بررسی توان رقابتی ژنوتیپ های مختلف لوبیا در برابر علف‌های هرز

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 9، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 35، مهر 1393، صفحه 491-501   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i3.23724

نویسندگان

روح اله امینی^* ؛ حسین پژگان؛ عادل دباغ محمدی نسب

تبریز

چکیده

به منظور بررسی اثر تداخل علف‌های هرز بر عملکرد، اجزای عملکرد و توان رقابتی ژنوتیپ های لوبیا، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد. در این آزمایش عامل اصلی هشت ژنوتیپ لوبیا از انواع مختلف شامل لوبیا قرمز (ارقام گلی، صیاد، درخشان و اختر)، لوبیا چیتی (ارقام محلی خمین و صدری) و لوبیا سفید (ارقام شکوفا و پاک) و عامل فرعی شامل دو سطح آلوده به علف هرز و عاری از علف هرز بود. نتایج نشان داد که تاثیر ژنوتیپ لوبیا بر عملکرد و اجزای عملکرد آن معنی دار بود. تاثیر تیمار علف هرز بر همه صفات لوبیا به غیر از وزن صد دانه معنی دار بود. تعداد غلاف در بوته همه ژنوتیپ-های لوبیا تحت تیمار علف هرز به طور معنی داری کاهش یافت. اثر متقابل تیمار علف هرز در ژنوتیپ بر تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه و بیولوژیک لوبیا معنی دار بود. بین ارقام، رقم گلی بیشترین تعداد غلاف در بوته و ارقام گلی و شکوفا بیشترین تعداد دانه در غلاف را داشتند. ژنوتیپ های گلی و خمین به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را در هر دو تیمار آلوده و عاری از علف هرز تولید کردند. ژنوتیپ های لوبیا توان رقابتی متفاوتی نشان دادند به طوری که ژنوتیپ های گلی و پاک توان رقابتی بیشتری در برابر علف های هرز نسبت به سایر ژنوتیپ ها داشتند. بنابراین با کشت ژنوتیپ های لوبیا با توان رقابت بالا در برابر علف های هرز، می توان افت عملکرد لوبیا را کاهش داد، علاوه بر اینکه از رشد علف-های هرز جلوگیری می شود.

کلیدواژه‌ها

آلوده به علف‌هرز؛ اجزای عملکرد؛ رقابت؛ رقم؛ عملکرد دانه

مراجع

1- احمدی، ع.، م. ع. باغستانی میبدی، س. ک. موسوی، و م. راستگو. 1386. ارزیابی توانایی رقابتی دو رقم لوبیا با استفاده از آزمایش دوره بحرانی تداخل علف‌های هرز. نشریه پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی 76: 70-64.

2- احمدی، ع.، م. ح. راشد محصل، م. ع. باغستانی میبدی، و م. رستمی. 1383. بررسی اثر دوره بحرانی رقابت علف‌های هرز بر عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات مورفوفیزیولوژیک لوبیا رقم درخشان. نشریه آفات و بیماریهای گیاهی 72 (1): 49-31.

3- آقاعلیخانی، م.، ع. ر. یدوی، و س. ع. م. مدرس ثانوی. 1384. دوره بحرانی مهار علف‌های هرز لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L.) در لردگان. مجله علمی کشاورزی. جلد 28، شماره 1: 11-1.

4- امینی، ر.، ن. مجنون حسینی، ح. رحیمیان مشهدی، د. مظاهری، و ح. م. علیزاده. 1388. ارزیابی توان رقابتی ارقام لوبیا قرمز با تاج خروس ریشه قرمز با استفاده از مدل افت عملکرد. مجله علوم گیاهان زراعی ایران (مجله علوم کشاورزی ایران). جلد 40- شماره 1، صفحه 131-121.

5- امینی، ر. و ا. فاتح. 1389. اثر تاج خروس ریشه قرمز (Amaranthus retroflexus) بر شاخص های رشد و عملکرد رقم های لوبیا قرمز (Phaseolus vulgaris). مجله دانش کشاورزی و تولید پایدار. جلد 2/20 شماره 4. صفحه 129 - 113.

6- جعفری، ا. ر.، ح. ر. دری، ع. ا. قنبری، و م. بنی ایلکایی. 1389. تاثیر فواصل کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد دو لاین امید بخش لوبیا سفید در شرایط حضور و عدم حضور علف هرز. نشریه پژوهش های زراعی ایران 8(1): 41-34.

7- خالقی، ف.، ا. حجازی، ا. زند، ا. اله‌دادی، و آ. جاهدی. 1386. بررسی توان رقابتی ارقام سیب زمینی با علف‌های هرز. مجله آفات و بیماری‌های گیاهی 75 (1): 108-95.

8- دیانت، م.، ح. رحیمیان مشهدی، م. ع. باغستانی میبدی، ح. محمدعلیزاده، و ا. زند. 1386. ارزیابی قدرت رقـابتی ارقـام ایرانی گنـدم نـان (Triticum aestivum L.) بـا علف هرز چاودار (Secale cereale). نشریه نهال و بذر 23 (3): 280-267.

9- سارانی، م.، پ. رضوانی مقدم، م. نصیری محلاتی، و ا. زند. 1390. بررسی خصوصیات مورفولوژیکی موثر در افزایش قدرت رقابتی گندم (Triticum aestivum L.) در رقابت با علف هرز بروموس (Bromus japonicum L.). نشریه حفاظت گیاهان (علوم و صنایع کشاورزی) 25 (2): 135-127.

