اثر روش‌های مدیریت غیرشیمیایی بر جمعیت و تنوع علف‌های هرز در مزرعه اسفناج (Spinacia oleraceae L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 2، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 33، مهر 1396، صفحه 638-651   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v9i3.29239

نویسندگان

سرور خرم دل^* ؛ رضا قربانی؛ قربانعلی اسدی؛ روح اله آفریکان

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

به منظور ارزیابی اثر روش‌های مختلف مدیریت علف‌های هرز بر جمعیت، تراکم، وزن خشک و شاخص تنوع شانون- وینر علف‌های هرز در مزرعه اسفناج (Spinacia oleraceae L.)، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 92-1391 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل آفتاب‌دهی با صفحات پلی‌اتیلن تیره و شفاف، بقایای سه گونه گیاهی آفتابگردان (Helianthus annuus L.)، جو (Hordeum vulgare L.) و سیر (Allium sativum L.)، وجین دستی و شاهد (بدون کنترل علف‌های هرز) بودند. صفحات پلی‌اتیلن دو ماه قبل از کاشت اسفناج پس از آبیاری زمین در حد ظرفیت زراعی روی سطح خاک کشیده شدند. بعد از آماده‌سازی زمین، 5000 کیلوگرم در هکتار از بقایای هر گونه گیاهی به خاک اضافه شد. وجین دستی علف‌های هرز طی دو نوبت در اواخر پاییز و اواخر زمستان قبل از بسته شدن کانوپی اسفناج انجام شد. نمونه‌برداری از جمعیت علف‌های هرز طی سه مرحله زمان کاشت، اول اسفند ماه و قبل از برداشت اسفناج انجام گردید. صفات مورد مطالعه شامل تراکم نسبی، تراکم و وزن خشک و شاخص تنوع شانون- وینر علف‌های هرز بودند. نتایج نشان داد که طی سه نوبت نمونه-برداری 23 گونه علف هرز در مزرعه اسفناج مشاهده شد که شب‌بوئیان غالب‌ترین تیره بودند. در مرحله اول، دوم و سوم کمترین تعداد گونه علف‌هرز در تیمار آفتابدهی با صفحات پلی‌اتیلن تیره با دو گونه به‌دست آمد. اثر روش‌های مدیریت غیرشیمیایی بر تراکم، وزن خشک و شاخص تنوع شانون- وینر علف‌های هرز در هر سه مرحله نمونه‌برداری معنی‌دار (01/0p≤) بود. در مرحله اول، دوم و سوم نمونه‌برداری کمترین تراکم علف‌های هرز در تیمار آفتابدهی با صفحات پلی‌اتیلن تیره (به‌ترتیب با 3/8، 6/5 و 7/16 گونه بر متر‌مربع) و بیشترین تراکم برای شاهد (به‌ترتیب با 4/94، 9/63 و 7/116 گونه بر متر‌مربع) مشاهده شد. همچنین اگرچه مصرف بقایای گیاهی تراکم و وزن خشک علف‌های هرز را نسبت به شاهد کاهش داد، ولی این کاهش برای بقایای جو بیش از سایر بقایای گیاهی بود. بالاترین شاخص تنوع شانون- وینر علف‌های هرز در مرحله اول، دوم و سوم برای شاهد به‌ترتیب با 81/0، 76/0 و 7/0 و کمترین میزان در تیمار صفحات پلی اتیلن تیره به‌دست آمد.

کلیدواژه‌ها

آفتابدهی؛ بقایای گیاهی؛ شاخص تنوع شانون- وینر؛ وجین دستی

مراجع

Arbopleya, J. 2009. Soil solarization on onion beds for weed and disease control in Uruguay. Colombian Journal of Horticultural Science 3(2): 223-236.

