تأثیر دامداری سنتی روی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک جنگل (جنگل پرچینک – ساری)

آب و خاک

مقاله 7، دوره 28، شماره 4، مهر 1393، صفحه 778-786   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.24244

نویسندگان

سید محمد حجتی^* ؛ مریم اسدیان

دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

حضور دام در جنگل های شمال ایران بعنوان یکی از مهم ترین موانع در مدیریت بهینه این جنگل ها، علاوه بر تخریب تجدید حیات طبیعی و فشردگی خاک، حاصلخیزی سطح وسیعی از این عرصه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. در مطالعه حاضر بمنظور بررسی حضور طولانی مدت دام در عرصه های جنگلی، تعداد 4 دام سرا بهمراه توده ی جنگلی مجاور آن واقع در جنگل های تحت مدیریت صنایع چوب و کاغذ مازندران (سری پرچینک - ساری) انتخاب گردید. سپس برای تعیین مشخصات فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک، نمونه برداری از خاک با استفاده از روش استوانه فلزی (قطر 8 سانتی متر) بصورت تصادفی از اعماق 10-0 و 20-10 سانتی متری در 5 نقطه در هر یک از مناطق مورد مطالعه صورت گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که برخی از مشخصه های فیزیکی خاک (چگالی ظاهری و درصد رطوبت) و بسیاری از مشخصه های شیمیایی خاک (کربن و مواد آلی، ازت، فسفر، پتاسیم و کلسیم) در دام سرا بیش تر از توده جنگلی مجاور آن بوده است. همچنین معدنی شدن خالص نیتروژن و تولید خالص نیترات (نیتراته شدن) تنها در دام سرا مشاهده شده است. یافته های این تحقیق مؤید این مطلب می باشد که خاک در عرصه های جنگلی بواسطه حضور دام (تجمع فضولات دامی در خاک و کوبیده شدن خاک) دچار تغییرات قابل توجهی گردیده است.

کلیدواژه‌ها

دام سرا؛ خاک جنگل؛ معدنی شدن خالص نیتروژن؛ نیتراته شدن

مراجع

اکبرزاده م. 1384. بررسی تغییرات پوشش گیاهی،خصوصیات و بانک بذر خاک در مراتع چرا شده و قرق در مناطق استپی و نیمه استپی. رساله دکتری مرتعداری، دانشگاه تهران.

بی نام. 1383. کتابچه تجدید نظر طرح جنگلداری سیاهرود سری پرچینک. سازمان جنگل ها و مراتع کشور.

جعفری حقیقی م. 1382. روش های تجزیه خاک نمونه برداری و تجزیه های مهم فیزیکی و شیمیایی. انتشارات ندای ضحی.

جعفری م.، و سرمدیان ف. 1382. مبانی خاک شناسی و رده بندی خاک. انتشارات دانشگاه تهران.

حسین زاده گ.، جلیلوند ح.، و تمرتاش ر. 1386. تغییرات پوشش گیاهی و برخی از خصوصیات شیمیایی خاک در مراتع باشدت های مختلف چرایی. فصلنامه علمی و پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان. 14(4): 512-500.

سالاردینی ع ا. 1384. حاصلخیزی خاک. انتشارات دانشگاه تهران.

سایت خبری ایرنا. 1388. خسارت میلیاردی دامداری سنتی به جنگل های شمال کشور.

سنگدل ع.، مقدم م.، و جعفری م. 1381. اثر چرای کوتاه مدت بر برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک. مجله منابع طبیعی ایران. 55: 596- 581.

غازان شاهی ج. 1376. آنالیز خاک و گیاه. انتشارات هما.

کهندل ا.، ارزانی ح.، و حسینی توسل م. 1388. تاثیر شدت های گوناگون چرای دام بر مواد آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم خاک. مجله علمی – پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران. 3 (6): 65-59.

کهندل ا.، ارزانی ح.، و حسینی توسل م. 1389. تعیین میزان تاثیر شدت های چرای دام بر خصوصیات خاک و پوشش گیاهی با استفاده از مولفه های چند متغییره. فصلنامه علمی– پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران. 17 (4): 526-518 .

