تفکیک گونه ها و بررسی هیبریدهای احتمالی علف هرز مریافیلوم (Myriophyllum spp.) مقدمه ای جهت جلوگیری از تهاجم و راهکاری برای حفظ تنوع زیستی بوم نظام

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 6، دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 32، دی 1392، صفحه 583-592   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v11i4.32655

نویسندگان

رباب قهرمان زاده^{* 1}؛ سید حسن مرعشی¹؛ سعید ملک زاده شفارودی¹؛ رنه اسمالدرز²؛ کلمنس ون دی ویل²؛ فرج اله شهریاری احمدی¹

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه واگنینگن هلند

چکیده

از جمله مسائل مطرح در مبحث امنیت زیستی به حداقل رساندن زیان اقتصادی حاصل از ورود گونه های خارجی مهاجم به فلور طبیعی منطقه می‌باشد. در برخی گیاهان هرز مهاجم از قبیل مریافیلوم (Myriophyllum spp.) پدیده هیبریداسیون و به تبع آن قدرت بالای هیبریدها یکی از دلایل اصلی ایجاد قدرت تهاجم و قابلیت بالای آنها در تبدیل شدن به گونه مهاجم در منطقه جدید به حساب می آید. این مطالعه به منظور ارائه راهکاری برای شناسایی و تفکیک گونه های مهاجم جنس مریافیلوم از گونه های بومی هلند و همچنین شناسایی نمونه های هیبرید احتمالی در این جنس در دانشگاه واگنینگن هلند طی سال های 2010 و 2011 انجام گرفت. برای این منظور 71 نمونه مختلف جنس مریافیلوم که متعلق به 12 گونه بودند با استفاده از مکان بین ژنی هسته ای ITS برای شناسایی و تفکیک گونه ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آنالیز کلاستر بدست آمده از مناطق هسته ای بین ژنی ITS نشان داد که این مکان بین ژنی بدلیل درجه عمومیت بالا، قابلیت تکثیر و قدرت تفکیک بالای گونه ای در جنس مریافیلوم قادر به تفکیک گونه های بومی و مهاجم می باشد. برخلاف مطالعات مورفولوژیکی که برخی گونه های عقیم مریافیلوم موجود در فلور طبیعی هلند را بعنوان هیبرید معرفی نموده بودند، مناطق بین ژنی ITS آنها را در داخل گونه M. heterophyllum گروه بندی کرد. بنابراین به نظر می رسد که نمونه های مشکوک به هیبرید بررسی شده در مطالعه حاضر از جمله نمونه های مهاجمی باشند که در مناطق مختلف معرفی گردیده و تغییرات مورفولوژیکی و ژنتیکی را متحمل شده اند، ولی گونه جدیدی را بوجود نیاورده اند. نتایج کلی این تحقیق نشان داد که با بهره گیری از روش های مولکولی و توالی یابی ژن‌های مرجع می توان گونه های مهاجم، بومی و هیبرید را از هم تشخیص داد که این مطلب بویژه در مرحله بذری و مراحل اولیه رشد گیاهان مهاجم باعث جلوگیری از گسترش آنها شده و در نتیجه حفظ تنوع زیستی و ثبات بوم نظام را به دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

امنیت زیستی؛ ثبات بوم نظام؛ گونه مهاجم؛ هیبریداسیون