برهم‌کنش انواع کود و تنش خشکی بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و عملکرد گل مغربی (Oenothera biennis L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 13، دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 42، دی 1398، صفحه 1389-1407   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v11i4.72722

نویسندگان

محمود محمدی¹؛ سید علی محمد مدرس ثانوی^{* 1}؛ همت اله پیردشتی²؛ زین العابدین طهماسبی سروستانی¹؛ بهنام زند³

¹گروه زراعت، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

²گروه زراعت، پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی ساری، ایران

³بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی تهران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ورامین، ایران

چکیده

تغییرات شرایط محیطی طی دوره­ی رشد گیاه غیرقابل پیش­بینی است و از این‌رو ایجاد تنش در هنگام رشد گیاه امری اجتناب­ناپذیر می­باشد؛ یکی از مهم‌ترین این تنش­ها، تنش کم­آبی می­باشد. بنابراین، برای بهبود بهره­وری رشد و تولید گیاه در شرایط تنش، علاوه بر اعمال نهاده­های کشاورزی مناسب (کاربرد کودهای شیمیایی و بیولوژیکی)، نیاز به شناخت و درک فرآیندهای مورفوفیزیولوژیکی گیاه می‌باشد. در همین زمینه آزمایشی با هدف بررسی اثر برهم‌کنش انواع کود و تنش خشکی بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و عملکرد گل مغربی (Oenothera biennis L.) به‌صورت مزرعه­ای در دو شهرستان تهران و ورامین در سال 94-1393 انجام شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سه تیمار بدون تنش آبی (50% از ظرفیت زراعی)، تنش متوسط (40% از ظرفیت زراعی) و تنش شدید (30% از ظرفیت زراعی) بود و عوامل فرعی شامل کاربرد کود شیمیایی در سه سطح (بدون مصرف کود، مصرف 50 و 100% نیتروژن + فسفر مورد نیاز)، قارچ میکوریزا و باکتری آزوسپیریلوم (کاربرد و عدم کاربرد) در نظر گرفته شد. اعمال تنش کم­آبی (متوسط و شدید) باعث کاهش ارتفاع بوته، وزن خشک ساقه، شاخص سطح برگ، عملکرد دانه و محتوای نسبی آب شد. بالاترین میزان کارایی مصرف آب در تنش کم­آبی متوسط و بیش‌ترین میزان وزن خشک ریشه، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی و آنزیم کاتالاز در تنش کم­آبی شدید مشاهده شد. هم‌چنین نتایج نشان داد کاربرد کودهای شیمیایی (نیتروژن و فسفر) و بیولوژیکی (میکوریزا و آزوسپیریلوم) می­تواند اثرات منفی تنش کم­آبی را بر عملکرد گل مغربی کاهش داده و سبب بهبود رشد آن شود.

کلیدواژه‌ها

آزوسپیریلوم؛ عملکرد؛ کم آبی؛ کود بیولوژیکی؛ میکوریزا

مراجع

Abdalla, M.M., and Khoshiban, N.H., 2007. The influence of water stress on growth, relative water content, photosynthetic pigments, some metabolic and hormonal contents of two Triticium aestivum cultivars. Journal of Applied Sciences Research 3: 2062-2074.

Ahmed, C.B., Rouina, B.B., Sensoy, S., Boukhris, M., and Abdallah, F.B., 2009. Changes in gas exchange, proline accumulation and antioxidative enzyme activities in three olive cultivars under contrasting water availability regimes. Environmental and Experimental Botany 67: 345-352.

Asrar, A., and Elhindi, K.M., 2011. Alleviation of drought stress of marigold (Tagetes erecta) plants by using Arbuscular mycorrhizal fungi. Saudi Journal Biologic Science 18: 93-98.

Baghbani-Arania, A., Modarres-Sanavya, S.A.M., Akbar-Boojarb, M.M., and Mokhtassi-Bidgolia, A., 2017. Towards improving the agronomic performance, chlorophyll fluorescence parameters and pigments in fenugreek using zeolite and vermicompost under deficit water stress. Industrial Crops and Production 109: 346-357.

Caravaca, F., Alguacil, M.M., Herna´ndez, J.A., and Rolda´n, A., 2005. Involvement of antioxidant enzyme and nitrate reductase activities during water stress and recovery of mycorrhizal Myrtus communis and Phillyrea angustifolia. Plant Science 169: 191-197.

Chu, G., Chen, T., Wang, Z., Yang, J., and Zhang, J., 2014. Morphological and physiological traits of roots and their relationships with water productivity in water-saving and drought-resistant rice. Field Crops Research 165: 36-48.

Elhindi, K.M., El-Din, A.S., Elgorban, A.M., 2017. The impact of Arbuscular mycorrhizal fungi in mitigating salt-induced adverse effects in sweet basil (Ocimum basilicum L.). Saudi Journal Biologic Science 24: 170-179.

Fieldsend, A., and Morison, J.I.L., 2001. Contrasting growth and dry matter partitioning in winter and spring evening primrose (Oenothera spp.). Field Crops Research 68: 9-20.

Ghasemnezhad, A., and Honermeier, B., 2008. Yield, oil constituents, and protein content of evening primrose (Oenothera biennis L.) seeds depending on harvest time, harvest method and nitrogen application. Industrial Crops Production 28: 17-23.

Goodarzi, F., and Tohidinejad, E.A., 2018. Evaluation of yield potential of common millet (Panicum miliaceum L.) ecotypes under normal and water deficit conditions. Journal of Agroecology 10(1): 135-145. (In Persian with English Summary)

Hazrati, S., Tahmasebi-Sarvestani, Z., Modarres-Sanavy, S.A.M., Mokhtassi-Bidgoli, A., and Nicola, S., 2017. Effects of water stress and light intensity on chlorophyll fluorescence parameters and pigments of Aloe vera L. Plant Physiology and Biochemistry 106: 141-148.

Liu, C., Yang, Z., and Hu, Y.G., 2015. Drought resistance of wheat alien chromosome addition lines evaluated by membership function value based on multiple traits and drought resistance index of grain yield. Field Crops Research 179: 103-112.

Merlos, M.A., Zitka, O., Vojtech, A., Azcon-Aguilar, C., and Ferrol, N., 2016. The arbuscular mycorrhizal fungus Rhizophagus irregularis differentially regulates the copper response of two maize cultivars differing in copper tolerance. Plant Science 253: 68-76.

Mokhtassi-Bidgoli, A., AghaAlikhani, M., Nassiri-Mahallati, M., Zand, E., Gonzalez-Andujar, J.L., and Azari, A., 2013. Agronomic performance, seed quality and nitrogen uptake of Descurainia sophia in response to different nitrogen rates and water regimes. Industrial Crops and Production 44: 583-592.

Mouradi, M., Bouizgaren, A., Farissi, M., Latrach, L., Qaddoury, A., and Ghoulam, C., 2016. Seed osmopriming improves plant growth, nodulation, chlorophyll fluorescence and nutrient uptake in alfalfa (Medicago sativa L.) rhizobia symbiosis under drought stress. Science Horticulture 213: 232-242.

Piccinin, G.G., Braccini, A.L., Dan, L.G., Scapim, C.A., Ricci, T.T., and Bazo, G.L., 2013. Efficiency of seed inoculation with Azospirillum brasilense on agronomic characteristics and yield of wheat. Industrial Crops Production 43: 393-397.

Pirzad, A., Shakiba, M.R., Zehtab-Salmasi, S., Mohammadi, S.A., Darvishzadeh, R., and Samadi, A., 2011. Effect of water stress on leaf relative water content, chlorophyll, proline and soluble carbohydrates in Matricaria chamomilla L. Journal of Medicinal Plants Research 5: 2483-2488.

Shahryari, R., 2018. Quantitative and qualitative comparison of wheat genotypes (Triticum aestivum L.) under terminal water stress conditions and foliar application of humic acid. Journal of Agroecology 10(1): 175-185 (In Persian with English Summary)

Sheng, Q., Zou, Y.N., and Xia, R.X., 2006. Effects of water stress and Arbuscular mycorrhizal fungi on reactive oxygen metabolism and antioxidant production by citrus (Citrus tangerine) roots. Plant Science 169: 191-197.

Tahramooz, H., and Ghalavand, A., 2018. Reducing the effects of water stress using vermicompost and mineral zeolite in Sunflower (Helianthus annus L.). Journal of Agroecology 10(1): 81-93. (In Persian with English Summary)

Vurukonda, S.S.K.P., Vardharajula, S., Shrivastava, M., and SkZ, A., 2016. Enhancement of drought stress tolerance in crops by plant growth promoting rhizobacteria. Microbiological Research 184: 13-24.

Zegaoui, Z., Planchais, S., Cabassa, C., Djebbar, R., Belbachir, O.A., and Carol, P., 2017. Variation in relative water content, proline accumulation and stress gene expression in two cowpea landraces under drought. Australian Journal Plant Physiology 218: 26-34.