10- سعادتیان، ب.، گ. احمدوند، و ف. سلیمانی. 1390. ارزیابی مدل‌های تجربی رقابت علف‌هرز چاودار و خردل وحشی در پیش بینی کاهش عملکرد دو رقم گندم زمستانه. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی 4 (4): 175-157.

11- سمائی، م.، غ. ع. اکبری، و ا. زند. 1385. بررسی اثرات تراکم و رقابت تاج خروس (Amaranthus retroflexus L.) بر خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام سویا (Glycin max L.). ویژه نامه علمی-پژوهشی علوم کشاورزی1: 55-41.

12- صابرعلی، س. ف.، س .ا. سادات نوری، ا. حجازی، و ا. زند. 1386. تاثیر تراکم و آرایش کاشت بر روند رشد و عملکرد ذرت تحت شرایط رقابت با سلمه تره. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی 74، 152-143.

13- فربدنیا، ع.، م. ع باغستانی میبدی، ا. زند، و ق. نورمحمدی. 1388. ارزیـابی ارقـام گنـدم (Triticum aestivum L.) در مقابل علف‌هرز خاکشیر (Descurainia sophia). نشریه حفاظت گیاهان (علوم و صنایع کشاورزی) 23 (2): 81-74.

14- مجنون حسینی، ن. 1387. زراعت و تولید حبوبات، انتشارات جهاد دانشگاهی تهران. 284 صفحه.

15- موسوی، س. ک.، ا. زند، و م. ع. باغستانی 1384. تاثیر تراکم کاشت بر تراخل لوبیا و علف‌های هرز. مجله آفات و بیماری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های گیاهی 73 (1): 92-79.

16- Armin, M., G. Noormohammadi, E. Zand, M .A. Baghestani, and F. Darvish. 2007. Using plant density to increase competition ability in more and less competitive wheat cultivar wild oat. Asian Journal of Plant Sciences. 6: 599-604.

17- Benesh, S. N., M. J. Morak and D. Peterson. 2003. Interference of red root pigweed (Amaranthus retroflexus L.), Palmer amaranth (A. palmeri) and common water hemp (A. rudis) in soybean. Weed Science, 51: 37-43.

18- El Koca, E., F. Kanter, and H. Zengin. 2005. Weed control in lentil (Lens culinaris) in eastern Turkey. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 33: 223-231.

19- FAO. 2011. FAOSTAT. Crop production data. [e-mail].

20- Ghamari, H., and G. Ahmadvand. 2012. Weed interference affects dry bean yield and growth. Natural Science Biological, 4: 10-15.

21- Harbur, M. M., and M. D. K. Owen. 2004. Light and growth rate effects on crop and weed responses to nitrogen. Weed Science, 52: 578-583.

22- Hock, S. M., S. Z. Knezevic, A. R. Martin, and J. L. Lindquist. 2006. Soybean row spacing and weed emergence time influence weed competitiveness and competitive indices. Weed Science, 54: 38–46.

23- Lemerle, D., R. D. Cousens, G. S. Gill, S. J. Peltzer, M. Moerkerk, C. E. Murphy, D. Collins, and B. R. Cullis. 2004. Reliability of higher seeding rates of wheat for increased competitiveness with weed in low rainfall environments. Agriculture Sciences, 142: 395-409.

24- Lutman, P. J. W., K. J. Wright, K. Berry, S. E. Freeman, and L. Tatnell. 2011. Estimation of seed production by Myositis arvensis, Veronica hederifolia, Veronica persica and viola arvensis under different competitive conditions. Weed Research, 51: 499-507.

25- Malik, V. S., C. J. Swanton, and T. E. Michaels. 1993. Interference of white bean (Phaseolus vulgaris) cultivars, row spacing and seeding density with annual weeds. Weed Science, 41: 62-68.

26- Menana, A., and B. H. Zandstra. 2005. Effect of wheat (Triticum aestivum L.) cultivars and seeding rate yield loss from Galium aparine (cleavers). Crop Protection. 24: 1061-1067.

27- Mohammadi, G. R. 2007. Growth parameters enhancing the competitive ability of corn against weed. Weed Biology and Management, 7: 232-236.

28- Ogg, A. G., and B. S. Rogers. 1989. Taxonomy, distribution, biology, and control of black nightshade (Solanum nigrum) and related species in the United States of Canada. Weed Science, 4: 25-58.

29- Pynenburg, G. M., P. H. Sikkema, and C. L. Gillard. 2011. Agronomic and economic assessment of intensive pest management on dry bean. Crop Protection, 30: 340-348.

30- Rezvani, M., F. Zaefarian, S. A. Fani Yazdi, and M. Jovieni. 2012. Effect of dry matter allocation in vegetative and reproductive growth stages on competitiveness of soybean cultivars. International Journal of Agriculture and Crop Sciences. 4(12): 1614-1622.

31- Sikkema, P. H., R. D. Vyn, C. Shropshire, and N. Soltani. 2008. Integrated weed management in white bean production. Canadian Journal Plant Science, 88: 1-7.

32- Stagnari, F., and M. Pisante. 2011. The critical period for weed competition in French bean (Phaseoulus vulgaris L.) in Mediterranean area. Crop Protection, 30: 179-184.

33- Webster, T. M., and G. E. Macdonald. 2001. A survey of weeds in various crops in Georgia. Weed Technology, 15: 771–790.

34- Zhao, D. L., G. N. Atlin, L. Bastians, and J. H. Spiertz. 2006. Cultivar weed-competitiveness in aerobic rices: heritability, correlated traits and the potential for indirect selection in weed-free environments. Crop Science, 46: 372-380.