پهنه‌بندی اقلیمی پتانسیل کشت گندم ( (Triticum aestivum L.استان گلستان

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 8، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 33، مهر 1396، صفحه 821-833   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v9i3.52027

نویسندگان

افروغ سادات بنی عقیل¹؛ علی راحمی کاریزکی^{* 1}؛ عباس بیابانی²؛ حسن فرامرزی³

¹گنبد کاووس

²دانشگاه گنبد کاووس

³دانشگاه تربیت مدرس نور

چکیده

در کشاورزی، پیدا کردن مکان بهینه برای محصولات کشاورزی می‌تواند مزایای اقتصادی را افزایش و پیامد‌های منفی زیست‌محیطی را کاهش می‌دهد. به‌منظور ارزیابی اقلیمی اراضی کشاورزی استان گلستان برای کشت گندم ((Triticum aestivum L.، از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و روش خطی وزنی (WLC) استفاده شد. بدین منظور ابتدا نیاز‌های زراعی و متغیر‌های محیطی تعیین، درجه‌بندی و مطابق با آن‌ها نقشه‌های موردنیاز تهیه گردید. متغیرهای اقلیمی موردمطالعه شامل: حداکثر دما، حداقل دما، دمای متوسط و بارندگی در مرحله کاشت و در طی دوره‌ رشد بودند. در این پژوهش از آمارهای 10 سال اخیر پارامتر‌های اقلیمی 25 ایستگاه هواشناسی استان گلستان استفاده گردید. برای استانداردسازی داده‌ها از روش فازی و برای وزن دهی به معیارها از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده‌شده است. در نهایت، با استفاده از روش ترکیب خطی وزنی (WLC) در محیط نرم‌افزار IDRISI، نقشه‌ پتانسیل‌ کشت گندم دیم تهیه گردید. نتایج نشان داد که در وزن دهی معیارها با روش تحلیل سلسله مراتبی، مقدار بارندگی در دوره رشد با 3407/0 درصد بیشترین و حداقل دمای دوره سبز شدن با 0306/0 درصد کمترین ضریب‌ها را کسب کردند. در نقشه‌ برونداد حاصل از روش ترکیبی خطی وزنی ازلحاظ عوامل اقلیمی نشان داد که بیش از 55 درصد اراضی جهت کشت گندم در پهنه بسیار مستعد و مستعد قرار دارند که این اراضی بیشتر در شمال شرقی و مرکز استان واقع‌شده‌اند که می‌توان علت آن را مقدار بارش کافی و دمای مناسب بیان نمود. علاوه بر این، عامل محدود‌کننده کشت گندم از لحاظ اقلیمی در استان گلستان را می‌توان مقدار بارش در طول فصل رشد را ذکر نمود.

کلیدواژه‌ها

ترکیب خطی وزنی؛ روش فازی؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ متغیرهای اقلیمی

مراجع

Farag Zadeh, M., and Taklubygash, A. 2001. Agro-climatic zoninig of Hamedan province using the geographic information system on dryland wheat. Geographical Research 41: 105-93. (In Persian with English Summary)

Feizizadeh, B., Ebdali, H., Rezaei-Banafshe, M., and Mohammadi, G. 2012. Zoning of susceptible area to rainfed wheat in the Azerbaijan province by geospatial analysis of GIS. Agronomy Journal. (Pajouhesh and Sazandegi) 96: 75-91. (In Persian with English Summary)

Gaffari, R. 2003. Prioritizing the crisis in rural settlements with AHP. Case Study: Rural Bazoft. Journal of Consulting Engineering (12): 107-100. (In Persian with English Summary)

Golestan Agricultural Jihad Organization. 2011. The composition and proposed pattern of cultivation p. 19. (In Persian)

Jafarbaeglu, M., and Mobarake, Z. 2008. Assess the land suitability for cultivation of saffron Qazvin province on the basis of multi-criteria decisions methods. Physical Geography Research (66): 101-119. (In Persian with English Summary)

Kamkar, B., Dorri, M.A., and Teixeira da Silva., J. 2014. Assessment of land suitability and the possibility and performance of a canola (Brassica napus L.)–soybean (Glycine max L.) rotation in four basins of Golestan province, Iran. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Sciences 17(1): 95-105.

