ردپای اکولوژیکی غذا در ایران

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 5، دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 38، دی 1397، صفحه 1023-1034   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v10i4.40518

نویسندگان

علیرضا کوچکی؛ مهدی نصیری محلاتی؛ سرور خرم دل^*

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

طی دو دهه گذشنه تعیین ردپای اکولوژیکی و استفاده از آن در ارزیابی پایداری بوم نظام‌ها مورد توجه محققین قرار گرفته است. از آنجا که، اطلاعات محدودی در مورد ردپای اکولوژیکی ایران و اجزای آن در اختیار می‌باشد، در این پژوهش وضعیت تولید و مصرف گروه‌های مختلف مواد غذایی و ردپای اکولوژیکی غذای کشور بررسی و با سایرکشورها مقایسه شده است. نتایج نشان داد که میزان کل تولید و مصرف مواد غذایی کشور در سال 92-1391 به ترتیب 5/89 و 6/94 میلیون تن و نسبت این دو مقدار یا ضریب خودکفایی غذایی معادل 87/0 بوده است. ضریب خودکفایی برای غلات، دانه‌های روغنی و گیاهان قندی به ترتیب 69/0، 12/0 و 48/0 بدست آمد که حاکی از وابستگی این محصولات به واردات است و در مقابل تولید سبزی و میوه‌جات بیشتر از مصرف بود و در مورد سایر گروه‌های غذایی نوعی تعادل بین تولید مصرف وجود داشت. ردپای اکولوژیکی غذای کشور براساس هکتار جهانی هکتار جهانی بر نفر 88/0 و بر اساس هکتار محلی، هکتار محلی بر نفر04/1 برآورد شد و این تفاوت به دلیل کارآیی کمتر نظام تولید غلات و گوشت و لبنیات کشور نسبت به میانگین جهانی این محصولات می‌باشد. حدود 48 درصد از ردپای غذای کشور مربوط به گوشت و لبنیات و 33 درصد آن نیز مربوط به غلات بود. بر اساس یافته‌های این تحقیق ردپای غذا در ایران بزرگتر از ردپای غذا در قاره آسیا (هکتار جهانی بر نفر 7/0) و تقریباً معادل میانگین جهانی آن (هکتار جهانی بر نفر 9/0) می‌باشد. بعلاوه مقدار ردپای غذای کشور در فاصله سال­های 1379 تا 1392 با 76 درصد افزایش از 5/0 به هکتار جهانی بر نفر 88/0رسیده و تداوم این روند در آینده پیآمدهای زیست­محیطی جدی به همراه خواهد داشت.
 

کلیدواژه‌ها

امنیت غذایی؛ ردپای غذا؛ ضریب خودکفایی؛ هکتار محلی

مراجع

Ara Begum, R., Pereira, J.J., Jaafar, A.H., and Al-Amin, A.Q. 2009. An empirical assessment of ecological footprint calculations for Malaysia. Resources, Conservation and Recycling 53: 582–587.

Arabi Yazdi, A., Alizadeh, A., and Mohammadian, F. 2009. Ecological footprint of water in agricultural sector of Iran. Journal of Water and Soil 23(2): 1-15. (In Persian with English Summary)

Carlsson-Kanyama, A., and Gonzalez, A.D. 2009. Potential contributions of food consumption patterns to climate change. The American Journal of Clinical Nutrition 89: 1704–1709.

Chen, D., Gao, W., Chen, Y., and Qiao, Z. 2010. Ecological footprint analysis of food consumption of rural residents in China in the latest 30 years. Agriculture and Agricultural Science Procedia 1: 106–115.

Collins, A., and Fairchild, R. 2007. Sustainable food consumption at a sub-national level: an ecological footprint, nutritional and economic analysis. Journal of Environmental Policy and Planning 9: 15–30.

FAO, 2010. FAO Statistics., http://faostat.fao.org/ default.aspx.

FAO. 2004. Globalization, urbanization and changing food systems in developing countries. In The state of food insecurity in the world 2004, pp. 18–19. Rome.

Ferng, J.J. 2007. Resource-to-land conversions in ecological footprint analysis: The significance of appropriate yield data. Ecological Economics 62: 379–382.

Frey, S., and Barrett, J. 2007. The Footprint of Scotland’s Diet– the Environmental Burden of What We Eat. Stockholm Environment Institute, York, UK.

Gharakhloo, M., Hatami Nejad, H., Baghvand, A., and Yalve, M. 2013. Evaluation of urban development sustainability with ecological footprint (Case study: The city of Kermanshah). Human Geography Research Quarterly 45(2): 105-120. (In Persian with English Summary)

Hails, C., Loh, J., and Goldfinger, S. 2006. Living Planet Report. 2006. World Wide Fund for Nature International (WWF), Zoological Society of London (ZSL), Global Footprint Network, Gland, Switzerland.

