ارزیابی شاخص‌های تنوع زیستی برخی گیاهان زراعی در استان کرمانشاه

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 7، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 36، تیر 1397، صفحه 340-352   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v10i2.34755

نویسندگان

اشکان عسگری^{* 1}؛ علیرضا کوچکی²؛ مهدی نصیری محلاتی²

¹دانشگاه فردوسی

²فردوسی مشهد

چکیده

تنوع زیستی کشاورزی همواره مبنایی برای تداوم کارکرد سیستم‌های تولید غذا و فراهم‌کننده خدمات فرهنگی و زیباشناختی در جوامع انسانی است. در این مطالعه، تنوع گیاهان زراعی در استان کرمانشاه با استفاده از شاخص‌های تنوع زیستی مورد بررسی قرار گرفت. شاخص‌های غنای گونه-ای، شانون، یکنواختی سیمپسون و تشابه سورنسون برای کل استان و شهرستان‌ها به تفکیک محاسبه شدند. برای محاسبه‌ این شاخص‌ها از سطح زیرکشت گیاهان در شهرستان‌‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد که در این استان 19 گونه مورد کشت و کار قرار گرفته که به هشت تیره گیاهی تعلق داشتند در این بین بیشترین سطح زیرکشت مربوط به تیره‌های پوآسه (71%) و لگومینوز (25%) و در بین گیاهان، گندم (Triticum aestivum L.) (51%) و نخود (Cicer arietinum L.) (23%) بود. بالاترین غنای گونه‌ای در شهرستان‌های صحنه (19)، کرمانشاه (17) و سرپل ذهاب (17) مشاهده گردید. شهرستان‌های هرسین (48/2)، صحنه (24/2) و کنگاور (2/2) بیشترین مقدار شاخص تنوع شانون را دارا بودند. روند شاخص‌ها در بازه زمانی بین سال‌های 1378 تا 1388 نشان داد که مقدار شاخص شانون مزارع دیم استان با گذشت زمان کاهش یافته (48/0R=)که دلیل آن کاهش یکنواختی بوده است. در نهایت، همبستگی بین شاخص‌های شانون با سیمپسون (78/0) و غنای گونه‌ای با یکنواختی (85/0-) در سطح احتمال 1% معنی‌دار شد.

کلیدواژه‌ها

شاخص سورنسون؛ شاخص شانون؛ شاخص یکنواختی؛ غنای گونه‌ای

مراجع

Abebe, T. 2013. Determinants of crop diversity and composition in Enset-Coffee agroforestry homegardens of Southern Ethiopia. Journal of Agriculture and Rural Development in the Tropics and Subtropics 114: 29-38.

Asrat, S., Yesuf, M., Carlsson, F., and Wale, E. 2010. Farmers’ preferences for crop variety traits: lessons for on-farm conservation and technology adoption. Ecological Economics 15: 2394-2401.

Baumgärtner, S., and Quaas, M.F. 2010. Managing increasing environmental risks through agro-biodiversity and agri-environmental policies. Agricultural Economics 41: 483-496.

Borrvall, C., Ebenman, B., and Jonsson, T. 2000. Biodiversity lessens the risk of cascading extinction in model food webs. Ecology Letters 3: 131-136.

Boyce, R.L., and Ellison, P.C. 2001. Choosing the best similarity index when performing fuzzy set ordination on binary data. Journal of Vegetation Science 12: 711-720.

Butturi, D., Junior, M.P., Giacomini, H., and Junior, P.M. 2014. Computer intensive methods for controlling bias in a generalized species diversity index. Ecological Indicators 37: 90-98.

Chapin, F.S., Zavaleta, E.S., Eviner, V.T., Naylor, R.L., Vitousek, P.M., Reynolds, H.L., Hooper, D.U., Lavorel, S., Sala, O.E., Hobbie, S.E., Mack, M.C., and Diaz, S. 2000. Con-sequences of changing biodiversity. Nature 405: 234-242.

Chiarucci, A., Bacaro, G., and Scheiner, S.M. 2011. Old and new challenges in using species diversity for assessing biodiversity. Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Biological Sciences 366: 2426-2437.

