بررسی عملکرد و اجزای عملکرد گندم(Triticum aestivum L.) تحت تأثیر سیستم‌های مختلف خاک‌ورزی و سطوح بقایا در شرایط آب و هوایی مشهد

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 3، دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 53، مهر 1401، صفحه 415-427   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v1i1.41560

نویسندگان

ال ناز ابراهیمیان¹؛ علیرضا کوچکی^{* 2}؛ مهدی نصیری محلاتی²؛ سرور خرم دل²؛ علیرضا بهشتی³

¹گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، پردیس بین‌الملل دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

²گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

³بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی شاخص­های رشدی، عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم گاسکوژن(Triticum aestivum L.)  تحت تأثیر سیستم­های مختلف خاک­ورزی و سطوح بقایای گیاهی، آزمایشی به‌صورت اسپلیت بلوک بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 93-1392 انجام شد. در این آزمایش نوع مدیریت خاک­ورزی در چهار سطح (دیسک، گاوآهن برگردان­دار + دیسک، گاوآهن پنجه غازی + دیسک، گاوآهن قلمی + دیسک) به‌عنوان فاکتور عمودی و مدیریت بقایای گندم در پنج سطح (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد عملکرد کاه گندم) به‌عنوان فاکتور افقی در نظر گرفته شدند. در این آزمایش صفاتی مانند تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله و در بوته، وزن دانه در سنبله و در بوته، وزن هزار دانه و نیز عملکرد دانه و بیولوژیک گندم تعیین شد. نتایج نشان داد که حداکثر شاخص سطح برگ و سرعت رشد گندم به‌ترتیب در 167 و 151 روز پس از کاشت اتفاق افتاد که تقریباً منطبق با شروع پر شدن دانه بود. در این مرحله، شاخص سطح برگ و سرعت رشد گندم در نتیجه اجرای شخم با گاو آهن قلمی + دیسک ، به‌ترتیب تا 14 و 21 درصد بیش از گاو آهن برگردان + دیسک بود. کمترین و بیشترین تعداد سنبله در بوته و عملکرد دانه به‌طور معنی‌دار در نتیجه استفاده از دیسک و گاو آهن قلمی + دیسک مشاهده شد. همچنین با افزایش سطوح کاربرد بقایای گندم تعداد سنبله در بوته و عملکرد دانه گندم به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. طبق نتایج آزمایش، می‌توان در مناطق خشک و نیمه­خشک کشور، کاربرد بقایای گندم همراه با خاک­ورزی کاهش یافته توسط گاو آهن قلمی را به‌عنوان رهیافت­های اکولوژیک جهت افزایش عملکرد و تولید پایدار گندم پیشنهاد نمود.

کلیدواژه‌ها

شاخص سطح برگ؛ شخم حفاظتی؛ گاو آهن برگردان‌دار؛ گاو آهن قلمی

مراجع

Aoyama, M., Angers, D.A., and N’Dayegamiye, A., 1999. Particulate and mineral-associated organic matter in water-stable aggregates as affected by mineral fertilizer and manure application. Canadian Journal of Soil Sciences 79: 295–302. https://doi.org/10.4141/S98-049

Azadshahraki, F., Naghavi, H., and Najafinejad, H., 2011. Effect of tillage method and wheat residual management on some soil properties and grain corn yield in Kerman, Iran. Journal of New Agricultural Sciences 6: 1-9. (In Persian with English Summary)

Azim zadeh, S.M., Koocheki, A., and Bala, M., 2002. Effect of different tillage methods on bulk density, porosity, soil moisture content and yield of wheat under dryland conditions. Iranian Journal of Crop Sciences 3: 209-224. (In Persian with English Summary)

Bastian, F., Bouziri, L., Nicolardot, B., and Ranjard, L., 2009. Impact of wheat straw decomposition on successional patterns of soil microbial community structure. Soil Biology and Biochemistry 41: 262–275. doi: 10.1016/j.soilbio.2008.10.024

Blair, N., Faulkner, R.D., Till, A.R., and Poulton, P.R., 2006. Long-term management impacts on soil C, N and physical fertility. Part I: broadbalk experiment. Soil and Tillage Research 91: 30–38. https://doi.org/10.1016/j.still.2005.11.002

Gryze, S., Six, J., Brits, C., and Merckx, R., 2005. A quantification of short-term macro aggregate dynamics: Influences of wheat residue input and texture. Soil Biology and Biochemistry 37: 55-66. doi: 10.1016/j.soilbio.2004.07.024

Farooq, M., Flower, K.C., Jabran, K., Wahid, A., and Siddique, K.H.M., 2011. Crop yield and weed management in rainfed conservation agriculture. Soil and Tillage Research 117: 172-183. doi: 10.1016/j.still.2011.10.001

Foroughifar, H., and Poor-Kasmani, M.E., 2002. Soil Science and Management. Ferdowsi University of Mashhad Press, Iran. (In Persian)

Gale, W.J., and Cambardella, C.A., 2000. Carbon dynamics of surface residue- and root-derived organic matter under simulated no-till. Soil Science Society of American Journal 64: 190–195. doi: 10.2136/sssaj2000.641190x

Ghuman, B.S., and Sur, H.S. 2001. Tillage and residue management effects on soil properties in a direct drill tillage system. Soil and Tillage Research 42: 209-219. doi: 10.1016/S0167-1987(00)00147-1

