تأثیر تراکم بوته و کودهای نیتروژن و بیولوژیک بر عملکرد کیفی چغندرقند (Beta vulgaris L.) در دو منطقه مشهد و تربت جام

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 8، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 38، تیر 1394، صفحه 278-286   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i2.26511

نویسندگان

بهمن جعفرنیا¹؛ احمد زارع فیض آبادی²؛ رضا قربانی^{* 3}؛ پرویز رضوانی مقدم⁴؛ علیرضا قائمی²

¹پردیس بین الملل فردوسی مشهد

²مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

³فردوسی مشهد

⁴دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تراکم کشت و تغذیه چغندرقند با استفاده از روش‌های غیر شیمیایی مانند استفاده از کود بیولوژیک، که در جهت کاهش آلودگی محیط زیست و آب‌های زیرزمینی می‌باشند، در تولید چغندرقند در ایران وجهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. به‌منظور بررسی تأثیر تراکم بوته و مصرف کودهای نیتروژنه و بیولوژیک بر صفات کیفی چغندرقند (Beta vulgaris L.)، آزمایشاتی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در مشهد و مزرعه تحقیقاتی کشاورزی کارخانه قند تربت جام در سال 1390 به‌اجرا درآمدند. تیمارها در این مطالعه شامل سه تراکم گیاهی (60000، 90000 و 120000 بوته در هکتار)، سه تیمار کود نیتروژن (0، 100 و 200 کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار) و دو تیمار کود بیولوژیک حاوی باکتری‌های نیتروباکتر5 و آزوسپیریلوم 6 (مصرف و عدم مصرف کود بیولوژیک) بودند. آزمایشات به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که در هر دو منطقه افزایش تراکم بوته از 60000 تا 120000 بوته در هکتار باعث کاهش ناخالصی‌های پتاسیم و سدیم در ریشه چغندرقند شد. مصرف 200 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه، درصد قند خالص در ریشه را کاهش داد. با مصرف 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به‌همراه کود بیولوژیک و تراکم 90000 بوته در هکتار، میزان ناخالصی‌های ریشه چغندرقند (سدیم، پتاسیم و آلفا آمینو نیتروژن) کاهش و عملکرد قند خالص و ناخالص افزایش یافت. رابطه میزان ناخالصی‌های ریشه چغندرقند با یکدیگر مثبت و معنی‌دار بود در حالی‌که رابطه منفی و معنی‌داری با درصد قند خالص و ناخالص داشتند. به‌طور کلی مصرف کود بیولوژیک در کشت چغندرقند باعث بهبود خصوصیات کیفی ریشه و صرفه‌جویی در مصرف کود نیتروژن شد.

کلیدواژه‌ها

آزوسپیریلوم؛ قند خالص؛ قند قابل استحصال؛ نیتروباکتر

مراجع

1- ابراهیمیان، ح. ر. 1371. بررسی اثرات ازت و تراکم بوته در ارزش تکنولوژی چغندرقند.کارنامه مؤسسه تحقیقات چغندرقند 1: ۴۶۵.

2- صادق زاده حمایتی، س.، د. فتح الله طالقانی، و. ساعدنیا، ش. خدادادی، ح. نیک پناه و م. دهقان شعار. 1385. تأثیر نیتروژن و فسفر بر مؤلفه‌های فیزیولوژیکی رشد بوته های بذری چغندرقند در منطقه اردبیل. مجله چغندرقند 22: 90-75.

3- گوهری، ج.، ک. طاهری، ا. روحی و س. غالبی. 1376. کود تعیین عکس العمل کمی و کیفی محصول چغندرقند به تحقیقات ازته آبیاری و تراکم بوته. گزارش پژوهشی. مؤسسه چغندرقند. کرج.

4- گوهری، ج. و ک. کلارستاقی. 1372. بررسی پژوهشی برخی ویژگیهای تغذیه چغندرقند. گزارش مؤسسه تحقیقات چغندرقند. کرج.

5- محمدنیا، م.، ع. سلیمانی، ا.ح. شیرانی راد و م.ر. نادری. 1385. اثرآرایش کاشت بر عملکرد کمی و کیفی دو رقم چغندر قند در منطقه اقلید. پژوهشنامه علوم کشاورزی 1: 84-75.

