به‌گزینی ژنوتیپ‌های نخود برای تحمل به سرما در شرایط کنترل‌‌شده

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 5، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 53، فروردین 1398، صفحه 75-82   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v17i1.66071

نویسنده

داود صادق زاده اهری^*

موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور

چکیده

در این مطالعه تحمل به یخ‌زدگی 33 ژنوتیپ‌ نخود موجود در آزمایش‌های مقایسه عملکرد پیشرفته مناطق سردسیر دیم و سه ژنوتیپ شاهد (سارال، ILC 533 و جم) در اتاقک سرما و در قالب طرح لاتیس مربع با دو تکرار بررسی شد. کشت در هفتم مهر ماه انجام و تا مرحله شش هفتگی در بیرون از گلخانه نگهداری و تعداد بذرهای سبز شده آنها یادداشت گردید. گیاهچه‌ها به مدت یک ساعت در معرض سرمای 15- درجه سانتی‌گراد قرار گرفته و سپس به مدت سه روز به اطاقک رشد (دمای 4+ درجه سانتی‌گراد) منتقل شدند. گیاهان در شرایط گلخانه به مدت دو هفته و در دمای 3±20 درجه سانتی‌گراد نگهداری و تعداد گیاه‌چه‌های باقیمانده ژنوتیپ‌ها ثبت شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها از نظر نسبت مقاومت به یخ‌زدگی وجود داشت. لاین‌های شماره 14( (Flip98-138C*SEL99TER85074)*SEL99TH15039)، 28(FLIP 00-84 C) و رقم سارال به‌ترتیب با 100، 98 و 89 درصد بقاء دارای بیشترین تحمل به یخ‌زدگی بودند. رقم نخود کاکا و لاین شماره 12((Flip 98-28C*Flip 98-22C)* ICCV2) با میزان بقای پنج درصد دارای کمترین تحمل در برابر یخ‌زدگی بودند. جمع‌بندی نتایج ضمن تأیید وجود منابع ژنتیکی متحمل به سرما در ژرم‌پلاسم مورد مطالعه، نشان داد که امکان دسترسی به ژنوتیپ‌هایی با تحمل به سرمای بیشتر از رقم سارال به‌عنوان اولین رقم متحمل به یخبندان، جهت کشت پاییزه در مناطق سردسیر دیم وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

انتخاب؛ دیم؛ گیاهچه؛ لاین؛ نسبت مقاومت به سرما

مراجع

1. Anonymous. 2015 a. Statistical information of agricultural crops production in Iran. Department of Statistics. Ministry of Jihad-e-Keshavarzi 1: 1-44. (in Persian).

2. Anonymous. 2015 b. Survey of harvest area and crop production during 36 years (1977-2013). Department of Statistics. Ministry of Jihad-e-Keshavarzi 112-118. (in Persian).

3. Croser, J. S., Clarke, H. J., Siddique, K. H. M., and Khan, T. N. 2003. Low-temperature stress: implications for chickpea (Cicer arietinum L.) improvement. Critical Reviews in Plant Sciences 22 (2): 185-219.

4. Eradatmand-Asli, D., and Mehrpanah, H. 2009. Pulse Crops Production and Nitrogen Fixation. Islamic Azad University of Saveh. (in Persian).

5. Farayedi, Y. 2007. Study on agronomic characteristics and cold hardiness in chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes in autumn rainfed sowing condition. Seed and Plant Improvement Journal 23 (4): 489-503. (in Persian with English abstract).

6. Fathi, E., Tahmasebi, I., and Teimoori, N. 2016. Electrolyte leakage and catalase and peroxidase activity in chickpea genotypes seedling responding to low temperatures. Agro Ecology Journal 12 (2): 25-34. (in Persian with English abstract).

7. Heidarvand, L., Maali Amiri, R., Naghavi, M. R., Farayedi, Y., Sadeghzadeh, B., and Alizadeh, Kh. 2011. Phisiological and morphological characteristics of chickpea accessions under low temperature stress. Russian Journal of Plant Physiology 58 (1): 157-163.

8. Izadi-Darbandi, E., Nezami A., Hassanbeigy, R., and Janalizadeh Ghazvini, M. 2016. The effect of freezing stress on percentage of electrolytes leakage and survival of flixweed (Descurainia sophia L.) seedlings. Iranian Journal of Field Crops Research 14 (2): 369-379. (in Persian with English abstract).

9. Kanouni, H., Khalily, M., and Malhotra, R. S. 2009. Assessment of cold tolerance of chickpea at rainfed highlands of Iran. American-Eurasian Journal of Agriculture and Environment Sciences 5 (2): 250-254.

10. Kanouni, H. 2004. Study of cold tolerance in chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes in fall sown nurseries. Seed and Plant Improvement Journal 20 (1): 89-99. (in Persian with English abstract).

11. Kanouni, H., Farayedi, Y., Sabaghpour, S. H., Sadeghzadeh- Ahari, D., Shahab, M. R., Kamel, M., Saeid, A., Mahmoodi, A. A., Pezeshkpour, P., Norollahi, Kh., Hasanpour- Hosni, M., Mahdie, M., Bahrami Kamangir, S., Mahmoodi, F., Nemati-Fard, M., and Ghasemi, M. 2013. Saral, new chickpea variety to expand autumn sowing in highland cold areas of Iran. Research Achievements for Field and Horticulture Crops 2 (4): 265-276. (in Persian with English abstract).

