بررسی تحمل به شوری دانهال های ارقام تجاری و ژنوتیپ های محلی پسته (Pistacia vera L.) منطقه رفسنجان در شرایط کنترل شده

علوم باغبانی

مقاله 2، دوره 31، شماره 1، خرداد 1396، صفحه 70-80   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v0i0.42260

نویسندگان

حمید علی‍‍پور¹؛ محمد کافی^{* 1}؛ احمد نظامی¹؛ امیر حسین محمدی²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²موسسه تحقیقات علوم باغبانی، پژوهشکده پسته، رفسنجان

چکیده

در ایران عمده اراضی زیرکشت پسته در حاشیه کویر قرار دارد و یکی از مشکلات عمده این اراضی شوری خاک و آب آبیاری است که رشد و عملکرد گیاه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این تحقیق اثرات شوری روی خصوصیات رشدی و مقدار عناصر معدنی دانهال‌های 10 رقم پسته (اکبری، احمدآقایی، کله قوچی، فندقی، بادامی، ابراهیمی، سیف الدینی و ژنوتیپ‌‌های G1، G2 وG3) به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار مطالعه شد. عامل اصلی مقادیرشوری آب آبیاری (6/0، 15 و 30 دسی زیمنس بر متر) با استفاده از نمک کلرور سدیم و عامل فرعی ارقام پسته بود. بذور پس از جوانه‌زنی در آزمایشگاه به داخل گلدان در گلخانه منتقل شدند و بعد از مرحله سه برگی، تیمارهای شوری به مدت چهارماه اعمال گردید. نتایج نشان داد با افزایش شوری وزن خشک ساقه و ریشه، طول نهال، وزن خشک برگ، تعداد برگ، سطح برگ و قطر نهال کاهش داشت. با افزایش شوری، میزان عناصر سدیم و کلسیم در ریشه، ساقه و برگ افزایش و نسبت پتاسیم به سدیم در این اندام‌ها کاهش یافت. ارقام فندقی و کله قوچی بیشترین و ژنوتیپ‌هایG1 و G3 دارای کمترین میزان سدیم برگ بودند. ژنوتیپ G2 بیشترین میزان (3 درصد) و رقم کله قوچی کمترین میزان (4/1 درصد) پتاسیم برگ را دارا بودند. به طورکلی ژنوتیپ‌های محلی پسته ( G1، G2 و G3) جذب و انتقال سدیم کمتری را به برگ انجام دادند، به طوریکه ژنوتیپ G3 دارای بیشترین سدیم ریشه و کمترین سدیم ساقه و برگ بود. ژنوتیپG2 و رقم احمدآقایی به ترتیب با مقادیر 8/7 و 3/6 بیشترین نسبت پتاسیم به سدیم در برگ و رقم کله‌قوچی کمترین نسبت (9/3) را داشت. به نظرمی‌رسد ارقام کله قوچی، فندقی و اکبری در مراحل اولیه رشد نسبتا حساس و ژنوتیپ‌های G1، G2 وG3 و رقم احمدآقایی نسبتا متحمل به شوری باشند. ارقام بادامی، ابراهیمی و سیف الدینی از نظر تحمل به شوری در حد متوسط بودند.

کلیدواژه‌ها

خصوصیات رشدی؛ کلرور سدیم؛ نسبت پتاسیم به سدیم

مراجع

1- Abtahi A., and Karimiyan N.J. 1994. Response of seedlings of two varieties of pistachios in relation to theamountsand types of soil salinity in greenhouse, Fourth Congress of Soil Science, 149-148. (in Persian).

2- Alipoor H., and Hoseinifards J. 2011. Determine the salt tolerance varieties of pistachio using controlled crosses, Journal of Plant Production, 39:56-59. (in Persian).

3- Banakar M.H., and Ranjbar G. 2010. Evaluation of salt tolerance of pistachio cultivars at seedling stage, American-Eurasian Journal of Agricultural & Environmental Sciences, 9:115-120.

4- Barzegar A. 2000 .Sodic soils, under standing and efficiency. University of Chamranmartyr. P 273. (in Persian).

5- Behboudian M. H., Walker R. R., and Torokfalvy E. 1986. Effects of water stress and salinity on photosynthesis of pistachio, Scientia Horticulturae, 29: 251-261.

6- Bernstein L. 1975. Effect of salinity and sodality on plant growth, American Review of physiology,13:295-311.

