تاثیر تنظیم کننده‌های رشد گیاهی و تیمار فراصوت بر پیازچه‌زایی سوسن چلچراغ (Lilium ledebourii)

علوم باغبانی

مقاله 2، دوره 32، شماره 1، خرداد 1397، صفحه 23-33   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v32i1.53354

نویسندگان

مهدی محب الدینی^* ؛ زهرا عظیم زاده؛ اسماعیل چمنی؛ ملیحه عرفانی

دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

سوسن چلچراغ (L. ledebourii) کمیاب‌ترین گونه‌ی جنس سوسن است که بیشتر در ناحیه‌ی قفقاز می‌روید. ایران نیز یکی از مهمترین مناطق پراکنش این گونه در حال انقراض است. لزوم توجه به حفظ این گیاه و استفاده از آن در کارهای اصلاحی و انتقال ژن، نیاز به باززایی فراوان آن در شرایط درون شیشه‌ای دارد. بدین منظور در این تحقیق سعی شد تا با استفاده از تنظیم کننده‌های رشد گیاهی و یک تنش غیرزیستی (فراصوت) توانایی پیازچه‌زایی و ریشه‌زایی این گیاه مورد بررسی قرار گیرد. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار صورت گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که تنظیم‌کننده‌ی رشد NAA نقش مهمی در افزایش وزن کل پیازچه‌های تولید شده دارد، به‌طوری‌که بیشترین مقادیر این صفت از غلظت 1/0 و 1 میلی گرم در لیتر NAA حاصل شد. همچنین بیشترین تعداد ریشه در هر پیازچه از ترکیب تیماری 01/0 میلی گرم در لیتر BA بدست آمد. در ترکیب غلظت‌های مختلف هورمون NAA و هورمون BA، بیشترین وزن کل پیازچه‌ها در ریزنمونه‌ی پیازچه در محیط کشت MS حاوی 1/0 میلی گرم در لیتر NAA بدون BA بدست آمد. همچنین در غلظت بالای BA نسبت به NAA، همه‌ی سطوح فراصوت باعث افزایش تعداد فلس‌ها و وزن پیازچه‌ها گردید و بیشترین تعداد پیازچه‌ها از 10، 20 و 30 ثانیه فراصوت‌دهی حاصل شد. اثر مثبت تیمار فراصوت بر پیازچه‌زایی و صفات مربوط به آن نشان می‌دهد که این تیمار می‌تواند تاثیر زیادی برای باززایی این گیاه در شرایط درون شیشه‌ای داشته باشد. بنابراین از آنجا که فراصوت به طور غیرمستقیم بر میزان هورمون‌های درون‌زا در ریزنمونه تاثیر می‌گذارد، توصیه می‌گردد که در کنار تیمار هورمونی می‌توان از تیمار فراصوت در تکثیر این گیاه با ارزش استفاده کرد و با استفاده از آن میزان باززایی از این گیاه را افزایش داد.

کلیدواژه‌ها

بنزیل‌آدنین؛ درون‌شیشه‌ای؛ ریشه زایی؛ نفتالین‌استیک اسید

مراجع

1- Atrashi M., Tavakoli E., Darzi M.T., Hashemi J., Rozbeh S.H., and Masum M. 2011. Effect of ultrasound on the production of Carvone as a secondary metabolite in callus derived from Bunium persicum Boiss. Journal of Herbal Drugs, 2: 129-135. (in Persian)

2- Azadi P., and Khosh-Khui M. 2007. Micropropagation of Lilium ledebourii (Baker) Boiss as affected by plant growth regulator, sucrose concentration, harvesting season and cold treatments. Electronic Journal of Biotechnology, 4: 582-591.

3- Bakhshaie M., Babalar M., and Khalighi M. 2010. Somatic embryogenesis and plant regenerationof Lilium ledebourii (Baker) Boiss., an endangered species. Plant Cell Tissue and Organ Culture, 102: 229–235.

4- Bochu W., Jiping S., Biao L., Jie L., and Chuanren D. 2004. Soundwave stimulation triggers the content change of the endogenous hormone of the Chrysanthemum mature callus. Colloids and Surfaces B: Biointerfaces, 37: 107-112.

5- Bochu W., Yoshikoshi A., and Sakanishi A. 1998. Carrot cell growth response in a stimulated ultrasonic environment. Colloids and Surfaces B: Biointerfaces, 12: 89-95.

6- Gaba V., Kathiravan K., Amutha S., Singer S., Xiaodi X., and Ananthakrishnan G. 2006. The uses of ultrasound in plant tissue culture. Journal Plant Tissue Culture Engineering, 417-426.