12. Keykha Akhar, F., Bagheri, A., Moshtaghi, N., and Nezami, A. 2012. Selection for freezing tolerance in chickpea (Cicer arietinum L.) by in vitro culture. Iranian Journal of Field Crops Research 10 (2): 292-298. (in Persian with English abstract).

13. Khalili, A., Hojam, S., and Irannejhad, P.1991. Extensive project of country water. Vol.4. Recognization of Iranian climatology, weather divisions. Ministry of Power publications. 274 pp. (in Persian).

14. Naderi, H., Shokrpoor, M., Asghari, A., Kanooni, H., and Esfandiari, A. 2013. Evaluation of cold tolerance in winter sowing of chickpea (Cicer arietinum L.) using morphological and phenological traits in Kurdistan. Iranian Journal of Pulses Research 4 (1):69-80. (in Persian with English abstract).

15. Nezami, A., Bagheri, A., Rahimian, H., Kafi, M., Nasiri Mahalati, M. 2007. Evaluation of freezing tolerance of chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes under controlled conditions. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources 10 (4): 257-269.

16. Nezami, A., and Bagheri, A. 2006. Preliminary evaluation of phenology, yield components and yield of fall chickpea genotypes in the Mashhad conditions. Agricultural Sciences and Technology Journal 20 (3): 71-80. (in Persian with English abstract).

17. Nezami, A., Sedaghatkhahi, H., Porsa, H., Parsa, M., and Bagheri, A. R. 2010. Evaluation of autumn sowing chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes of cold tolerant under supplemental irrigation. Iranian Journal of Field Crops Research 8: 415-423. (in Persian with English abstract).

18. Ozdemir, S., and Karadavut, U. 2003. Comparison of the performance of autumn and spring sowing of chickpeas in a temperate region. Turk Journal of Agriculture and Forestry 27: 345-352.

19. Parsa, M., and Bagheri, A. R. 2008. Pulses. Mashhad Jihad-e- Daneshghahi Publ. (in Persian).

20. Porsa, H., Nezami, A., Bagheri, A. and Najibnia, S. 2016. Agronomic assessment of cold tolerant chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes in fall sowing at Mashhad conditions. Iranian Journal of Pulses Research 7 (1): 37-53. (in Persian with English abstract).

21. Saeed, A., Darvishzadeh, R., Hovsepyan, H., and Asatryan, A. 2010. Tolerance to freezing stress in Cicer accessions under controlled and field conditions. African Journal of Biotechnology 9 (18): 2618-2626.

22. Saghfi, S., Eivazi, A. R., and Qasimov, N. 2013. Assessing of chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes to cold stress with different planting dates. International Journal of Agronomy and Plant Production 4 (8):1903-1909.

23. Sadeghzadeh-Ahari, D. 2011. Improving researches results of dryland pulses. Dryland Agricultural Research Institute publications. (in Persian).

24. Sadeghzadeh-Ahari, D. 2012. Improving researches results of dryland pulses. Dryland Agricultural Research Institute publications. (in Persian).

25. Sadeghzadeh-Ahari, D. 2015. Effect of freezing temperatures on different seedling ages of chickpea genotypes under controlled conditions. Seed and Plant Production Journal 31 (2): 161-172. (in Persian with English abstract).

26. Sadeghzadeh-Ahari, D., and Farayedi, Y. 2013. Response of chickpea (Cicer arietinum L.) advanced lines to no snow cover cold in fall planting. Seed and Plant Improvement Journal 29 (4): 711-727. (in Persian with English abstract).

27. Sedaghat Khahi, H., Parsa, M., Nezami, A., Bagheri, A., and Porsa, H. 2011. Evaluating of the morphological and phenological characteristics of cold tolerant chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes at Entezary sowing in Mashhad conditions. Iranian Journal of Pulses Research 3 (1): 41-52. (in Persian with English abstract).

28. Singh, K. B.1990. Winter chickpea: problems and potential in the Mediterranean region. Options Mediteraneees 9: 25-34.

29. Zare-Mehrjerdi, M., Bagheri, A. R., and Vesal, S. R. 2005. Screening approach for cold tolerance screening in chickpea (Cicer arietinum L.). Proceedings of the first national pulse crops symposium of Iran. 441-444. (in Persian).

30. Yazdi Samadi, B., Majnoun Hosseini, N., and Peighambari, S. 2004. Evaluation of cold hardiness in lentil genotypes (Lens culinaris medik.) Seed and plant Improvement Journal 20 (1): 23-37. (in Persian with English abstract).

31. Wery, J .1990. Adaptation to frost and drought stress in chickpea and implications in plant breeding.pages:77-85. In: M.C. Saxena, J. I. Cubero, J. Wery (Eds.). Present status and future prospects of chickpea crop production and improvement in the Mediterranean countries. Options Mediterraneenes Serie Seminaries. No. 9. CHEAM. France.