مقایسه صفات فنولوژیک و مورفوفیزیولوژیک شاخساره ارقام قدیمی و جدید جو (Hordeum vulgare L.)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 10، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، فروردین 1394، صفحه 92-100   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i1.23485

نویسندگان

نرجس مشفقی^* ؛ حمیدرضا خزاعی؛ محمد کافی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور مقایسه صفات مورفوفیزیولوژیک شاخساره ارقام قدیمی و جدید جو در سال 1390 آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار و 8 تیمار بود که تیمارها شامل چهار رقم جدید (نصرت، یوسف، فجر30و نیک) و چهار رقم قدیمی (ریحان، کویر، زرجو، والفجر) بودند. کشت در تیوپ های پلاستیکی حاوی شن شسته شده انجام شد و نمونه‍‌ گیری به صورت تخریبی ‌از تیمارها در مراحل چهار تا شش‌ برگی، ساقه‌ دهی، سنبله ‌دهی و رسیدگی انجام گرفت. صفات طول دوره رویشی و طول دوره زایشی و صفات مرتبط با شاخساره از جمله طول و وزن خشک ساقه، سطح برگ و وزن خشک برگ و شاخص‌های عملکرد مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ارقام جدید طول دوره زایشی طولانی ‌تر و دوره رویشی کوتاهتری داشتند و با توجه به همبستگی مثبتی که بین طول دوره رشد زایشی با عملکرد وجود داشت افزایش عملکرد در ارقام جدید نسبت به ارقام قدیمی مورد انتظار بود همچنین ارقام جدید در اکثر مراحل رشد طول ساقه و وزن خشک ساقه کمتر اما سطح برگ و وزن خشک برگ بیشتری داشتند. ارقام جدید در اکثر صفات بخصوص صفاتی که با عملکرد و اجزای آن همبستگی مثبت داشتند از قبیل تعداد پنجه، تعداد سنبله در بوته، طول سنبله و تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه بهتر عمل کردند. در نهایت رقم جدید نیک به دلیل برتری یافتن در اکثر صفات به عنوان بهترین رقم و زرجو به عنوان ضعیف‌ترین رقم مشخص شدند.

کلیدواژه‌ها

جو؛ شاخساره؛ عملکرد؛ اجزای عملکرد

مراجع

عتصامی، م.، س. گالشی، ا. سلطانی، و ع. نوری نیا. 1388. آنالیز رشد دانه و تغییرات فنولوژی در ژنوتیپ های جو(Hordeum vulgareL.).فصلنامه علمی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی، 1(1).

2. پیغمبری، ع.، ب. یزدی صمدی، س. عبد میشانی، ا. صرافی، ع. طالعی، و م. ر. قنادها.1384. ارزیابی تحمل به خشکی و صفات مربوط به عملکرد دانه در لاین های جو هاپلوئید مضاعف شده. مجله علوم کشاورزی ایران، 36(4): 967-955.

3. راحمی، ع. 1384. پیش بینی دریافت و استفاده از تشعشع خورشیدی در گیاه نخود. پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ،92 صفحه.

4. رمضانی، ح. ر.، آساد، م. ت. 1387. تغییرات ژنتیکی در میزان عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن در ارقام جو (Hordeum vulgareL.)اصلاح شده. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. شماره 79.

5. روستائی، م. 1388. بررسی تحمل به تنش انجماد و برخی از خصوصیات زراعی در ژنوتیپ های گندم نان و دوروم دیم. مجله به نژادی نهال و بذر، 25(1): 295- 275.

6. روشنفکر ،ح.، مسگر باشی ،م. و کاشانی،ع. 1386. ارزیابی خصوصیات زراعی وعملکرد ژنوتیپ های جو بدون پوشینه در اهواز. مجله علمی کشاورزی،30(4).

7. صالحی، م. و ارزانی، ا. 1390. اثر تنش شوری بر صفات مورفوفیزیولوژیک لاینهای تریتیکاله .مجله علوم زراعی ایران،13(4) :711- 697 .

8. طراوتی، ح . 1381. اقتصاد زیست محیطی. نشر هوای تازه. تهران، 321 صفحه.

9. کافی، م.، جعفر نژاد ،ا. و جامی الاحمدی، م.1384. گندم: اکولوژی و فیزیولوژی و برآورد عملکرد. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. تعداد صفحات

10. کوچکی،ع.، راشد محصل،م. ح.، نصیری محلاتی، م. و صدر آبادی ،ر.1376 . مبانی فیزیولوژیک رشد و نمو گیاهان زراعی (ترجمه). انتشارات بنیاد فرهنگی رضوی ،ص 404.

11. نقوی، م. ر.، شاهباز پورشهبازی، ع .و طالعی،. ع .1381. بررسی تنوع ذخایر توارثی گندم دوروم برای برخی خصوصیات زراعی و مرفولوژیکی. مجله علوم زراعی ایران، ۴(۸۱-۸۸) .

12. نکویی، ا. 1371. بررسی شاخص های رشد ارقام گندم در اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم. 109 صفحه.