کهندل ا.، چایی چی م.، ارزانی ح.، محسنی ساروی م.، و زاهدی امیری ق. 1385. تأثیر شدت های چرای دام بر ترکیب پوشش گیاهی، رطوبت، مقاومت مکانیکی و نفوذپذیری خاک. نشریه دانشکده منابع طبیعی. 59 :1011- 1001.

وراوی پور م. 1383. خاک شناسی عمومی. انتشارات دانشگاه پیام نور.

یوسفی ک.، سردابی ح.، امین املشی م.، و امان زاده ب. 1388. اثرات فیزیکی و شیمیایی خاک ناشی از دخالت انسان و دام بر زادآوری راشستان های منطقه خورگام گیلان. وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی. مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور.

Addiscot T.M. 2005. Nitrate, agriculture and the environment. Wallingford, CABI publishing, UK .

Badia D., Marti C., Sanchez J.R., Fillat F., Aguirr, J. and Gomez D. 2008. Influence of soil eutriphication on flora composition in the Pyrenees Mountains, J.Mt. Sci, 5:63-72.

Brady, N.C. and Well R.R. 2008. The Nature and properties of soils, Pearson Prentice Hll.

David B., Clara, M. and Ramon S.J. 2008. Influence of livestock soil eutrophication on composition in Pyrenees mountains, J. Mt. Sci, 5:l63-72.

Gusewell S., Jewel, P.L. and Edwards P.J. 2005. Effects of heterogeneous habitat use by cattle on nutrient availability and litter decomposition in Soils of an Alpine pasture, Plant and Soil, 268:135-149.

20- Hagen-Thorn A., Callesen I., Armolaitis, K. and Stjernquist I. 2004. Comparative studies of macronutrients in foliar and stem wood biomass of six temperate tree species planted on the same sites, Am. Sci. For. 6, in press.

Hart S.C., Nason G.E., Myrold, D.D. and Perry D. 1994. Dynamics of gross nitrogen transformation in an oldgrowth forest: the carbon connection, Ecology, 75:880-891.

Haynes, R.J. and Williams P.H. 1999. Influences of stock camping behaviour on the soil microbiological and biochemical properties of grazd pastoral soils, Biology and Fertility of Soils, 28:253-258.

Kojola I., Helle, T. and Huhta E. 1998. Poron laidunnuksen ja metsapalojen vaikutukset maaperan selkarangat tomien lukumaariin, In: Hypponen, M., Penttila, T. and Poikajarvi, H., Poron vaikutus metsa – ja tunturiluonnossa, Metsantutkimuslaitoksen tiedonantoja, 678:20-24.

Kurz I., Colin, D. and Tunney H. 2006. Impact of cattle on soil physical properties and nutrient concentrations in overland flow from pasture in Irland, Agriculture, Ecosystems and Environment, 113:378-390.

Li, Y. and Lindstorm M.J. 2001. Evaluating soil quality-soil redistribution relationship on terraces and steep hillslope, Soil Sci. Soc. Am. J, 65:1500-1508.

Reuss, J.O. and Johnson D.W. 1986. Acid deposition and the acidification of soils and waters, Ecological Studies 59, Springer Verlag, New Tork.

Rutigliano F.A., De Marco A.D., Ascoli C.S., Gentile A., Virzo, De. and Santo A. 2007. Impact of fire on fugal abundance and microbial efficiency in C assimilation and mineralization in a Mediterranean maquis soil, BiolFertil Soils, 44:377-381.

Sing R.S., Tripathi, N. and Singh S.K. 2007. Impact of degredation on nitrogen transformation in a forest ecosystem of India, Environ Monit Assess, 125:165-173.

Sing, J.S. and Kashyap A. 2007. Variations in soil N-mineralization and nitrification in seasonally dry tropical forest and savanna ecosystems in Vindhyan region, India, Tropical Ecology, 48(1):27-35.

Van Groningen J.W.,Velthof G.L., Van der Bolt F.J., Vos, A. and Kuikman P. 2005. Seasonal variation in N2O emissions from urine patches: effect of urin concentration, soil compaction and dung, Plant and Soil, 273:15-27.

Wang C., Han, X. and Xing X. 2010. Effects of grazing exclusion on soil net nitrogen mineralization and nitrogen availability in a temperate steppe in northern China, Journal of Arid Environments xxx (2010) 1-7.

Wells, K.L. and Dougherty C.T. 1997. Soil management for intensive grazing, Soil science, Vol.18, no.2.