7- Ibanescu M., Constantinovici D., and Strajeru S. 2008. Study about the ultrasound effects on potato plantlets (Solanum tuberosum L.), conserved in vitro through slow growth method. Studia Universitatis, 18: 41-44.

8- Joersbo M., and Brunstedt J. 1990. Direct gene transfer to plant protoplasts by mild sonication. Plant Cell Reports, 9: 207-210.

9- Kanchanapoom K., Ponpiboon T., Wirakiat W., and Kanchanapoom K. 2011. Regeneration of lily (Lilium longiflorum ‘Easter lily’) by callus derived from leaf explants cultured in-vitro. Science Asia, 37: 373–376.

10- Kapoor R., Kumar S., and Kanwar J.K. 2008. Bulblet regeneration from ex-vitro root explant in lily hybrids. Horticultural Science, 35: 107-112.

11- Kapoor R., Kumar S., and Kanwar J.K. 2009. Bulblet production from node explant grown in-vitro in hybrid lilies..International Journal of Plant Production, 3: 1-6.

12- Liu Y., Takatsuki H., Yoshikoshi A., Wang B., Sakanishi A. 2003. Effects of ultrasound on the growth and vacuolar H+-ATPase activity of Aloe arborescens callus cells. Colloids and Surfaces B: Biointerfaces, 32: 105-116.

13- Mir J.I., Ahmed N., Itoo H., Sheikh M.A., Rashid R., and Wani S.H. 2012. In-vitro propagation of Lilium (Lilium longiflorum). Indian Journal of Agricultural Sciences, 82(5): 455–558.

14- Novak, F.J., and Petru, E. 1981. Tissue culture of Lilium hybrids. Scientia Horticulturae, 14: 191-199.

15- Omidi M, and Farzin N. 2012 Biotechnology approaches for improvement of medicinal plants. Modern Genetics Journal 7:209-220 (in Farsi).

16- Padasht Dahkaei, M. N., Khalighi, A., Naderi, R., and Mousavi, A. 2006. Effect of temperature, propagation media and scale position on bulblet regeneration of Chelcheragh lily (Lilium ledebourii) by scaling method. Seed and Plant 22: 383-397. (In Persian)

17- Padasht Dahkaei M. N., Khalighi A., Naderi R., and MoUsavi A. 2008. Effect of different concentration of benzyladenine (BA) and naphthalene acetic acid (NAA) on regeneration of Lilium ledebourii (Chelcheragh Lily) using bulblets microscales. Seed and Plant Improvement Journal, 24: 321-332. (in Persian)

18- Pelkonen V.P., and Kauppi A. 1999. The effect of light and auxins on the regeneration of lily (Lilium regale Wil.) cells by somatic embryogenesis and organogenesis. International Journal of Plant Sciences, 160: 483-490.

19- Pierik R.L., and Steegmans H.M. 1975. Effect of auxins, cytokinins, gibberellins, abscisic acid and etephon on regeneration and growth of bulblets on excised bulb scale segments of hyacinth. Physiology Plant, 34: 14-17.

20- Podwyszynska M. 2006. Improvement of bulb formation in micropropagted tulips by treatment with NAA and pacleobutrazol or accymidol. Acta Horiculture, 725: 679-684.

21- Shin Y.K., Abdullahil Baque M., Elghamedi S., Lee E.J., and Paek K.Y. 2011. Effects of activated charcoal, plant growth regulators and ultrasonic pretreatments on in-vitro germination and protocorm formation of Calanthe hybrids. Australian Journal of Crop Science, 5: 582-588.

22- Tatari varnusfaderani M., Fotouhi Ghazvini R., Hamidoghli Y., and Hatamzadeh A. 2004. Effects of plant growth regulators and kind of bulblet initiation on in-vitro culture of bulb scale segments from Lilium ledebourii (Chelcheragh lily). Journal of Agricultural Science, 1(2): 19-27. (in Persian)

23- Una G., Sanin H., Jasmina C., Anisa R., and Damir M. 2010. In-vitro propagation of Lilium martagon L. var. cattaniae Vis. and evaluation of genotoxic potential of its leaves and bulbs extracts. Acta Biologica Slovenica, 53(2): 53- 60.

24- Wei M., Yang C.Y., andWei S.H. 2012. Enhancement of the differentiation of protocorm like bodies of Dendrobium officinale to shoots by ultrasound treatment. Journal of Plant Physiology, 169: 770-774.

25- Xiujuan W., Bochu W., Yi J., Danqun H., andChuanren D. 2003. Effect of sound stimulation on cell cycle of chrysanthemum (Gerbera jamesonii). Colloids and Surfaces B: Biointerfaces, 29: 103-107.