management 19: 759-789.

24- Liu J., and Savenije H.H.G. 2008. Food consumption patterns and their effect on water requirement in China. UNESCO-IHE, Value of Water Research Report Series No. 30.

25- Ma J., Hoekstra A.Y., Wang H., Chapagain A.K., and Wang D. 2006. Virtual versus real water transfers within China. PHILOS. T. R. SOC B: 19, 361: 835-842.

26- Ministry of Agricultural Jihad, Agricultural Jihad Organization of Gilan Province, Deputy Director of Plant Production Improvement of Agricultural Management Guidelines for Agriculture and Rural Development Preparation and Settlement: Javad Yahyazadeh, Agriculture Expert September, 2013. (In Persian)

27- Ministry of Agriculture Jihad, Deputy Economic and Planning Department, Information and Communication Technology Center. 2017. Agricultural Statistics, Agricultural Crop Years 2015-2016, Vol.1: Crop Production. Ministry of Agriculture publications. (In Persian)

28- Ministry of Agriculture Jihad. 2017. http://www.maj.ir. (In Persian)

29- Namakin K., Moasheri B.N., and Khosravi S. 2012. Study of food consumption pattern in students of junior high schools in Birjand. New Care, Journal of Nursing and Midwifery Faculty, Birjand University of Medical Sciences, 9 (3): 272-264. (In Persian with English Abstract)

30- Omidi F., and Homaee M. 2015. Deriving crop production functions to estimate wheat virtual water and irrigation water price. Cereal Research 5(2): 131–143. (In Persian)

31- Verma Sh., Kampman D.A., Van der Zaag P., and Hoekstra A.Y. 2009. Going against the flow: A critical analysis of inter-state virtual water trade in the context of India’s National River Linking Program. Physics and Chemistry of the Earth 34(4-5): 261–269.

32- Wang X., Haung K., Yu Y., Hu T., and Xu Y. 2016. An input–output structural decomposition analysis of changes insectoral water footprint in China. Ecological Indicators 69: 26–34.

33- World Bank. 2014. Annual freshwater withdrawals, total (billion cubic meters). Data. Retrieved from http://data.worldbank.org/indicator/ER.H2O.FWTL.K3

34- Zhao J., Liu W., and Deng H. 2005. The potential role of virtual water in solving water scarcity and food security problems in China. International Journal of Sustainable Development World Ecology 12: 419-428.