Hobbs, P.R., Sayre, K., and Gupta, R., 2008. The role of conservation agriculture in sustainable agriculture. Philosophical Transactions of the Royal Society of London 363: 543-555. doi: 10.1098/rstb.2007.2169

Kafi, M., Kamkar, B., and Mahdavi Damghani, A., 2001. Seed Biology and the yield of grain crops. Ferdowsi University of Mashhad Press, Iran. (In Persian)

Koocheki, A., and Boroumand Rezazadeh, Z., 2009. Soil Tillage in Agroecosystems. Ferdowsi University of Mashhad Press, Iran. pp. 438 (In Persian)

Koocheki, A., and Sarmadnia, G., 1999. Phisiology of Crop Plant. Jahade Daneshgahi of Mashhad Press, Iran. pp. 400 (In Persian)

Koocheki, A., Fallahpour, F., Khorramdel, S., and Jafari, L., 2014. Intercropping wheat (Triticum aestivum L.) with canola (Brassica napus L.) and their effects on yield, yield components, weed density and diversity. Journal of Agroecology 6: 11-20. (In Persian with English Summary)

Limon-Ortega, A., Govaerts, B., and Sayre, K.D., 2008. Straw management, crop rotation, and nitrogen source effect on wheat grain yield and nitrogen use efficiency. European Journal of Agronomy 29: 21–28. doi: 10.1016/j.eja.2008.01.008

Mazaheri, D., and Majnon Hoseini, N., 2007. Fundamental of Agronomy. Tehran University Press, Tehran, Iran. pp. 412 (In Persian)

Mohammadi, K., Nabi Allahi, K., Agha Alikhani, M., and Khormali, F., 2009. Study on the effect of different tillage methods on the soil physical properties, yield and yield components of rainfed wheat. Journal of Plant Production 16: 77-91. (In Persian with English Summary)

Monzon, J.P., Sadras, V.O., and Andrade, F.H., 2006. Fallow soil evaporation and water storage as affected by stubble in sub-humid (Argentina) and semi-arid (Australia) environments. Field Crops Research 98: 83–90. doi: 10.1016/j.fcr.2005.12.010

Nasssiri Mahallati, M., Koocheki, A., Rezvani Moghaddam, P., and Beheshti, A., 2008. Agroecology Ferdowsi University of Mashhad Press, Iran. pp. 470 (In Persian)

Ortiz, R., Sayre, K.D., Govaerts, B., Gupta, R., Subbarao, G.V., Ban, T., Hodson, D., Dixon, J.M., Ortiz-Monasterio, J.I., and Reynolds, M., 2008. Climate change: Can we beat the heat? Agriculture, Ecosystems and Environment 126: 46-58. doi: 10.1016/j.agee.2008.01.019

Ozpinar, S., and Cay, A., 2006. Effect of different tillage systems on the quality and crop productivity of a clay–loam soil in semi-arid North-Western Turkey. Soil and Tillage Research 88: 95–106. doi: 10.1016/j.still.2005.04.009

Rezvani Moghaddam, P., Koocheki, A., Molafilabi, A., and Seyyedi, S.M., 2013. The effects of different levels of applied wheat straw in different dates on saffron (Crocus sativus L.) daughter corms and flower initiation criteria in the second year. Saffron Agronomy and Technology 1: 55-70. (In Persian with English Summary)

Ruffo, M.L., and Bollero, G.A., 2003. Residue decomposition and prediction of carbon and nitrogen release rates based on biochemical fraction using principle – component regression. Agronomy Journal 95: 1034-1040. doi: 10.2134/agronj2003.1034

Sadeghi, H., and Kazemeini, S.A., 2011. An investigation on physiological characteristics of two barley (Hordeum vulgare L.) cultivars and soil moisture content as affected by straw management and nitrogen rates under dryland conditions. Iranian Journal of Field Crops Research 9: 544-556. (In Persian with English Summary)

Salehi, F., Bahrani, M.J., Kazemaini, S.A., Pakniyat, H., and Karimian, N.A., 2011. Effects of wheat residue and nitrogen fertilizer rate on some soil properties in common Bean cultivation. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources 25: 209-218. (In Persian with English Summary)

Schillinger, W.F., 2005. Tillage method and sowing rate relations for dryland spring wheat, barley, and oat. Crop Science 45: 2636-2643. doi: 10.2135/cropsci2005.04-0016

Shams Abadi, H.A., and Rafiee, S., 2007. Study on the effect of tillage practices and different seed densities on yield of rainfed wheat. Journal Agricultural Science and Natural Resource 13: 95-102. (In Persian with English Summary)

Srinivasan, V., Maheswarappa, H.P., and Lal, R., 2012. Long-term effects of topsoil depth and amendments on particulate and non-particulate carbon fractions in a Miamian soil of Central Ohio. Soil and Tillage Research 121: 10–17. doi: 10.1016/j.still.2012.01.014

Thierfelder, C., and Wall, P.C., 2010. Rotation in conservation agriculture systems of Zambia: Effects on soil quality and water relations. Experimental Agriculture 46: 309-325. doi: 10.1017/S001447971000030X

Tripathi, R.P., Sharma, P., and Singh, S., 2007. Influence of tillage and crop residue on soil physical properties and yields of rice and wheat under shallow water table conditions. Soil and Tillage Research 92: 221-227. doi: 10.1016/j.still.2006.03.008