نظام تربیت و خود: از آرمان تکوین خود اصیل تا واقعیتی بنام شبه خود

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت

مقاله 1، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 18، اسفند 1398، صفحه 5-21   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fedu.v9i2.74530

نویسندگان

مرضیه عالی؛ نرگس سجادیه^*

دانشگاه تهران

چکیده

هدف اصلی این مقاله، بررسی فاصله گرفتن نظام‌های آموزشی از هدف تعالی خویشتن و خودمختاری از دیدگاه فوکو می‌باشد. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیل مفهومی و استنتاجی بهره گرفته شد. بنابر نتایج به دست آمده، مهم‌ترین تمایزهای خویشتن اصیل با خویشتن کاذب در حال تحول و انعطاف است. درحالی‌که خویشتن اصیل، همواره پروژه‌ای در حال تکامل و ناقص است، خویشتن کاذب، امری تمام‌شده و صلب است. همچنین خویشتن اصیل، نسبتی فعال با شبکه‌های قدرت دارد. علاوه بر این، نوع آگاهی گفتمانی خویشتن اصیل می‌تواند او را فراتر از حدود دانشی- فرهنگی زمانش ببرد. الزامات دستیابی به این خویشتن اصیل در فعالیت‌های تربیتی شامل مواردی مانند مسئله­آفرینی و نقد ساخت­شکنانه مداوم، توجه به احساسات فردی، آگاهی‌های گفتمانی و حقیقت‌طلبی و حقیقت‌گویی است. لذا، دست‌اندرکاران و ذی‌نفعان تربیت می‌بایست هسته‌های مقاومت خویش را در برابر ارزیابی‌های بیرونی و نظام‌های هنجارساز شکل دهند تا از استحاله خویشتن اصیل به خود کاذب جلوگیری کنند.

کلیدواژه‌ها

خود؛ نظام تربیت؛ قدرت؛ گفتمان؛ مساله آفرینی