بررسی کارایی مصرف روی در برخی ژنوتیپ های گندم و مقایسه کودپذیری آنها

آب و خاک

مقاله 14، دوره 29، شماره 6، بهمن 1394، صفحه 1711-1720   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v29i6.45579

نویسندگان

پیمان کشاورز^* ؛ مجید فروهر؛ مسعود دادیور

مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی

چکیده

اگرچه از دیدگاه کشاورزی پایدار و طبیعت محور، گیاهان عنصر کارآ از اهمیت ویژه ای برخوردارند، ولی در تصمیم گیری های کلان برای تولید محصولات زراعی و باغی با در نظر گرفتن ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی ممکن است در شرایطی، ارقام عنصر کارا و در شرایطی، ارقام کودپذیر مورد توجه واقع شده و برای کشت و کار انتخاب شوند. به منظور مقایسه برخی ژنوتیپ های گندم از لحاظ کارایی مصرف روی (Zn) و کودپذیری آن ها، آزمایشی به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی (طرق) طی سال های زراعی 90-1388 انجام گردید. فاکتور های آزمایش شامل 6 ژنوتیپ گندم (گونه های گندم تریتیکاله و دوروم (رقم بلیخ – 2) و ارقام الوند، فلات و طوس و لاین C75-5)) و دو مقدار مصرف سولفات روی خشک ( صفر و 40 کیلوگرم در هکتار) بود. بر اساس نتایج تجزیه مرکب دو ساله داده ها، مصرف روی به طور میانگین موجب افزایش معنی‌دار عملکرد دانه به میزان 61/12 درصد در ژنوتیپ های گندم، نسبت به شاهد گردید. در بین ارقام، بیشترین و کمترین کارایی زراعی سولفات روی به ترتیب در گندم دوروم (93/92) و رقم طوس (97/5) مشاهده گردید. اثر مصرف روی بر غلظت و جذب روی در دانه گندم معنی دار (در سطح احتمال 5%) شد. مصرف روی، غلظت و جذب روی را در دانه به ترتیب 6/8 و 5/21 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. کارایی مــصرف روی (روی کارآیی) در گــونه‌ها و ارقام مختــلف گندم بـــصورت طوس ~ تریتیــکاله < فــلات < الــوند < C75-5 < دوروم، بدست آمد.

کلیدواژه‌ها

ارقام گندم؛ تریتیکاله؛ دوروم؛ روی کارآ

مراجع

1- Alloway B. J. 2008. Zinc in soils and crop nutrition, 2nd edition. IZA Brussels, Belgium and IFA Paris, France.

2- Balali M.R., Malakouti M.J., Khademi Z., and Mashayekhi H.H. 1999.The effects of micronutrients on the increase of yield, and determination of their critical level in irrigated wheat in Iran. Journal of Soil and Water (Special Issue, Wheat), 12(6), 111-119. (In Persian with English abstract).

3- Brown P. H., Cakmak I., and Zhang Q. 1993. Form and function of zinc in plants. In: Zinc in Soils and Plants. A.D.Robson (ed.), P.93-106. Kluwer Academic publisher, Dordrecht, Netherland.

4- Cakmak I. 2008. Enrichment of cereal grains with zinc: Agronomic or genetic biofortification? Plant and Soil. 302:1–17.

5- Cakmak I., Ekiz H., Yilmaz A., Torun B., Koleli N., Gultekin I., Alkan A., and Eker S. 1997. Differential response of rye, triticale, bread and durum wheats to zinc deficiency in calcareous soils. Plant and Soil. 188: 1-10.

6- Cakmak I., Sari N., Marschner H., Yilmaz M., Ekiz S., and Gulut. K. Y. 1996. Dry matter production and distribution of zinc in bread and durum wheat genotypes differing in zinc efficiency. Plant and Soil. 180: 173-181.

7- Cakmak I., Gulut K., Marschner H., and Graham R. D. 1994. Effect of zinc and iron deficiency on phytosiderophore release in wheat genotypes differing in zinc efficiency. Journal of Plant Nutrition 17:1-17.