Kazemi, H., Tahmasebi, Z., Kamkar, B., Shataei, S., and Sadeghi, S. 2012. Evaluation of geostatistical methods for estimating and zoning of macronutrients in agricultural lands of Golestan province. Journal of Soil and Water 22(1): 18. (In Persian with English Summary)

Khajeh pour, M.R. 2013. Cereals. Jihad Daneshgahi Isfahan, Iran p 783. (In Persian)

Khush, G.S. 2005. What it will take to feed 5 billion rice consumers in 2030. Plant Molecular Biology 59: 1-6.

Koocheki, A., Hosseini, M., and Hashame Dezfulli, A. 1995. Sustainable Agriculture. Jihad Daneshgahi Mashhad, Mashhad, Iran 162 pp. (In Persian)

Kramer, P.J. 1997. Plant and Soil Water Relationships: A Modern Synthesis. Tata Mc Graw Hill Publishing Company Ltd., New Delhi p. 296-345.

Kumudini, S., Hume, D.J., and Chu, G. 2002. Genetic improvement in Short-season soybean (nitrogen accumulation, remoblizatioin and partitioning). Crop Science 42: 141-145

Lotfi Arpachaei, Z., Esmali Ouri, A., Hashemimajd, K., and Najafi, N. 2013. Soil fertility evaluation of Ardabil plain for wheat and potato based on some soil chemical properties by AHP and GIS techniques. Journal of Water and Soil 27(1): 45-53. (In Persian with English Summary)

Malczewski, J. 1999. GIS and Multicriteria Decision Analysis. John Wiely and Sons. New York. USA p. 198-204.

Mosavati, S.A., and Seiedjalali, S.A. 2002. Determination land suitability and wheat production potential in saline land of Golestan Province. Thechnical Publication No. 1136. Soil and Water Research Institute, Tehran, Iran 51 pp. (In Persian)

Nurmohammadi, G., Siadat, A., and Kashani, A. 2001. The Cultivation of Cereals. University of Chamran, Ahvaz, Iran 446 p. (In Persian)

Sarmadnea, G.H., and Koocheki, A. 1989. Dry farming aspects of physiology. Publications Jihad Daneshgahi, Ferdowsi University, Mashhad, Iran 423 p. (In Persian)

Saresaraf, B., Bazger, S., and Mohammadi, G.H. 2009. Zoning of potential climate wheat cultivation in the province of West Azerbaijan. Geography and Development (13): 5-26 (In Persian with English Summary)

Sarmadian, F., and Taati, A. 2015. Agro-ecological zoning of the Qazvin area for wheat (Triticum aestivum L.) using RS and GIS. Journal of Agroecology 7(3): 368-380. (In Persian with English Summary)

Satty, T. 1980. The Analytical Hierarchical Process: Planning, Priority setting, Resource Allocation. New York: ISBN 0-07-054371-2, Mc Graw-Hill.

Shahabee, H., KHazree, S., and Nayyaree, H. 2008. Study factors affecting the positioning of rescue stations mastic gum Sanandaj road using the weighted linear combination model. Fourth International Conference on Crisis Management and Passive Defense of National Stability, Tehran, Iran. 2/3/2009. 3. (In Persian)

Shuanghe, S., ShenBin, Y., BingBai, L., BingXiang, T., Zeng Yuan, L., and Toan Thuy, L. 2009. A scheme for regional rice yield estimation using Envisat asar data, Science in china series D-Earth Scienes 52(8): 1183-1194.

Simpson, J., and Stitt, J.A. 1998. Procedure for the detection and removal of clouds shadow from AVHRR data over land. IEEE Truncation. Geoscience and Remote Sensing 36: 880-897.

Subhane, B. 2005. Agro-climatic zoninig of Ardabil province using satellite imagery in GIS. A Thesis Submitted to the Graduated Studies Office in Partial Fulfillment of Requirement for Degree Geography. Tabriz University, Tabriz, Iran p. 1- 20. (In Persian with English Summary)

Thanh Tuan, N., Jian-jun, Q., Verdoot, A., and Vanranst, E. 2011. Temperature and precipitation suitability evaluation for the winter wheat and summer maize cropping system in the Huang-huai-Hai plain of China. Agricultural Sciences in China 10(2): 275-288.