تأثیر قارچ تریکودرما (Trichoderma harzianum) بر عملکرد دانه گندم (Triticum aestivum L.) در سطوح مختلف نیترات کادمیوم

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 7، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 35، مهر 1393، صفحه 454-462   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i3.22272

نویسندگان

فاطمه تقوی قاسمخیلی¹؛ همت اله پیردشتی^{* 2}؛ محمدعلی تاجیک قنبری³؛ محمد علی بهمنیار³

¹آزاد اسلامی واحد ساری

²علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

³دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

به منظور بررسی نقش قارچ تریکودرما در بهبود عملکرد و اجزای عملکرد گندم (رقم 81N) در سطوح مختلف نیترات کادمیوم، آزمایشی به-صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. فاکتورهای آزمایشی شامل قارچ harzianum T. در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد قارچ) و سطوح مختلف نیترات کادمیوم (صفر، 50، 100 و 150 میلی گرم بر لیتر) بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که کاربرد تریکودرما باعث افزایش معنی دار عملکرد بیولوژیک (46 درصد) و عملکرد کاه (30 درصد) گندم در مقایسه با تیمار عدم کاربرد قارچ شد. همچنین سطوح آلودگی به کادمیوم تأثیر معنی داری بر شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و ضریب تسهیم داشت به طوری که
به ترتیب باعث کاهش 20، 24 و 38 درصدی این صفات نسبت به گیاهان شاهد شدند. همچنین بین کاربرد تریکودرما و کادمیوم از نظر صفات تعداد سنبله، وزن دانه در سنبله، عملکرد دانه و شاخص تحمل برهمکنش معنی داری مشاهده شد. بر این اساس بیشترین عملکرد دانه (95/4 گرم در بوته) و شاخص تحمل (25/153 درصد) در حضور تریکودرما بدون آلودگی به کادمیوم بدست آمد که نسبت به عدم کاربرد تریکودرما به ترتیب از افزایش 65 و 53 درصدی برخوردار بودند. در مجموع می توان نتیجه گرفت که در شرایط آلودگی به کادمیوم استفاده از قارچ تریکودرما در بهبود رشد، عملکرد و افزایش شاخص تحمل گیاه گندم مؤثر بود.

کلیدواژه‌ها

زیست پالایی؛ شاخص تحمل؛ عملکرد

مراجع

1- آقابراتی، ا.، م. حسینی، ع. اسماعیلی، ن. بهرامی فر و ح. مارالیان. 1387. تأثیر کاربرد فاضلاب شهری بر تجمع عناصر سنگین (کروم و نیکل) در درخت زیتون (Olea europaea L.) و خاک. فصلنامة علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران 16(2): 313-304.

2- اعتصامی، ح.، ح. ع. علیخوانی و ن. صالح راستین. 1386. ارزیابی گلخانه ای اثرات کاربرد سویه های ریزوبیومی برتر مولد IAA و تأثیر تیمارهای نقره و تریپتوفان بر شاخص های رشد گیاه گندم. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی 74: 24-16.

3- امام، ی. 1383. زراعت غلات. انتشارات دانشگاه شیراز.

4- امام، ی. و م. ج. ثقه الاسلامی. 1384. عملکرد گیاهان زراعی، فیزیولوژی و فرآیندها. (تألیف د.ل. اسمیت و سی. همل). انتشارات جهاد دانشگاهی شیراز.

5- ایران پور، ح. و ن. شهبازیان. 1384. زراعت غلات. انتشارات کارنو.

6- خسروی، ف.، غ. ر. ثواقبی فیروز آبادی و ح. فرحبخش. 1388. اثر کلرید پتاسیم بر جذب کادمیوم توسط کلزا و آفتابگردان در یک خاک آلوده. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی) 23(3): 35-28.

7- سلطانی، ا. 1387. کاربرد نرم افزار SAS در تجزیه های آماری. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

8- شریعت، آ. و م. ح. عصاره. 1385. تأثیر سطوح مختلف عناصر سنگین بر جوانه زنی و رشد گیاهچه در سه گونه اکالیپتوس. فصلنامة پژوهشی تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران 14(1): 46-38.

