ارزیابی پاسخ ارقام بهاره کلزا (Brassica napus L.) به دو فصل کاشت پاییزه و بهاره

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 13، دوره 11، شماره 3 - شماره پیاپی 31، مهر 1392   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v11i3.29755

نویسندگان

امیر حسین شیرانی راد^* ؛ حمید رضا جبّاری؛ عباس دهشیری

چکیده

تاریخ کاشت یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده عملکرد دانه در کلزا است. کشت ارقام پاییزه کلزا که در حال حاضر در مناطق نیمه خشک کشور کشت می شوند هرچند پتانسیل تولید بالایی دارند اما دوره رشد آن ها طولانی است و سبب همزمانی مراحل خورجین دهی و پر شدن دانه با شرایط آب و هوایی گرم و خشک می شود. اما ارقام بهاره دارای دوره رشد کوتاه تری بوده و در صورت شناسایی ارقام بهاره متحمل به سرما به منظور کشت پاییزه زودتر قابل برداشت هستند. بنابراین به منظور ارزیابی پاسخ ارقام بهاره کلزا (Brassica napus L.) به دو فصل کاشت پاییزه و بهاره، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و به مدت دو سال در منطقه کرج اجرا گردید. در این تحقیق، فصل کاشت به عنوان عامل اصلی در دو سطح شامل فصل کاشت پاییزه (5 مهرماه) و فصل کاشت بهاره (5 فروردین ماه) و رقم به عنوان عامل فرعی شامل 24 رقم کلزای بهاره بودند. نتایج حاصل نشان داد که اثرات اصلی فصل کاشت و رقم و همچنین اثر متقابل فصل کاشت و رقم بر تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد روغن، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در سطح یک درصد معنی دار بودند. در فصل کاشت پاییزه، هیبرید Hyola 401 به واسطه بیشترین وزن هزار دانه و تعداد دانه در خورجین زیاد با میانگین 4689 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد دانه و هیبرید Hyola 330 با میانگین 2165 کیلوگرم در هکتار، بالاترین عملکرد روغن دانه را تولید نمودند، در حالی که در فصل کاشت بهاره، رقم RG 405/03 با میانگین 2066 و 6/713 کیلوگرم در هکتار، به ترتیب بیشترین عملکرد دانه و عملکرد روغن دانه را به خود اختصاص داد. با توجه به نتایج حاصله می توان در مناطق معتدل سرد کشور (کرج)، برخی از ارقام بهاره کلزا متحمل به سرما را نظیر هیبرید Hyola 401 با توجه به پتانسیل عملکرد زیاد در اوایل پاییز کشت نمود.

کلیدواژه‌ها

شاخص برداشت؛ عملکرد دانه و اجزاء آن؛ عملکرد روغن؛ فصل کاشت؛ کلزا