برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات زراعی گندم نان با استفاده از تجزیه میانگین نسل‌ها در شرایط کم‌آبی

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 7، دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 46، تیر 1396، صفحه 389-398   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v15i2.51405

نویسندگان

مریم درانی نژاد؛ قاسم محمدی نژاد^* ؛ روح اله عبدالشاهی

دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

گندم مهم ترین محصول زراعی جهان می باشد که در مناطق کم آب عملکرد آن به شدت کاهش می یابد. در چنین شرایطی تولید ارقام متحمل به خشکی از اهمیت وِیژه ای برخوردار است. به منظور به نژادی گندم آگاهی از ماهیت ژنتیکی عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد کمک شایانی به اصلاح گر می نماید. جهت برآورد پارامترهای ژنتیکی برخی صفات زراعی در شرایط کم آبی در گندم نان، خانواده های F4 حاصل از تلاقی ارقام گندم روشن و کویر به‌همراه والدین، F2 و F3 در شرایط تنش رطوبتی مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش در قالب طرح آگمنت با پنج شاهد روشن، فلات، مهدوی، شاه پسند و خارچیا در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. به منظور اعمال تنش، آبیاری در مرحله سنبله دهی قطع گردید و عملکرد دانه به همراه برخی صفات زراعی مورد ارزیابی قرار گرفت. از روش تجزیه میانگین نسل ها به‌منظور تعیین نحوه عمل ژن های کنترل‌کننده صفات استفاده شد. روابط ژنتیکی شامل اثرات افزایشی، غالبیت، افزایشی× افزایشی و غالبیت× غالبیت برآورد شدند. در کنترل صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن هزاردانه، طول سنبله، طول ریشک و طول دوره پرشدن دانه، واریانس ژنتیکی افزایشی نقش بیشتری داشت. بنابراین در این صفات، گزینش در نسل های اولیه مؤثرتر خواهد بود. در حالی که در کنترل صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبله و تعداد دانه در بوته واریانس ژنتیکی غالبیت نقش بیشتری ایفا می کند. لذا در مورد این صفات توصیه می شود گزینش در نسل های پیشرفته انجام گیرد.

کلیدواژه‌ها

افزایشی؛ غالبیت؛ قطع آبیاری؛ وراثت پذیری

مراجع

1- Ahmadi, J., Orang, S. F., Zali, A. A., Yazdi-Samadi, B., Ghannadha, M. R., and Taleei, A. R. 2007. Study of yield and its components inheritance in wheat under drought and irrigated conditions. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources 11 (1): 201-213. (in Persian).

2- Akhtar, N., and Chowdhry, M. A. 2006. Genetic analysis of yield and some other quantitative traits in bread wheat. International Journal of Agriculture and Bioligy 8(4): 523-527.

3- Azadi, A., Mardi, M., Hervan, E. M., Mohammadi, S. A., Moradi, F., Tabatabaee, M. T., Pirseyedi, S. M., Ebrahimi, M., Fayaz, F., Kazemi, M., Ashkani, S., Nakhoda, B., and Mohammadi-Nejad, G. 2014. QTL mapping of yield and yield components under normal and salt-stress conditions in bread wheat (Triticum aestivum L.). Plant Molecular Biology Reporter 33 (1): 102-120.

4- Cheloei, G.R., Mohammadi, A., Bihamta M. R., Ramshini, H. A., and Najafiyahn, G. 2012. Inheritance of drought tolerance in bread wheat using generation mean analysis. Journal of Plant Production 19 (1): 43-66. (in Persian with English abstract).

5- Dashti, H., Naghavi, M. R., and Tajabadipour, A. 2010. Genetic analysis of salinity tolerance in bread wheat crosses. Journal of Agriculthral Science and Technology 12 (3): 347-356.

6- Dere, F., and Yidirim, M. B. 2006. Inheritance of Grain yield per plant, flag leaf width, and length in an 8x8 diallel cross population of bread wheat (T. aestivum). Turkish Journal of Agriculture and Forestry 30: 339-345.

7- Erkul, A., Unay, A., and Konak, C. 2010. Inheritance of yield and yield components in a bread wheat (Triticum aestivum L.) cross. Turkish Journal of Field Crops 15 (2): 137-140.