Asadi, G.A., Ghorbani, R., Khorramdel, S., and Amin Ghafori, A. 2014. Effects of different levels of wheat straw and nitrogen fertilizer on combination, density and population of weeds in garlic. Journal of Agroecology, 4(1): 86-95. (In Persian with English Summary)

Ashrafi, Z.Y., Sadeghi S., and Rahimian Mashhadi, H. 2009. Inhibitive effects of barley (Hordeum vulgare) on germination and growth of seedling quack grass (Agropyrum repens). Icelandic Agricultural Sciences 22: 37-43.

Ataure Rahman, M., Chikushi, J., Saifizzaman, M., and Lauren, J.G. 2005. Rice straw mulching and nitrogen of no-till wheat following rice in Bangladesh. Field Crops Research 91: 71-81.

Blackshaw, R.E., Moyer, J.R., Doram, R.C., and Boswell, A.L. 2001. Yellow sweet clover, green manure, and its residues effectively suppress weed during fallow. Weed Science 49: 406-413.

Blackshow, R.E., Molnar, L.J., Chevalier, D.F., and Lindwall, C.W. 1998. Factors affecting of the weed-sensing detect spray system. Weed Science 46: 127-137.

Candido, V., Castronuovo, D., Lucarelli, G., Manera, C., and Miccolis, V. 2006. Herbicidal effectiveness of soil solarization in lettuce crop [Lactuca sativa L.; Basilicata]. [Italian Association for Plant Protection], Riccione, Rimini (Italy), 27-29 March, p. 413-420.

Conley, S.P., Binning, L.K., Timothy R., and Connell, T.R. 2001. Effect of cultivar, row spacing, and weed management on weed biomass, potato yield, and net crop value. American Journal of Potato Research 78: 31-37.

Dhima, K.V., Vasilakoglou, I.B., Eleftherohorinos, I.G., and Lithourgidis, A.S. 2005. Crop ecology and their cover crop mulch effect on grass weed suppression and corn development. Agronomy Journal 98: 1290-1297.

Duppong, L.M., Delate, K., Liebmen, M., Horton, R., Kraus, G., Petrich, J., and Chowdbury, P.K. 2004. The effect of natural mulches on crop performance, weed suppression and biochemical constituents of catnip and St. Johns Wort. Crop Science 44: 861-869.

Elliot, L.F., McCalla, T.M., and Waiss, A. 1978. Phytotoxicity Associated with Residue Management. In: "Crop Residue Management Systems" (Ed. Oschwald, W.R.). pp. 131-146. ASA Special Publication. No. 31. Mdison.

Ferreira, M.I., and Reinhard, C.F. 2010. Field assessment of crop residues for allelopathic effects on both crops and weeds. Agronomy Journal 102(6): 1593-1600.

Fogelberg, F., and Gustavsson, A.M.D. 1999. Mechanical damage to annual weeds and carrots by in-row brush weeding. Weed Research 39: 469-479.

Ghorbani, R., Khorramdel, S., Asadi, G.A., and African, R. 2013. Evaluation the effect of weed management strategies on dynamic of seed bank and spinach yield. Iranian Journal of Weed Sciences In Press. (In Persian with English Summary)

Ghosheh, H.Z., and Al-Hajaj, N.A. 2004. Impact of soil tillage and crop rotation on barley (Hordeum vulgare) and weeds in a semi-arid environment. Journal of Agronomy and Crop Science 190(6): 374-380.

Gibson, M.T., Welch, I.M., Barrett, P.R.F., and Ridge, I. 1990. Barley as an inhibitor of algal growth. II: 953 Laboratory studies. Journal of Applied Phycology 2: 241–248

Goliaris, A.H. 1999. Saffron Cultivation in Greece. In: “Saffron” (M. Negbi, ed.) Harwood Academic Publication, Amsterdam, Nethelands. 154 pp.

Gul, B., Khan, I.A., Hussain, Z., and Saeed, M. 2013. IMPACTS of soil solarization combined with other weed control strategies on weed management in onion nurseries. Pakistan Journal of Weed Science Research 19(1): 101-108.

