تشخیص واژه‌های مفرد و مرکب از روی دال و ذال

جستارهای نوین ادبی

مقاله 6، دوره 52، شماره 4 - شماره پیاپی 207، بهمن 1398، صفحه 107-117   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v51i4.72723

نویسنده

حامد علیزاده^*

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در واژه‌های فارسی دری، همیشه حرف دال یا در آغاز واژه است یا پس از صامت و حرف ذال همواره پس از مصوت قرار می‌گیرد. این قاعده مخصوص واژه‌های بسیط است؛ اما در واژه‌های مرکب حرف آغازینِ بخشِ دوم نمی‌تواند ذال باشد و فقط می‌تواند دال باشد؛ چراکه مصوت ماقبل جزئی از خودِ تکواژ نیست بلکه متعلق به تکواژ پیشین است. بنابر این بخش دوم واژه‌های مرکب تابع همان قاعدۀ واژه‌های بسیط است. بر اساس این قاعده واژه‌های مفردی همچون باذه و نبیذ دارای حرف ذالند و واژه‌های مرکبی همچون پاداش و ستودان دارای حرف دال.

کلیدواژه‌ها

دال و ذال؛ پدید یا بدید؛ پدرود یا بدرود؛ ستوذان یا ستودان؛ کندرو

سایر فایل های مرتبط با مقاله

72723-متن مقاله به فرمت PDF-382642-1-10-20200901 (1).pdf

مراجع

ابن یمین فریومدی. (1344). دیوان اشعار ابن یمین فریومدی. تصحیح حسینعلی باستانی راد. تهران: کتابخانه سنایی.

اسدی طوسی. (1365). لغت فرس. به تصحیح و تحشیۀ فتح‌اللّه مجتبائی و علی‌اشرف صادقی. تهران: خوارزمی.

انجو شیرازی. (1351). فرهنگ جهانگیری. ویراستۀ دکتر رحیم عفیفی. مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.

ایزدی، اورنگ و دادرس، سیدمهدی. (1391). «نگاهی به واژه های مهجور فارسی در گویش بختیاری». هفتمین همایش انجمن ترویج زبان و ادب فارسی. جلد دوم. ص153-167.

بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین. (1388). تاریخ بیهقی. تصحیح و تعلیقات محمدجعفر یاحقی و مهدی سیدی. تهران: سخن.

دهقانی، محمد. (1394). شاهنامۀ ابومنصوری از مجموعۀ تاریخ و ادبیات ایران. تهران: نشر نی.

شرف الدین علی یزدی. حلل مطرز. نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس با شمارۀ ثبت 66872.

شعوری، حسن بن عبدالله. (1314ق). فرهنگ شعوری. استانبول: جمال افندی مطبعه.

شمس الدین محمد بن قیس رازی. (1360). المعجم فی معاییر اشعار العجم. تصحیح محمد بن عبدالوهاب قزوینی. زوار.

فردوسی، حکیم ابوالقاسم. (1384). شاهنامه. چاپ عکسی از روی نسخۀ خطی کتابخانۀ بریتانیا به شمارۀ Add.21,103 مشهور به شاهنامۀ لندن. نسخه برگردانان ایرج افشار و محمود امیدسالار. تهران: طلایه.

فردوسی، حکیم ابوالقاسم. (1389). شاهنامه. نسخه برگردان از روی نسخۀ کتابخانۀ شرقی وابسته به دانشگاه سن ژوزف با شمارۀ NC.43 . به کوشش ایرج افشار و محمود امیدسالار و نادر مطلبی کاشانی. تهران: طلایه.

فردوسی، حکیم ابوالقاسم. (1393). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.

فردوسی، حکیم ابوالقاسم. (1394). شاهنامه از دستنویس موزۀ فلورانس ج اول. گزارش ابیات و واژگان دشوار بقلم دکتر عزیزالله جوینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

فردوسی، حکیم ابوالقاسم. شاهنامه. نسخۀ موزۀ فلورانس Magl.III.24.

مستوفی قزوینی، حمدالله بن ابی بکر. (1362). تاریخ گزیده. به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.

موفق بن علی هروی. (1388). الابنیه عن حقایق الادویه. نسخه برگردان به قطع اصل نسخۀ خطی شمارۀ A. F. 340 کتابخانه ملی اتریش. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.

ناصرخسرو. (1368). دیوان ناصرخسرو. به تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.