حدیث بطی بررسی و نقد بیتی از حدیقۀ سنایی

جستارهای نوین ادبی

مقاله 5، دوره 53، شماره 2 - شماره پیاپی 209، تیر 1399، صفحه 86-96   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v53i2.84476

نویسنده

احمد رضایی^*

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

چکیده

در شروح متون بسیاری از اوقات با توضیحاتی مواجه می‌شویم که پیوند چندانی با متن ندارد، به نظر می‌رسد چنین گسستی نتیجۀ بی‌توجهی به ساختار کلام است؛ به عبارت دیگر، این گسست ممکن است از تمرکز بر یکی از عناصر متن مانند واژگان، اصطلاحات، صور بلاغی یا اشارات و وانهادن سایر مؤلفه‌ها ناشی شده باشد که نتیجۀ آن غفلت از ساختار متن به عنوان یک کلِ منسجم است.
از جمله آثاری که شاید به دلیل اهمیت و تأثیر آن بر متون مختلف، همواره مورد نظر شارحان بوده، حدیقۀ سنایی است. لکن در شروح مختلف حدیقه نیز ابیاتی دیده می‌شود که یا شرح آنها بدون توجه به ساختار کلیِ متن است یا تقریر و تکرارِ  شرح و دریافتِ دیگران بدون تأمل در جوانب آن است.؟
پژوهش حاضر به بررسی شرح یکی از ابیات حدیقه پرداخته که در آن شارحان بدون توجه به صدر و ذیل متن یا به تعبیری بدون عنایت به بافت کلام، به تبعیت از شرح و گفتۀ دیگری، گرانیگاه بیت را اشارت به داستانی دانسته‌اند و بر همین اساس مطالبی را عرضه کرده‌اند که چندان پذیرفتی نمی‌نماید، درحالیکه به نظر می‌رسد اشارت بیت به نامِ شخصی خاص است که از جمله راویان حدیث به شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها

نقد شرح حدیقۀ سنایی حدیث بطی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

5-Rezaei-Final.pdf

مراجع

- احمدی، بابک (۱۳۷۲) ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.

- اشرف زاده، رضا (۱۳۹2)آب آتش فروز، تهران: انتشارات جامی.

- بهادر، علاءالدین احمد (۱۳۸۹) طریقه بر حدیقه، شرح کامل باب اول حدیقه سنایی، به کوشش دکتر محمدرضا یوسفی، قم: انتشارات دانشگاه قم.

- حلبی، علی‌اصغر (۱۳۹۱) گزیده حدیقه‌الحقیقه، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

- درّی، زهرا (۱۳۹۲) شرح دشواری‌هایی از حدیقه‌الحقیقه سنایی، تهران: انتشارات زوّار.

- راستگو، سید محمد (۱۳۸۸) گزینش و گزارش از حدیقه سنایی، تهران: انتشارات سمت.

- دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره‌المعارف اسلامی، مقالۀ «ابن‌بطه عکبری»، ج۳، ص۹۷۷.

- سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم (۱۳۷4) حدیقه‌الحقیقه و شریعه‌الطریقه، تحقیق و تحشیه مدرس رضوی،تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

- سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم (۱۳۹۷) حدیقه‌الحقیقه و شریعه‌الطریقه، مقدمه، تصحیح، تعلیقات و فهرست‌ها دکتر محمدجعفر یاحقی و دکتر سید مهدی زرقانی، تهران: انتشارات سخن.

- طغیانی، اسحاق (۱۳۸۲) شرح مشکلات حدیقه سنایی، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.

- عباسی، عبداللطیف (۱۳۸۷) لطایف الحدایق، مقدمه، تصحیح و تعلیق دکتر محمدرضا یوسفی و دکتر محسن محمدی، قم: انتشارات آیین احمد.

- کحاله، عمر رضا (۱۴۱۴) معجم المؤلفین تراجم مصنفی الکتب العربیه، بیروت: مؤسسه الرساله.

- مدرس رضوی، محمدتقی(بی تا) تعلیقات حدیقه‌الحقیقه، تهران: انتشارات علمی.

- مهدوی دامغانی، احمد (۱۳۸۲)درباغ روشنایی: گزیدۀ حدیقه‌الحقیقه، تهران: انتشارات سخن.

- نصرالله منشی، ابوالمعالی (۱۳۷۳) کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی طهرانی، تهران: انتشارات امیر کبیر.