8- Craswell E. T., and Godwin D. C. 1984. The efficiency of nitrogen fertilizers applied to cereals in different climates, pp.1-5. In P. B. Tinker and A. Lauchli (eds). Advances in Plant Nutrition, Vol. 1. New York.

9- Graham R. D., Ascher J. S., and Hynes S. C. 1992. Selecting zinc-efficient cereal genotype for soils of low zinc sastus. Plant and Soil. 146: 241-250.

10- Hacisalihoglu G., Hart J., Wang Y., Cakmak I. and Kochian L. 2003. Zinc efficiency is correlated with enhanced expression and activity of zinc-requiring enzymes in wheat. Plant Physiology, 31: 595-602.

11- Hajiboland R., Yang X.E., Romheld V., and Neumann G. 2005. Effect of bicarbonate on elongation and distribution of organic acids in root and root zone of Zn-efficient and Zn-inefficient rice (Oryza sativa L.) genotypes. Environmental and Experimental Botany 54: 163-173.

12- Hemantaranjam A., and Grag O. K. 1988. Iron and zinc fertilization with reference to the grain quality of triticum aestivum L. Journal of Plant Nutrition. 11:1439-1450.

13- Hussain S., Aamer M., and Rahmatullah A. 2010. Increasing grain zinc and yield of wheat for the developing world: A Review. Emirates Journal of Food Agriculture. 2010. 22 (5): 326-339. Accessable on http://ffa.uaeu.ac.ae/ejfa.shtml.

14- IZA. 2009. Zinc in Fertilizers: Essential for Crops, Essential for Life! International Zinc Association, Brussels, Belgium.

15- Kalayci M., Torun, B., Eker S., Aydin M., Ozturk L., and Cakmak I. 1999 Grain yield, zinc efficiency and zinc concentration of wheat cultivation grown in a zinc-deficient calcareous soil in field and greenhouse. Field Crops Research. 63, 87–98.

16- Khoshgoftarmanesh A. H., Shariatmadari H., Karimian N., Kalbasi M., and Khajehpour M. R. 2004. Zinc efficiency of Wheat cultivars grown on a saline calcareous soil. Journal of Plant nutrition. 27 (11) 1953-1962

17- Lindsay W. L., and Norvell W. A. 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of America Journal. 42:421-428.

18- Marschner H. 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants 2nd Academic press. 890P. Newyork.

19- Mohammad W., Iqbal M. M. and Shah S. M. 1990. Effect of mode of application of zinc and iron on yield of wheat (CV.Pak-81). Sarhad Journal of Agriculture. 6(6):615-618.

20- Moshiri F.,Ardalan M.M., Tehrani M.M., and Savaghebi Gh. 2010. Zinc Efficiency in Wheat Variaties in Calcareous Soil with Zinc Deficiency. Journal of Water and Soil, 24(1).145-153. (In Persian with English abstract)

21- Raun W. R., and Johnson G. V. 1999. Improving nitrogen use efficiency for cereal production. Agronomy Journal. 91:357-363

22- Sedri M.H., and Malakouti M.J .1998. The Effect of Zn and Cu on wheat quantity and quality improvement. Journal of Soil and Water.12(5).19-31 .(In Persian with English abstract)

23- Sillänpä M. 1982. Micronutrients and the nutrient status of soils: A global study. FAO Bulletin. 48, Rome, Italy.

24- Torun B. S., Alkan E., Isler F., and Cakmak I. 1998. The sensitivity of different bread wheat genotypes to Zn deficiency. The first National zinc congress in Ankara. Turkey.

25- Welch R. M., Allaway W., House W. A., and Kubota J. 1991. Geographic distribution of trace-element problems. In: Micronutrient in Agriculture. J.J.Mortvedt (ed.), P.31-57. Soil Science Society of America. Madison, USA.

26- Ziayeian A.1999. