تعیین زمان مناسب استفاده از قارچ‌کش‌ها جهت مهار بیماری لکه خرمایی گندم بر اساس مراحل رشدی گیاه

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 3، دوره 32، شماره 4 - شماره پیاپی 42، دی 1397، صفحه 481-494   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v32i4.71983

نویسندگان

مصطفی عابدی تیزکی^{* 1}؛ کوروش رضاپور²؛ محمد علی اقاجانی³؛ فرداد اسدی⁴؛ سیاوش سلیمیان⁵

¹مرکز تحقیقات و نوآوری سازمان اتکا

²سازمان اتکا

³موسسه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

⁴هلدینگ مزارع نوین ایرانیان، شرکت سهامی مزرعه نمونه

⁵هلدینگ مزارع نوین ایرانیان، شرکت سهامی مزرعه نمونه، گرگان

چکیده

بیماری لکه خرمایی (Pyrenophora tritici-repentis) یکی از بیماری­های برگی مخربی است که در شرایط اپیدمی خسارت قابل توجهی به گندم وارد می­کند و استفاده از قارچ­کش­ها، روش سریع کنترل این بیماری در سال­های اپیدمی می­باشد. بدین منظور آزمایشی در مزرعه در قالب طرح کرت­های خرد شده (با پایه بلوک­های کامل تصادفی) در چهار تکرار طراحی گردید. عامل اصلی آزمایش را ارقام (کوهدشت و کریم) و عامل فرعی را تیمارهای سمپاشی با قارچ­کش­های رایج منطقه شامل تیلت، فولیکور، فالکن و رکس دو به ترتیب در چهار زمان  T0(مرحله اوایل ساقه­روی تا تشکیل گره 1)،  T1(مرحله تشکیل گره 3-2)، T2 (مرحله ظهور کامل برگ پرچم) و T3 (مرحله گلدهی) تشکیل دادند. در این بررسی، تیمارهای سمپاشی از مرحله ظهور کامل برگ پرچم تا گلدهی (تیمارهای Tr3، Tr5، Tr6، Tr8 و Tr9)، مقدار AUDPC-I را در رقم کوهدشت بین 5/80-1/42 درصد و در رقم کریم بین 6/76-3/33 درصد کاهش دادند در حالی­که مقدار AUDPC-S به ترتیب در رقم­های کوهدشت و کریم بین 47- 7/30 درصد و 58-33 درصد کاهش یافت. بیشترین درصد افزایش عملکرد نیز در تیمارهای مرحله ظهور کامل برگ کامل پرچم تا گلدهی وجود داشت که به‌ترتیب در رقم­های کوهدشت و کریم بیش 36 درصد (2/1071 تا 9/1298 کیلوگرم در هکتار) و 34 درصد (5/1054 تا 8/1313 کیلوگرم در هکتار) افزایش عملکرد مشاهده شد. بر اساس نتایج بدست آمده، تیمار  Tr(یکبار سمپاشی در زمان T2)، مناسب­ترین تیمار از نظر زمان استفاده قارچ­کش جهت کاهش تعداد دفعات سمپاشی و فشار بیماری، افزایش عملکرد و سود اقتصادی بود.

کلیدواژه‌ها

تیمارهای سمپاشی؛ گندم؛ لکه خرمایی؛ مرحله رشدی؛ Pyrenophora tritici-repentis

مراجع

1. Abbasi A. 2011. Chemical control of tan spot disease of wheat in Mazandaran province. Thesis of MS, Agriculture Faculty, Azad University of Damghan.

2. Abbasi A., Forutan M., and Pirnia M. 2010. Study of the effect of some fungicides recorded on control of wheat tan spot. Proceedings of the 19th Iranian plant Protection Congress, 31-3 Jul. – Aug. 2013, Tehran, Iran.

3. Aghajani M.A. 2013. Guide to identifying and managing wheat diseases in Golestan province. Norozi press. 124 p.

4. Aghajani M.A., Bagherani N., and Mottaki A. 2010. Chemical control of tan spot in golestan province. Proceedings of the 19th Iranian plant Protection Congress, 31-3 Jul. – Aug. 2013, Tehran, Iran.

5. Aghajani M.A., and Talie F. 2007. Technical Journal of Tan Spot of Wheat. Technical Publishing and Scientific Group of Research Center Agriculture and Natural Resources of Golestan Province. 20 pp.