Haas, H., and Streibig, J.C. 1982. Changing patterns of weed distribution as a result of herbicide use and other agronomic factors. In: Herbicide Resistance in Plants. (Eds.: H.M. Le Baron, and J. Gressel). John Wiley and Sons, New York p. 57-79.

Hakansson, S. 1995. Weeds in agricultural crops: I. Life- forms and occurrence under Swedish conditions. Swedish Journal of Agricultural Research 25: 143-154.

Hassing, J.E., Motsenbocker, C.A., and Monlezun, C.J. 2004. Agroeconomic effect of soil solarization of fall-planted lettuce. Scientia Horticulturae (101): 223-233.

Javanmardi, J. 2010. Organic Frming of Vegetables. Jihad Daneshgahi Publication of Mashhad, Iran. 349 pp. (In Persian)

Jensen, P.K. 1995. Effect of light environment during soil disturbance on germination and emergence pattern of weeds. Annals of Applied Biology 127(3): 561-571.

Johnson, W.C., Davis, R.F., and Mullinix, B.G. 2007. An integrated system of summer solarization and fallow tillage for Cyperus esculentus and nematode management in the southeastern coastal plain. Crop Protection 26: 1660-1666.

Kember, R.W.L. 1973. Phytotoxicity from plant residue, II. The effect of time rotting straw from grasses and legumes on the growth of wheat seedlings. Plant and Soil 38: 348-361.

Khan, M.A., Marwat, K.B., Amin, A., Nawaz, A., and Khan, H. 2012. Soil solarization: an organic weed management approach in cauliflower. Communications in Soil Science and Plant Analysis 43(13): 1847-1860.

Legere, A., and Samson, D.N. 1999. Relative influence of crop rotation, tillage, and weed management on weed associations in spring barley cropping systems. Weed Science 47: 112-122.

Machado, S. 2007. Allelopathic potential of various plant species on downy brome. Agronomy Journal 99: 127-132.

Macias, D., and Ridge, I. 1999. The relative sensitivity of algae to decomposing barley. Journal of Applied Phycology 1015(11): 285-291.

Marenco, R.A., and Lustosa, D.C. 2000. Soil solarization for weed control in carrot. Pesqui Agropecu Brasileira 35: 2025-2032.

Nakamoto, T., Yamagishi, J., and Miura, F. 2006. Effect of reduced tillage on weeds and soil organisms in winter wheat in summer maize cropping on humic and osols in central Japan. Soil and Tillage Research 85: 94-106.

Putnam, A.R., and Defrank, J. 1983. Use of phytotoxic plant residues for selective weed control. Crop Protection 2(2): 173-181.

Ramachandran, A., Hrycan, W., Bantle, J., and Waterer, D. 2005. Seasonal changes in tissue nitrate levels in fall-planted spinach (Spinacia oleracea L.). University of Saskatchewan, Canada, Retrieved May 9, 2008, from http:/ /www.usask. ca/ agriculture/plantsci/vegetable/resources/ student/spinachsap_2005.pdf

Shabahang, J., Khorramdel, S., Amin Ghafori, A., and Gheshm, R. 2013. Effects on management of crop residues and cover crop planting on density and population of weeds and agronomical characteristics of saffron (Crocus sativus L.). Journal of Saffron Research 1(1): 57-72. (In Persian with English Summary)

Teasdale, J.R., Beste, C.E., and Potts, W.E. 1991. Response of weeds to tillage and cover crops residue. Weed Science 39: 195-199.

Tursum, N., Bukun, B., Karacan, S.C., Ngouajio, M., and Mennan, H. 2007. Critical period for weed control in leek (Allium porrum L.). Horticultural Sciences 42: 106-119.

Wu, H., Pratley, J., Lemerle, D., and Haig, T. 2000. Evaluation of seedling allelopathy in 453 wheat (Triticum aestivum) accessions against annual ryegrass (Lolium rigidum) by the equal-compartment-agar method. Australian Journal of Agricultural Research 51(7): 937-944.