13. نورمحمدی، ق.، سیادت، ع. وکاشانی، ع. 1380. زراعت غلات . جلد اول . انتشارات دانشگاه شهید چمران ،446 صفحه.

14. Abdel-Ghani, H. A., K. Parzies, S. Ceccarelli,, S. Grando, and H. H. Geiger. 2005.Estimation of Quantitative Genetic Parameters for out crossing-Related Traits in Barley. Crop Science, 45: 98-105.

15. Fernando, R., Cuillen-portal, R., Obert, N., Qingwnxueaudkent, S., Eskridge, M .2006.Compensatory mechanisms associated with the effect of spring wheat seed size an wild oat competition . Crop Science.46:935-945.

16. Fischer, R.A., and Kohn, G.D. 1999. The relationships of grain yield to vegetative growth and post flowering leaf area in the wheat crop under conditions of limited soil moisture. Aus J of Agriculture Research. 17: 281-295.

17. Gabriella, A., Daneil, L., Calderini, F., and Slaffer, C.A. 2003. Genetic improvement of barley yield potential and physiological determinants in Argentina (1944-1998). Springer Netherland, 130: 325- 334.

18. Gebeyehou, G., Knott, D.R., and Baker, R.J.1982. Relationships among duration of grain yield in durum wheat cultivates. Crop Science 22: 287-290.

19. Kaplan , S.L., and Koller, H.R .1977. Leaf area and corex change rate as determinants of the rate of vegetative growth in soybean plants . Crop Science . 17 : 35-38.

20. Muurinens, P. 2005. Radiation-use efficiency of modern and old spring cereal cultivars and it’s response to nitrogen in northern growing condition. Field Crops Res. 54: 138-146.

21. Naseer, Sh. 2001. Response of barley (Hordeum vulgare L.) at various growth stages to salt stress. J. Biological Science. 1(5): 326-259.

22. Neuman, P. M. 1993. Rapid and reversible modifications of extension capacity of cell walls in elongation maize leaf tissues responding to root addition and removal of NaCl. Plant Cell.Environ,16:1107-1114.

23. Nikkhah, H. R., and A. Yousefi. 2004. Evaluation of drought tolerance of barley cultivars lines in water limited conditions. Proceeding of the 8th Iranian Congress of Crop Sciences. Aug. 25 – 27, 2004. GuilanUniversity. Rasht, Iran. (In Persian).

24. Noormandmoayed, F., Rostami, M., and Ghanadiha, M. 2001. Morphoghysiological traits of bread wheat and them relation with yield in stress and no stress condition. Iranian Agriculture Science Journal.32:2.785-794.

25. Perkasem,B., Netsangtip, R., lordkaew,s., and cheng,C.1993.Grain set failure in boron deficient wheat.Plant and Soil,155/156:309-312.

26. Puri, P. T., Quceiset, C. O., and Williams, V. A. 1982. Evaluation of yield components as selection criteria in barley breeding. Crop Science. 22: 927-934.

27. Reynolds, M.P., Rajaram, S., and Sayre, K.D. 1999. Physiological and genetic changes of irrigated wheat in the post- green revolution period and approaches for meeting projected global demand. Crop Science. 39: 1611-1621.

28. Samarah, N. H. 2005. Effects of drought stress on growth and yield of barley. Agron. Sustain, 25: 145-149.

29. Senthoid, A., Turner, N.C., Botwright, T., and Condon, A.G. 2003. Evaluating the impact of a trait for increased Specific leaf area on wheat yields using a crop simulation model. Agron. J.95: 10-19.

30. Sinebo, W .2002.Yield relationships of barleys growth in a tropical highland environment . Crop Science 42:428-437.

31. Slaffer, G.A., and Andrade, F.A. 1993. Physiological attributes related to the generation of grain yield inbread wheat cultivars released at different eras. Field Crop Research. 31: 351- 367.

32. Slafer,G.A., Satorre., E.H., and Andrade, F.H.1994 .Increases in grain yield in bread wheat from breeding and associated physiological changes.In G.A.Slafer(Ed)،Genetic Improvement of Field Crops.Marcel Dekke .pp.1-68.

33. Thurling, N. 2006. Morph physiological determinants of yield in rapeseed (Brassica campestris and Brassica napus) growth and morphological characters. Aust. J. Agricultural. Research, 25(2): 697- 710.

34. Tomer, S. B. and Orasad, G. 1988. Path coefficient analysis in barley. Barley Genet. Newslet. Vol 18.

35. Voltas, J., Romagosa, I. and Araus, J. L., 1998. Growth and final weight of central and lateral barley grains under Mediterranean conditions as influenced by sink strength. Crop Science, 38: 84- 89.

36. Yin, X., Martin, J., Kropff, J., and Stam, P. 2000. A model analysis of yield differences among recombinants inbred lines in barley. Agron. J. 92: 114-120.

37. Yun, S. J., Gyenis, L., Bossolini, E., Hayes, P. M., Matus, I., Smith, K. P., Steffenson, B.J., Tuberosa, R. and Muehlbauer, G. J. 2006. Validation of quantitative trait loci for multiple disease resistance in barley using advanced backcross lines developed with a wild barley. Crop Science, 46: 1179-1186.