Di Falco, S., and Chavas, J.P. 2009. On crop biodiversity, risk exposure and food security in the highlands of Ethiopia. American Journal of Agricultural Economics 91: 600-611.

Di Falco, S., and Perrings, C. 2005. Crop biodiversity, risk management and the implications of agricultural assistance. Ecological Economics 55: 459-466.

Di Falco, S., Bezabih, M., and Yesuf, M. 2010.Seeds for livelihood: crop biodiversity and food production in Ethiopia. Ecological Economics 15: 1695-1702.

Gauthier, O., Sarrazin, J., and Desbruye`res, D. 2010. Measure and mis-measure of species diversity in deep-sea chemosynthetic communities. Marine Ecology Progress Series 402: 285–302.

Ghalegolab Behbahani, A., Khoshbakht, K., Tabrizi, L., and Davari, A. 2013. A comparative assessment of Agrobiodiversity indices in farms, gardens and home gardens (Case study: of Jajrood basin). Journal of Agroecology 5(2): 161-168. (In Persian with English Summary)

Gotelli, N.J., and Colwell, R.K. 2011. Estimating Species Richness. In: Magurran, A.E., McGill, B.J. (Eds.), Frontiers in Measuring Biodiversity. Oxford University Press, New York, NY p. 39-54.

Hooper, D.U., Adair, E.C., Cardinale, B.J., Byrnes, J.E.K., Hungate, B.A., Matulich, K.L., Gonzalez, A., Duffy, J.E., Gamfeldt, L., and O’Connor, M.I. 2012. A global synthesis reveals biodiversity loss as a major driver of ecosystem change. Nature 486: U105-U129.

Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Asghaipoor, M.R., and Khodashenas, A. 2004. Biodiversity of fruits and vegetables in Iran. Journal of Iranian Field Crops Research 2: 79-87. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Jahanbin, and Zarae, A. 2004. Diversity of cultivars in Iran. Desert 9: 49-67. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Zarea Fizabadi, A., and Jahanbib, G. 2004. Diversity of cropping system in Iran. Pajouhesh and Sazandegi 63: 70-83. (In Persian with English Summary)

Loreau, M., and Hector, A. 2001. Partitioning selection and complementarity in biodiversity experiments. Nature 412: 72-76.

Magurran, A.E. 2004. Measuring Biological Diversity. Blackwell Science, Oxford. UK. 256p.

Margalef, R. 1958. Information theory in ecology. General Systems 3: 36-71.

Michalcova, D., Gilbert, J.C., Lawson, C.S., Gowing, D.J.G., and Marrs, R.H. 2011. The combined effect of waterlogging, extractable P and soil pH on diversity: a case study on mesotrophic grasslands in the UK. Plant Ecology 212: 879-888.

Nagendra, H. 2002. Opposite trends in response for the shannon and simpson indices of landscape diversity. Applied Geography 22: 175-186.

Nassiri Mahallati, M., Koocheki, A., and Mazaheri, D. 2005. Diversity of crop species in Iran. Desert 10: 33-50. (In Persian with English Summary)

Petchey, O.L., McPhearson, P.T., Casey, T.M., and Morin, P.J. 1999. Environmental warming alters food-web structure and ecosystem function. Nature 402: 69-72.

Reitalu, T., Purschke, O., Johansson, L.J., Hall, K., Sykes, M.T., and Prentice, H.C. 2012. Responses of grassland species richness to local and landscape factors depend on spatial scale and habitat specialization. Journal of Vegetation Science 23: 41-51.

Seaby, R.M.H., and Henderson, P.A. 2007. Measuring and understanding biodiversity. Publisher Pisces Conservation p. 132.

Shannon, C.E. 1948. A mathematical theory of communication. Bell System Technical Journal 27: 379-423.

Simpson, E.G. 1949. Measurement of diversity. Nature 163: 688-689.

Tilman, D., Wedin, D., and Knops, J. 1996. Productivity and sustainability influenced by biodiversity in grassland ecosystems. Nature 379: 718-720.

Wood, D., and Lenne, J.M. 1999. Agrobiodiversity: Characterization, Utilization and Management. (Eds.), CABI, Wallingford.