Huang, Q., Wang, R., Renc, Z., Li, J., and Zhang, H. 2007. Regional ecological security assessment based on long periods of ecological footprint analysis. Resources, Conservation and Recycling 51: 24–41.

Kissinger, M. 2013. Approaches for calculating a nation’s food ecological footprint-The case of Canada. Ecological Indicators 24: 366–374.

Kitzes, J., Galli, A., Baglianic, M., Barrett, J., Dige, G., Ede, S., Erb, K., Giljum, S., Haber, H., Hails, C., Jolia-Ferrierj, L., Jungwirt, S., Lenzen, M., Lewis, K., Loh, J., Marchettini, N., Messingero, H., Milnek, K., Molesp, R., Monfred, C., Moran, D., Nakano, K., Pyhälät, A., Rees, W., Simmons, C., Wackernagel, M., Wada, Y., Walsh, C., and Wiedmanm, T. 2009. A research agenda for improving national Ecological Footprint accounts. Ecological Economics 68: 1991–2007.

Kitzes, J., and Wackernagel, M. 2009. Answers to common questions in Ecological Footprint Accounting. Ecological Indicators 9: 812–817.

Lenzen, M., and Murray, S.A. 2001. A modified ecological footprint method and its application to Australia. Ecological Economics 37: 229–255.

Louwagie, G., Northey, G., Finn, J.A., and Purvis, G. 2012. Development of indicators for assessment of the environmental impact of livestock farming in Ireland using the Agri-environmental Footprint Index. Ecological Indicators 18: 149–162.

Moffat, I. 2000. Ecological footprints and sustainable development. Ecological Economics 32: 359–62.

Nassiri, M., and Koocheki, A. 2014. Long term evaluation of yield stability trend for cereal crops in Iran. Journal of Agroecology in Press. (In Persian with English Summary)

Rees, W.E. 1992. Ecological footprints and appropriated carrying capacity: what urban economics leaves out. Environment and Urbanization 4(2): 121–130.

Rees, W.E. 1996. Revisiting carrying capacity: area-based indicators of sustainability. Population and Environment 17: 195–215.

Rosegrant, M.W., Paisner, M.S., Meijer, S., and Witcover, J. 2009. International Food Policy Research Institute, Sustainable Food Security for All by 2020: Proceedings of an International Conference, Bonn, Germany (Washington, DC: IFPRI, 2009).

Samadpour, F. 2006. Assessment of environmental effects and high density urban development with ecological footprint (Case study: district of Elahieh in Tehran city). PhD Thesis, Tehran University, Tehran, Iran. (In Persian with English Summary)

Sanderson, E.W., Jaiteh, M., Levy, M.A., Redford, K.H., Wannebo, A.V., and Woolmer, G. 2002. The Human Footprint and the Last of the Wild. BioScience 52: 891-904.

Sassanpour, F. 2006. Examining the stability of Tehran metroplolice with the ecological footprint method. PhD thesis, University of Tabriz, Tabriz, Iran. (In Persian with English Summary)

Siche, J.R., Agostinho, F., Ortega, E., and Romeiro, A. 2008. Sustainability of nations by indices: Comparative study between environmental sustainability index, ecological footprint and the energy performance indices. Ecological Economics 66: 628–637.

Stoglehner, G. 2003. Ecological footprint: a tool for assessing sustainable energy supplies. Journal of Cleaner Production 11: 267–277.

Van Vuuren, D.P., and Bouwman, L.F. 2005. Exploring past and future changes in the ecological footprint for world regions. Ecological Economics 52: 43-62.

Wackernagel, M., and Rees, W.E. 1996. Our ecological footprint: reducing human impact on the earth. Gabriola Island: New Society Publishers 55 pp.

Wackernagel, M., and Yount, J.D. 2000. Footprints for sustainability: the next steps. Environment, Development and Sustainability 2: 21–42.

Wackernagel, M., Monfreda, C., Schulz, N.B., Erb, K.H., Haberl, and H., Krausmann, F. 2004. Calculating national and global ecological footprint time series: resolving conceptual challenges. Land Use Policy 21: 271–278.

White, T.J. 2007. Sharing resources: The global distribution of the Ecological Footprint. Ecological Economics 64: 402-410.

Wiedmann, T., and Lenzen, M. 2007. On the conversion between local and global hectares in Ecological Footprint analysis. Ecological Economics 60: 673–677.

WWF. 2002. Living Planet Report 2002. World Wildlife Found Editor.

WWF. 2012. Living Planet Report 2012: Biodiversity, biocapacity and better choices. Gland, Switzerland.