8- Fethi, B., and Mohamed, E. G. 2010. Epistasis and genotype-by-environment interaction of grain yield related traits in durum wheat. Journal of Plant Breeding and Crop Science 2 (2): 024-029.

9- Gol-Abadi, M., Arzani, A., and Mirmohammady Maibody, S. A. M. 2008. Genetic analysis of some morphological traits in durum wheat by generation mean analysis under normal and drought stress conditions. Grain and Plant Improvement Journal 24 (1): 99-116 (in Persian).

10- Hamze, H., Saba, J., Jabari, f., Nassiri, J., and Alavi Hosseini, M., 2009. Estimation of components variation, genotypic and phenotypic correlation coefficients of Grain yield and its component in bread wheat (Tritium aestivum L.) under rainfed conditions. Environmental Stresses in Crop Sciences 2 (1): 29-38. (in Persian with English abstract).

11- Kamaluddin, R., Singh, M., Prasad, L. C., Abdin, M. Z., and Joshi, A. K. 2007. Combining ability analysis for Grain filling duration and yield traits in spring wheat (Triticum aestivum L. em. Thell.). Genetics and Molecular Biology. 30 (2): 411-416.

12- Kearsey, M. J., and Pooni, H. S. 1998. Genetic analysis of Quantitative Traits. Stanley thornes (Publishers) Ltd., United Kingdom, 381p.

13- Khattab S. A. M., Esmail, R. M., and Abd EL-Rahman, M. F. 2010. Genetical analysis of some quantitative traits in bread wheat (Triticum aestivum L.) New York Science Journal 3 (11): 152-157.

14- Mather, K., and Jinks, L. 1982. Biometrical genetics: the study of continuous variation. Chapman and Hall. London. 390p.

15- McIntyre, C. L., Mathews, K., Rattey, A., Chapman, S. C., Drenth, J., Ghaderi, M., Reynolds, M., and Shorter, R. 2010. Molecular detection of genomic regions associated with Grain yield and yield-related components in an elite bread wheat cross evaluated under irrigated and rainfed conditions.Theoretical and Applied Genetics. 120 (3): 527-541.

16- Moradi Ashour, B., Arzani, A., Rezaei, A., and Mirmohammady Maibody, S. A. M. 2006. Study of inheritance of yield and related traits in five crosses of bread wheat (Triticum aestivum L.). Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, Water and Soil Science. 9 (4): 123-136. (in Persian).

17- Mostafavi, K., Hosseinzadeh, A., and Zeinali Khanghah, H. 2004. Gene action for some quantitative traits in bread wheat: Sardari * Line No. 14 cross. Grain. Plant 6 (2): 159-171. (in Persian with English abstract).

18- Munir, M., Chowdhry, M. A., and Ahsan, M. 2007. Generation means Studies in Bread Wheat under Drought Condition. International Journal of Agriculture and Biology 9 (2): 282-286.

19- Novoselovic, D., Baric, M., Drezner, G., Gunjaca, J., and Lalic, A. 2004. Quantitative inheritance of some wheat plant traits. Genetics and Molecular Biology 27 (1): 92-98.

20- Ojaghi, J., Salayeva, S., and Eshghi, R. 2010. Inheritance pattern of important quantitative traits in bread wheat (Triticum aestivum L.). World Applied Sciences Journal 11 (6): 711-717.

21- Sharma, S. N., and Sain, R. S., 2004. Inheritance of days to heading days to maturity, plant height and Grain yield in an inter-vapietal cross of durum wheat. SABRAO Journal of Breeding and Genetics 36 (2): 73-82.

22- Sheikh, S., Singh, I., and Singh, J. 2000. Inheritance of some quantitative traits in bread wheat (Triticum aestivum L. em. Thell). Annals of Agricultural Research 21 (1): 51-54.

23- Singh, R. P., and Singh, S. 1992. Estimation of genetic parameters through generation means analysis in bread wheat. Indian Journal of Genetics 52 (4): 369-375.

24- Toklu, F., and Yagbasanlar, T. 2007. Genetic analysis of kernel size and kernel weight in bread wheat (T. aestivum L.). Asian Journal of Plant Sciences 6 (5): 844-848.