6. Addaghi M., Abbasi A., and Pirnia M. 2016. Study of the effect of some fungicides recorded on control of Tan Spot of Wheat. Applied research in Plant Potection, 5(2):81-93. (In Persian with English abstract)

7. Bailey K.L., Gossen G.P., Watson P.R., and Derkson D. A. 2001. Effect of tillage and crop rotation on root and foliar diseases of wheat and pea in Saskatchewan from 1991 to 1998: univariate and multivariate analysis. Canadian Journal of Plant Science, 81: 789-803.

8. 8-CABI. 2013. Pyrenophora tritici-repentis (leaf spot ofwheat). CBI Crop Protection Compendium, 57 p.

9. Dehghan M.A. 2010. Investigation on the emergence and spread of wheat tan spot disease in Golestan province and evaluation of resistance of different wheat genotypes to it. Proceedings of the 19th Iranian plant Protection Congress, 31-3 Jul. – Aug. 2013, Tehran, Iran.

10. De Wolf E., Effertz R.J., Ali S., and Francl L.J. 1998. Vistas of tan spot research. Canadian Journal of Plant Pathology, 20: 349-370.

11. Duczek L.J., and Jones-Flory L.L. 1994. Effect of timing of propiconazole application on foliar disease and yield of irrigated spring wheat in Saskatchewan from 1990 to 1992. Canadian Journal of Plant Science, 74: 205–207.

12. Edwards J.T., Hunger R.M., and Payton M.E. 2012. Agronomic and economic response of

hard red winter wheat to foliar fungicide in the southern plains. Crop Management, 11(1): 1-10.

13. Forutan A., Dalili A., and Shayegan J. 1995. Isolation of Drechslera tritic –repentis from wheat leaf infected in Mazandaran Province. Proceedings of the 12th Iranian plant Protection Congress, 11-16 Sep. 1995, Karaj, Iran.

14. Harvey I.C, Craigie R.A., and McCloy B.L. 2015.The control of tan spot of wheat (caused by Pyrenophora tritici-repentis: a possible emerging disease in New Zealand. New Zealand Plant Protection, 68: 428-433.

15. Heger M., Oerke E.C., Dehne H.W., and Hindorf H. 2003. Evaluation of an action threshold-based IPM wheat model in Rheinland (Germany) in 1999/2001. OEPP/EPPO Bull, 33:

397–401.

16. Jørgensen L.N., and Thygesen K. 2006. Should strobilurins still be used in wheat? Danish andforeign experience. Proceedings of the 3th Danish Plant Congress, 10–11 Jan. 2006, Denmark.

17. Kelley K.W. 2001. Planting date and foliar fungicide effects on yield components and grain traits of winter wheat. Agronomy Journal, 93(2): 380-389.

18. MacLean D. 2016. Evaluating fungicide timing for leaf spot diseases of wheat and Fungicide Resistance in Pyrenophora tritici-repentis. Thesis of MS, University of Saskatchewan.

19. Lopez J.A., Rojas K., and Swart J. 2015. The economics of foliar fungicide applications in

winter wheat in Northeast Texas. Crop Protection, 67: 35–42.

20. Ransom J.K., and McMullen M.P. 2008. Yield and disease control on hard winter wheat

cultivars with foliar fungicides. Agronomy Journal, 100: 1130-1137.

21. Saari E., and Prescott J.M. 1975. A scale for appraising the foliar intensity of wheat diseases. Plant Disease, 59: 377–380.

22. Wegulo S.N., Breathnach J.A., and Baenziger P.S. 2009. Effect of growth stage on the

relationship between tan spot and spot blotch severity and yield in winter wheat. Crop Protection, 28: 696-702.

23. Wegulo S.N., Stevens J., Zwingman M.V., and Baenziger P.S. 2012. Yield response to foliar fungicide application in winter wheat. p. 227-244. In D. Dhanasekaran, N. Thajuddin, and A Paneerselvam (ed.) Fungicides for Plant and Animal Diseases. InTech press, Croatia.

24. Wiersma J.J., and Motteberg C.D. 2005. Evaluation of five fungicide application timings for

control of leaf-spot diseases and Fusarium head blight in hard red spring wheat. Canadian Journal of Plant Patholology, 27: 25-37.

25. Zadoks J.C., Chang T.T., and Konzak C.F. 1974. A decimal code for the growth stages of cereals. Weed Research, 14: 415-421.