9- صابری، م.، ع.طویلی، م. جعفری و م. حیدری. 1389. تأثیر سطوح مختلف عناصر سنگین بر جوانه زنی و رشد گیاهچه های Atriplex lentiformis . مجله علمی پژوهشی مرتع 4(1): 120-112.

10- کشتکار، ع. ر.، م. م. منتظر رحمتی و ن. خداپناه. 1388. کاربرد ایزوترم های جذب دو و س هپارامتری در جذب زیستی اورانیم توسط مخمرنان. مجله علوم و فنون هسته ای 50: 8-1.

11- نصیری، و. 1387. آمار کاربردی با کامپیوتر – رویکرد ناپارامتری-. انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.

12- نورمحمدی، ق.، س. ع. سیادت و ع. کاشانی. 1387. زراعت غلات. دانشگاه شهید چمران اهواز.

13- یزدانی، م.، ه. پیردشتی، م. ع. تاجیک و م. ع. بهمنیار. 1387. تأثیر تریکودرما (Trichoderma spp.) و انواع مختلف کودهای آلی بر رشد و نمو سویا [Glycine max (L). Merril]. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی 1(3): 82-65.

14- Akhtar, K., M. W. Akhtar, and A. M. Khalid. 2007. Removal and recovery of uranium from aqueous solutions by Trichoderma harzianum. Water Research, 41: 1366-1378.

15- Anand, P., J. Isar, S. Saran, and R. K. Saxena. 2006. Bioaccumulation of copper by Trichoderma viride. Bioresource Technology, 97: 1018-1025.

16- Avis, T. J., V. Grave, H. Antoun, and J. Russe Tweddell. 2008. Multifaceted beneficial effects of rhizosphere microorganisms on plant health and productivity. Soil Biology and Biochemistry, 40: 1733-1740.

17- Behtashi, A. R., and B. Behboodi Fard. 2010. Dry matter accumulation and remobilization in grain sorghum genotypes (Sorghum bicolor L. Moench) under drought stress. Australian Journal of Crop Science, 4(3): 185-189.

18- Bal, U., and S. Altintas. 2008. Effect of Trichoderma harzianum on lettuce in protected cultivation. Journal of Central European Agriculture, 9(1): 63-70.

19- Bennett, A. J., and J. M. Whipps. 2008. Beneficial microorganism survival on seed, roots and in rhizosphere soil following application to seed during drum priming. Biological Control, 44: 349–361.

20- Bijanzade, E., and Y. Emam. 2010. Effect of defoliation and drought stress on yield components and chlorophyll content of wheat. Pakistan Journal of Biological Sciences, 13(14): 699-705.

21- Chandra Shekar, Ch., D. Sammaiah, M. Rambabu, and K. Jaganmoha Reddy. 2011. Effect of cadmium on tomato growth and yield attributes. Journal of Microbiology and Biotechnology Research, 1(3): 109-112.

22- Coa, L., M. Jiang, Z. Zeng, A. Du, H. Tan, and Y. Liu. 2008. Trichoderma atroviride F6 improve phytoextraction efficiency of mustard [Brassica juncea (L.) Coss. var. foliosa Bailey] in Cd, Ni contaminated soils. Chemosphere, 71: 1769-1773.

23- Cuevas, C. 2006. Soil inoculation with Trichoderma pseudokoningii rifai enhances yield of rice. Philippine Journal of Science, 135(1): 31-37.

24- De Costa, W. A. J. M., W. M. W. Weerakoon, H. M. L. K. Herath, K. S. P. Amaratunga, and R. M. I. Abeywardena 2006. Physiology of yield determination of rice under elevated carbon dioxide at high temperatures in a subhumid tropical climate. Field Crops Research, 96: 336–347.