6- وفادار، ل.، ع. عبادی و ک. ساجد. 1387. اثرات تاریخ کاشت و تراکم بوته بر روی عملکرد و برخی از صفات ژنوتیپ های چغندر قند. مجله تولید گیاهان زراعی 1: 120-103.

7- Abo-El-Goud, S. M. M. 2000. Agronomic studies on fodder beet. Ph.D. thesis, Faculty of Agriculture, Mansoura University.

8- Armstrong, R. D., J. Fitzpatrick, M. A. Rab, M. Abuzar, P. D. Fisher, and G.J. O’Leary. 2009. Advances in precision agriculture in south-eastern Australia: III. Interactions between soil properties and water use help explain spatial variability of crop production in the Victorian Mallee. Crop Pasture Science 60: 870-884.

9- Balakrishnan, A., and T. Selvakumar. 2008. Integrated nitrogen management for tropical sugar beet hybrids. Sugar Technology 10: 177-180.

10- Bashan, Y., and G. Holguin. 1997. Azospirillum-plant relationships: environmental and physiological advances (1990–1996). Canadian Journal of Microbiology 43: 103-121.

11- Boraste, A., K. K. Vamsi, A. Jhadav, Y. Khairnar, N. Gupta, S. Trivedi, P. Patil, G. Gupta, M.Gupta, A. K. Mujapara, and B. Joshi. 2009. Biofertilizers: A novel tool for agriculture. International Journal of Microbiology Research 1: 23-31.

12- Fueki, N., K. Sato, and S. Nakatsu. 2010. Interpretation of soil mineral nitrogen by scoring organic matter and nitrogen management as an ‘‘N-score’’ in the fields of Hokkaido before sugar beet planting. Soil Science and Plant Nutrition 56: 750-759.

13- Gutser, R., T. H. Ebertseder, A. Weber, M. Schraml, and U. Schmidhalter. 2005. Short-term and residual availability of nitrogen after long-term application of organic fertilizers on arable land. Soil Science and Plant Nutrition 168: 439-446.

14- Kandil, A. A., M. A. Badawi, S. A. El-Moursy, and U. A. Abdou. 2004. Effect of Planting Dates, Nitrogen Levels and Bio-fertilization Treatments on 1: Growth Attributes of Sugar Beet (Beta vulgaris L.). Scientific Journal of King Faisal University 5: 227-237.

15- Lauer, J. G. 1995. Plant density and nitrogen rate effects on sugar beet yield and quality early in harvest. Agronomy Journal 87: 586-597.

16- Leila, A. A., M. A. Badawi, E. M. Said, M. H. Gonema, and M. A. E. Abdou. 2005. Effect of planting dates, plant population and nitrogen fertilization on sugar beet productivity under the Newly Reclaimed sandy soils in Egypt. Scientific journal of king Faisal University 6: 1426.

17- Leilah, A. A., and S. M. Nasr. 1992. The contribution of sowing and harvesting dates on yield and quality of some sugar beet cultivars, P: 970 - 979. Proc. 5th Conference of Agronomy. Zagazig. 13-15 September, 1992.

18- Malnou, C. S., K. W. Jaggard, and D. L. Sparkes. 2008. Nitrogen fertilizer and the efficiency of the sugar beet crop in late summer. European Journal of Agronomy 28: 47-56.

19- Pollach, G. 1984. Development and utilization of quality criteria for sugar beet in Austria. Paper presented to the 27th Technical Conference. British Sugar plc., P: 22.

20- Pospisil, M., A. Pospisil, and M. Rastija. 2000. Effect of plant density and nitrogen rates upon the leaf area of seed sugar beet on seed yield and quality. European Journal of Agronomy 12: 69-78.

21- Shabayev, V. P. 2010. Effect of the introduction of the nitrogen-fixing bacteria Pseudomonas putida 23 on the nitrogen balance in soil. Published in Pochvovedenie 4: 471-476.

22- Shock, C. C., M. Seddigh, L. D. Saunders, T. D. Stieber, and J. G. Miller. 2000. Sugar beet Nitrogen Uptake and Performance Following Heavily Fertilized Onion. Agronomy Journal 92: 10-15.

23- Tsialtas, J. T., and N. Maslaris. 2005. Effect of N Fertilization Rate on Sugar Yield and Non-Sugar Impurities of Sugar Beets (Beta vulgaris L.) Grown Under Mediterranean Conditions. Agronomy and Crop Science 191: 330-339.

24- http://www.isfs.ir/