شدت حضور علف‌های هرز باریک‌برگ گندم وحشی یونانی (Triticum boeoticum Boiss) و جودره (Hordeum spontaneum K.Koch) در سطح مزارع گندم دیم استان لرستان

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 4، دوره 32، شماره 2 - شماره پیاپی 40، تیر 1397، صفحه 231-243   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v31i3.55439

نویسندگان

سیدکریم موسوی^{* 1}؛ علی قنبری²؛ رضا قربانی²؛ محمد علی باغستانی میبدی³

¹فردوسی مشهد/ مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان

²دانشگاه فردوسی مشهد

³موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور

چکیده

به منظور تعیین کانون‌های آلودگی علف‌های هرز باریک‌برگ گندم وحشی و جودره در سطح مزارع گندم دیم استان لرستان شاخصی با عنوان شاخص شدت حضور علف هرز تعریف شد. شاخص شدت حضور گویای سهم هر مزرعه از کل آلودگی موجود در ناحیه مورد نظر است. ارتفاع بهینه حضور برای گندم وحشی 1856 متر و برای جودره 1703 متر از سطح دریا برآورد شد. دامنه ارتفاعی مشاهده علف هرز جودره در سطح مزارع گندم دیم استان لرستان 3/81 درصد بیشتر از دامنه ارتفاعی مشاهده علف هرز گندم وحشی بود. این موضوع گویای احتمال تهاجم بیشتر علف هرز جودره در گستره ارتفاعی وسیع‌تری است. مناطق شمال شرق خرم‌آباد، شرق الیگودرز، نواحی مرکزی سلسله و شرق با داشتن مزارع آلوده با شاخص شدت حضور بیشتر از 3/0 درصد به عنوان مهمترین کانون‌های آلودگی علف هرز گندم وحشی در سطح استان لرستان شناسایی شدند. در بین شهرستان‌های آلوده به علف هرز گندم وحشی بیشترین میانگین شاخص اهمیت نسبی (44 درصد) به شهرستان دلفان تعلق داشت، که این موضوع گویای اهمیت بیشتر آلودگی علف هرز گندم وحشی در مقایسه با سایر علف‌های هرز باریک‌برگ در این شهرستان است. میانگین اهمیت نسبی علف هرز گندم وحشی برای شهرستان الیگودرز 6/34 درصد، سلسله 2/34 درصد و خرم‌آباد 6/20 درصد بود. میانگین شاخص شدت حضور علف هرز جودره برای شهرستان خرم‌آباد 45/0 درصد، دورود 44/0 درصد، کوهدشت 34/0 درصد و سلسله 28/0 درصد بود. مزارع گندم دیم واقع در نیمه شمالی شهرستان خرم‌آباد، نواحی شرقی شهرستان کوهدشت، نواحی مرکزی شهرستان سلسه و نواحی شرقی دورود به عنوان کانون‌های اصلی آلودگی علف هرز جودره در استان لرستان شناسایی شدند. بالاترین سطح میانگین شاخص اهمیت نسبی علف هرز جودره (7/50) به شهرستان کوهدشت مربوط بود، که گویای اهمیت بیشتر علف هرز جودره در مقایسه با سایر علف‌های هرز باریک‌برگ در این شهرستان است.

کلیدواژه‌ها

پراکنش علف هرز؛ کانون آلودگی؛ علف‌های هرز باریک‌برگ

مراجع

1- Anderson R.L., Tanaka D.L., Black A.L., and Schweizer E.E. 1998. Weed community and species response to crop rotation, tillage, and nitrogen fertility. Weed Technology, 12: 531-536.

2- Annoymous. 2015. Agricultural statistics. The first volume: Crops, Year 2012-13. Ministry of Agriculture. 156 pages.

3- Annoymous. 2016. GBIF Backbone Taxonomy. Global Biodiversity Information Facility. http://www.gbif.org.

4- Appels R., and Lagudah Es. 1990. Manipulation of chromosomal segments from wild wheat for the improvement of bread wheat. Functional Plant Biology, 17:253-266.

5- Baghestani M.A., Zand E., Minbashi M., and Atri A.R. 2007. A review of studies on wild barley control in wheat fields. Iranian Weed Science Conference, Mashhad, Volume 3: Key Articles, Page 45-61.

6- Belyea L.R., and Lancaster J. 1999. Assembly rules within a contingent ecology. Oikos, 402-416.

7- Bullock J.M., Edwards R.J., Carey P.D., and Rose R.J. 2000. Geographical separation of two Ulex species at three spatial scales: does competition limit species’ ranges? Ecography, 23: 257-271.

8- Cardina J., and Herms C.P., and Doohan D.J. 2002. Crop rotation and tillage system effects on weed seedbanks. Weed Science, 50: 448- 460.

9- Causens R., and Mortimer M. 1995. Dynamics of weed populations. Cambridge, Great Britain: Cambridge University Press.

10- Damania A.B. 1998. Domestication of cereal crop plants and in situ conservation of their genetic resources in the Fertile Crescent. Proc. of the Harlan Symp, The origins of agriculture and crop domestication, Aleppo (Syria), May 10-14, pp: 307-316.

11- Donald W.W., and Ogg A.G. 1991. Biology and control of jointed goatgrass (Aegilops cylindrica), a review. Weed Technology, 5: 3-17.

12- Doucet C., Weaver S. E., Hamill A.S., and Zhang J. 1999. Separating the effects of crop rotation from weed management on weed density and diversity. Weed Science, 729-735.

