تأثیر سطوح مختلف پتانسیل آب بر مراحل جوانه زنی و گیاهچه ای چهار رقم کلزا

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 18، دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 36، دی 1393، صفحه 852-861   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i4.31883

نویسندگان

احمد جعفرنژاد^{* 1}؛ علی اکبر راه چمنی²

¹ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور

²دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف پتانسیل آب بر مراحل جوانه زنی و گیاهچه ای چهار رقم کلزا، دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به صورت آزمایشگاهی در سال 1387 انجام شد. مؤلفه های جوانه زنی و خصوصیات مرحله گیاهچه ای چهار رقم کلزا در چهار سطح پتانسیل آب صفر (آب مقطر)، 2/0-، 4/0- و 6/0- مگاپاسکال مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بطور کلی اثر اصلی رقم، سطوح مختلف پتانسیل آب و اثر متقابل آن ها بر تمام صفات مرحله جوانه زنی معنی دار بود و وزن تر، خشک و طول ریشه چه و ساقه چه را به طور معنی داری تحت تأثیر قرار دادند. با کاهش پتانسیل آب، درصد جوانه زنی بیشتر از سرعت جوانه زنی کاهش یافت. در مرحله جوانه زنی، ارقام اکاپی و هایولا به ترتیب از بیشترین و کمترین سطح تحمل به کاهش پتانسیل آب برخوردار بودند. ارقام، پتانسیل آب و اثر متقابل آنها بر وزن خشک ساقه و ریشه، نسبت کلروفیل a/b و میزان پرولین برگ در مرحله گیاهچه ای اثر بسیار معنی داری داشتند. با کاهش پتانسیل آب، نسبت کلروفیل a/b کاهش و میزان پرولین برگ به طور معنی داری افزایش یافت. به طور کلی نتایج نشان داد در مرحله جوانه زنی اکاپی برترین رقم بوده و بیشترین مقادیر صفات اندازه گیری شده را به خود اختصاص داده بود، ولی در مرحله گیاهچه ای، زرفام در اکثر صفات از بقیه ارقام برتر بود. چنین نتیجه گیری می شود تحمل به تنش خشکی در مراحل مختلف نموی کلزا متفاوت می باشد.

کلیدواژه‌ها

پرولین؛ تنش خشکی؛ درصد جوانه زنی؛ سرعت جوانه زنی؛ کلروفیل برگ

مراجع

1-حیدری شریف آباد، ح.1380. روشهای مقابله با خشکی وخشکسالی. جلد اول، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 171 صفحه.

2-دهشیری، ع.، م. ر. احمدی و ز. طهماسبی سروستانی. 1380. عکس العمل ارقام کلزا به تنش آب. علوم کشاورزی ایران. (2)32: 659-649.

3-سلطانی ا .1379. Germin. نرم افزاری برای محاسبه مؤلفه های جوانه زنی و سبز شدن. دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی گرگان.

4-Arnon, A. N. 1967. Method of extraction of chlorophyll in the plants. Agronomy Journal, 23:112-121.

5-Assadian, N. W., and S. Miyamato. 1993. Salt and drought effects on alfalfa seedling emergence. Agronomy Journal, 79: 710- 714.

6- Bates, L. S., R. P. Waldern, and I. D. Teare. 1973. Rapid determination of free proline for water stress studies. Plant and Soil, 39: 205-207.

7-Chauhan B. S., G. Gill, and C. Preston. 2006. Factors affecting seed germination of annual sowthistle (Sonchus oleraceus) in southern Australia. Weed Science, 54: 854-860.

8- Christianse M. N. 1982. World environmental Limitations to food and fiber caltarer caltare,. In. Christansen M. N., and C. F. Lewis (Eds.), Breeding Plant for less favorable environment. John Wiley and Sons, New York, pp. 1-11

9-De R., and R. K. Kar .1995. Seed germination and seedling growth of mungbean (Vigna radiata) under water stress induced by PEG-6000. Seed Science and Technology. 23: 301-308.

10- El-Sharkawi H. M., and I. V. Springuel. 1997. Germination of some crop plant seed under reduced water potential. Seed Science and Technology, 5: 662-667.

11- Falleri E. 1994. Effect of water stress on germination in six provenances of pinus pinaster Ait. Seed Science and Technology, 22: 591-599.

12-Haung J., and R. E. Redmann. 1995. Salt and drought tolerance of Hordeum and Brassica species during germination and early seedling. Canadian Journal of Plant Science, 75: 815-819.

13-Hiaso T. C., and E. Acevedo . 1974. Plant responses to water deficits, water use efficiency and drought resistance. Agriculture Metrology, 14: 56-84.

14-Hoagland D.R., and D. I. Arnon . 1950. The water culture method for growing plants without soil. Circ. 347. University of California Agriculture Experiment Station, Berkley.

15- International Seed Testing Association (ISTA). 1985. International rules for seed testing. Annexes. Seed Science and Technology, 13: 356 – 513.

16- Jaleel C. A., P. Manivannan, A. Wahid, M. Farooq, R. Somasundaram, and R. Panneerselvam. 2009. Drought stress in plants: a review on morphological characteristics and pigments composition. International Journal of Agriculture Biology, 11: 100–105.

17- Michel B.E., and M. R. Kaufman. 1973. The osmotic potential of polyethylene glycol 6000. Plant Physiology, 51: 914-916.

18- Moradshahi A., B. Salhi Eskandri, and B. Kholdbarin. 2004. Some physiological responses of canola (Brassica napus L.) to water deficit stress under laboratory conditions. Iranian Journal of Science and Technology. Transaction A, 28(A1): 43-50.

19-Office of the Gene Technology Regulator.2008. The bioloy of Brassica napus L [Online]. Available at http:// www.ogtr.gov.au (accessed at 29 Aug. 2011). Department of Health and Aging.

20-Patton A.J., S. M. Cunningham, J. J. Volence, and Z. J. Reicher. 2007. Differences in freeze tolerance of zoysigrasses : II Carbohydrate and proline accumulation. Crop Science, 47: 2170-2181.

21-Richards R.A., and N. Thurling. 1978. Variation between and within Species of rapeseed (B.campestris and B.napus) in response to drought stress. Australian Journal of Agriculture Research, 29: 469-477.

22-Scott S.J., R. A. Jones, and W. A. Williams. 1984. Review of data analysis method for seed germination. Crop Science, 24: 1192-1199.

23-Sharp R.E. 1990. Comparison sensitive of root and shoot growth and physiology to low water potential. Monograph British Society for plant growth regulation, 21: 29-44.

24-Shekari F., R. Khoie, A. Javanshir, H. Alyari, and M. R. Shakiba. 2000. Effect of Sodium chloride salinity on germination of Rapeseed cultivars. Turkish Journal of Field Crops, 5: 21-28.

25-Voleti S.R., and D. C. Uperty. 1998. Photosynthetic characteristics in Brassica carinata hybrids and their parents as influenced by moisture stress. Biological Planta, 40: 149- 153.

26-Willenborg C.J., R. H. Gulden, E. N. Johnson, and S. J. Shirtliffe. 2004. Germination Characteristics of Polymer-Coated Canola (Brassica napus L.) Seeds Subjected to Moisture Stress at Different Temperatures. Agronomy Journal, 96: 786-791.

27- Yazdi Samadi B., C. Abd Mishani, and P. Limberg. 1988. Effects of soil moisture stress on root and shoot development of seven wheat cultivars. Iranian Agriculture Research, 8: 49-61.