25- Dong, J., F. B. Wu, and G. P. Zhang. 2005. Effect of cadmium on growth and photosynthesis of tomato seedlings. Journal of Zhejiang University Science, 6(10): 974-980.

26- Estudio, Y., and A. Gestion. 2010. Trichoderma spp. and its potential in soil bioremediation. European Commision Publish.

27- Gambin, B. L., and L. Borras. 2007. Plasticity of sorghum kernel weight to increase assimilates availability. Field Crops Research, 100: 272–284.

28- Georgieva, V., Ch. Tasev, and G. Sengalevitch. 1997. Growth, yield, lead, zinc and cadmium content of radish, pea and peper plants as influenced by level of single and multiple contamination of soil. III. Cadmium. Journal of Plant Physiology, 23(1–2): 12–23.

29- Ghani, A. 2010. Effect of cadmium toxicity on the growth and yield components of mungbean [Vigna radiata (L.) Wilczek]. World Applied Sciences Journal, 8: 26-29.

30- Jain, M., M. Pal, P. Gupta, and R. Gadre. 2007. Effect of cadmium on chlorophyll biosynthesis and enzymes of nitrogen assimilation in greening maize leaf segments: Role of 2- oxoglutarate. Indian Journal of Experimental Biology, 45: 385-389.

31- Khan, N. A., I. Ahmad, S. Singh, and R. Nazar. 2006. Variation in growth, photosynthesis and yield of five wheat cultivars exposed to cadmium stress. World Journal of Agricultural Sciences, 2(2): 223-226.

32- Kurtyka, R., E. Małkowski, A. Kita, and W. Karcz. 2008. Effect of calcium and cadmium on growth and accumulation of cadmium, calcium, potassium and sodium in maize seedlings. Polish Journal of Environtal Studies, 17(1): 51-56.

33- Mastouri, F., T. H. Björkman, and G. E. Harman. 2010. Seed treatment with Trichoderma harzianum alleviates biotic, abiotic, and physiological stresses in germinating seeds and seedlings. Biological control, 11: 1213-1221.

34- Mazhabi, M., H. Nemati, H. Rouhani, A. Tehranifar, E. M. Moghadam, H. Kaveh, and A. Rezaee. 2011. The effect of Trichoderma on polianthes qualitative and quantitative properties. The Journal of Animal and Plant Sciences, 21(3): 617-621.

35- Nikolic, N., D. Kogic, A. Pilipovic, S. Pajivic, B. Krstic, M. Borisev, and S. Orlovic. 2008. Responses of hybrid poplar to cadmium stress photosynthetic characteristics, cadmium and proline accumulation and antioxidant enzyme activity. Acta Biological Cracoviensla Series Botanical, 50(2): 95–103.

36- Rehman, F., F. A. Khan, D. Varshney, F. Naushin, and J. Rastogi. 2011. Effect of cadmium on the growth of tomato. Journal of Biology and Medicine, 3(2): 187-190.

37- Severini, A. D., L. Borrasb, M. E. Westgatec, and A. G. Cirilo. 2011. Kernel number and kernel weight determination in dent and popcorn maize. Field Crops Research, 120: 360–369.

38- Sun, Y. M., C. Y. Horng, F. L. Chang, L. C. Cheng, and W. X. Tian. 2010. Biosorption of lead, mercury and cadmium ions by Aspergillus tereuss immobilized in a natural matrix. Polish Journal of Microbiology, 59(1): 37-44.

39- Vankar, P. S., and D. Bajpai. 2008. Phyto-remediation of chrome-VI of tannery effluent by Trichoderma species. Desalination, 222: 255-262.

40- Wang, M., and Q. Zhou. 2005. Single and joint toxicity of chlorimuron-ethyl, cadmium, and copper acting on wheat Triticum aestivum. Ecotoxicology and Environmental Safety, 60: 169–175.

41- Zafar, S., F. Aqil, and E. Ahmad. 2007. Metal tolerance and biosorption potential of filamentous fungi isolated from metal contaminated agricultural soil. Bioresource Technology, 98: 2557-2561.