7- Curtin D., and Selles F. 1993. Plant responses to sulphate and chloride salinity: Growth and IonicRelations, Journal of American Soil Science Society, 57: 1304-1310.

8- Flowers T.J., Troke P.F., and Yeo A.R. 1977. The mechanism of salt tolerance in halophytes, Annual Revew of Plant Physiology, 28: 89-252.

9- Greenway H., and manuus R. 1980. Mechanisms of salt tolerance in non- halophytes, Annual Revew of Plant Physiology, 31: 149-190.

10- Habibi G. and Hajiboland R. 2014. Silicon alleviates salt stress in pistachio plants, Biological Sciences, 4:189-202.

11- Jeschke W.D.1984. K+/Na+ exchang at cellular membranes.Intracellular compartmentation of cation and salt tolerance. In: salinity tolerance in plants. (Eds). R.C. Staples and G.H. Toenniessen. John Wiley. New York. 37-66.

12- Khoshgoftar manesh A. H. 2004. Determine the most limiting factors in land salty pistachio production of Qom, Research letter of Qom, Publication Management and Planning Organization of Qom, 2: 58-72.

13- Malakouti M. J., Keshavarz P., Saadat S., and Kholdbarin B. 2002. Plant nutrition in saline condition. Aid Horticulture. Sana press.

14- Mass E. V. 1990. Crop salt tolerance: An Agricultural salinity assessment and management, ed. K. K.Tangi, American society of civil engineers manuals and report on engineering practices, 262-326.

15- Mohamad-khani A., and Salehi M. H.2005. Effect of salinity on uptake and transport of potassium level in pistachio.9 th Iranian soil science Conference, Karaj, p: 311-312.

16- Mohamad-khani A.R. 1996. Determining therelative resistance ofthe basepistachiosalt(sodium chloride) due to changes inrespiratoryopenings, uptake and transport. Master Thesis, Faculty ofAgriculture, Tehran University. P 220 (in Persian).

17- Munns R., and Tester M. 2008. Mechanisms of salinity tolerance, Annual Review of Plant Biology, 59: 651-681.

18- Parsa A. A., and Karimian N. 1975. Effect of sodium chloride on seedling growth of two major varieties of Iranian pistachio, Journal of Horticultural Sciences, 50: 41-60.

19- Parsa A. A., and Wallace A. 1980. Differential partitioning of boron and calcium in shoots of seedlings of two pistachio [pistacia vera] cultivars, Journal of plant nutrition, 2: 236-266.

20- Picchioni G. A., and Miyamoto S. 1990. Salt effects on growth and ion uptake of pistachio rootstock seedling, Journal of the American society for horticultural science, 115 (4): 647-653.

21- Picchioni G. A., Miyamoto S., and Storey J. B. 1991. Boron uptake and effects on growth and carbohydrate partitioning of pistachio seedlings, Journal of the American society for horticultural science, 116: 706-711.

22- Sarchashmehpour M., and Malakouti M. J. 2005. Potassium fertilization urgency in pistachio ( yield increases and quality improvement), Sana press. 442p.

23- Sarmadnia G.H. 1997. The importance of environmental stress in agriculture. The first Congress of Plant Breedingin Iran. Tehran University, Karaj: 172-157. (in Persian).

24- Sarmadnia G.H., and Ghorbani A. 1986. Drought resistance of different masses of wheat at germination stage. Conference proceedings and results of research and dry landissues in Iran, Ferdowsi University of Mashhad:80-57. (in Persian).

25- Sepaskhah A. R., and Maftoun M. 1982. Growth and chemical composition of pistachio cultivars as influenced by irrigation regimes and salinity level of irrigation water. II chemical composition, Journal of Horticultural Sciences, 57: 469-476.

26- Sepaskhah A. R., and Maftoun M. 1988. Relative salt tolerance of pistachio cultivars, Journal of Horticultural Sciences, 63 (1): 157-162.

27- Tattini M., Bertoni P., and Caselli S. 1992. Genotypic responses of olive plants to sodium chloride. Journal of Plant Nutrition,15: 1467-1485.

28- Tattini M., Gucci R., Coradeschi M.A., Ponzio C.C., and Everard I. D. 1995. Growth, gas exchange and ion content in Olea europaea plants during salinity stress and subsequent relief, Physiologia Plantarum,95:203-210.

29- Therios I.N., and Misopolinos N.D. 1988. Genotypic responses to sodium chloride salinity of four major olive cultivars (Olea europaea L.), Plant& Soil, 106: 105 – 111.