13- Froud-williams R.J. 1988. Changes in weed flora with different tillage and agronomic management systems. p 213-236. In Altieri M.A. and Liebman M. (ed.). Weed Management in Agroecosystems: Ecological Approaches. Boca Raton, Fl: CRC press.

14- Gale M.D., and Miller T.E. 1987. The introduction of alien genetic variation in wheat. p 173-200. In Lupton F.GH. (ed.). Wheat breeding: its scientific basis. London Chapman and Hall.

15- Gaston K.J. 1991. How large is a species' geographic distribution? Oikos, 61:434-437

16- Gaston K.J., and Fuller R.A. 2009. The sizes of species' geographic ranges. Journal of Applied Ecology, 46:1-9.

17- Grinnell J. 1917. The niche-relationships of the California Thrasher. The Auk, 34: 427-433.

18- Haas, H., and Streibig J.C. 1982. Changing patterns of weed distribution as a result of herbicide use and other agronomic factors. In LeBaron, H.M., Gressel. J. (ed.). Herbicide Resistance in Plants. John Wiley and Sons, New York.

19- Harlan J. R., and Zohary D. 1966. Distribution of wild wheats and barley. Science, 153: 1074-1080.

20- Horn S.W., Warren B., and Jefferson M. 1990. Jointed Goatgrass Task Force Report. Denver, CO: Colorado Department of Agriculture, 46 p.

21- Keane R.M., and Crawley M.J. 2002. Exotic plant invasions and the enemy release hypothesis. Trends in Ecology and Evolution, 17: 164-170.

22- Kegode G.O., Forcella F., and Clay S. 1999. Influence of crop rotation, tillage, and management inputs on weed seed production. Weed Science, 47: 175-183.

23- Kimber G., and Feldman M. 1987. Wild wheat: an introduction. Special reports 353, University of Missouri, Columbia, Mo, USA.

24- Legrere A., and Samson N. 1999. Relative influence of crop rotation , tillage , and weed management on weed associations in spring barley cropping systems. Weed Science, 47: 112-122.

25- Liebman M. 1988. Ecological suppression of weed in intercropping systems : a review. p 197-212. In Altieri M.A., and Liebman M. (ed.). Weed Management in Agroecosystems: Ecological Approaches. Boca Raton, Fl : CRC Press.

26- Liu X, Guo Z., Ke Z., Wang S., and Li Y. 2011. Increasing potential risk of a global aquatic invader in Europe in contrast to other continents under future climate change. PLoS One 6.

27- Mac Key J. 2005. Wheat: its concept, evolution and taxonomy. In Royo C., Nachit M., Di Fonzo N. (ed.). Durum wheat breeding: Current approaches and future strategies (Haworth Press, Inc, NY, USA, vol 1, pp: 3-61.

28- Morrow L.A., and Stahlman P.W. 1984. The history and distribution of downy brome (Bromus tectorum) in North America. Weed Science, 32 (Suppl. 1): 2-6.

29- Mousavi S.K. 2015. Biology and ecology of wild wheat (Triticum boeoticum) and wild barely (Hordeum spontaneum) and their potential distribution under current and future climates. PhD Dissertation, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. (In Persian with English Summary)

30- Nkoa R., Owen M.D., and Swanton C.J. 2015. Weed abundance, distribution, diversity, and community analyses. Weed Science, 63 (sp1), 64-90.

31- Pearson R.G., and Dawson T.P. 2003. Predicting the impacts of climate change on the distribution of species: are bioclimate envelope models useful? Global Ecology and Biogeography, 12: 361-371.

32- Quintanilla C.F. 1997. Forecasting growth of weed populations. Expert consulation on weed Ecology and management. FAD. Rome. Italy

33- Rogers W.J., Miller T.E., Payne P.I. Seekings J.A. Sayers E.J. Holt L.M., and Law C.N. 1997. Introduction to bread wheat (Triticum aestivum L.) and assessment for bread-making quality of alleles from T. boeoticum Boiss. ssp. thaoudar at Glu-A1encoding two high-molecular-weight subunits of glutenin. Euphytica, 93: 19-29.

34- Ruiz M., Fite R., Novillo M.A., and Labarga J.M. 2012. Short communication. Collection and characterisation of a population of Triticum boeoticum Boiss., a wild wheat species not previously found in the Mediterranean western region. Spanish Journal of Agricultural Research, 10 (4), 1070-1074.

35- Soberon J. 2007. Grinnellian and Eltonian niches and geographic distributions of species. Ecological Letter, 10: 1115-1123.

36- Swanton C.J., A. Shrestha Roy R.C., Ball-Coelho B.R., and Knezeric S.Z. 1999. Effect of tillage system, N, and cover on the composition of weed flora. Weed Science, 47: 457-461.

37- Young F.L., Gealy D.R., and Morrow L.A. 1984. Effect of herbicides on germination and growth of four grass weeds. Weed Science, 32:489-493.

38- Zhu G., Bu W., Gao Y., and Liu G. 2012. Potential geographic distribution of brown marmorated stink bug invasion (Halyomorpha halys). PLoS One,7(2), e31246.

39- Zohary D. 1969. The progenitors of wheat and barley in relation to domestication and agricultural dispersal in the Old World. In: The Domestication and Exploitation of Plants and Animals. Ucko, P.J., and Dimbleby, G.W. (eds.). Duckworth, London, UK. pp: 47-66.

40- Zohary D., Hopf M., and Weiss E. 2012. Domestication of Plants in the Old World: The origin and spread of domesticated plants in Southwest Asia, Europe, and the Mediterranean Basin. Fourth Edition. Oxford University Press.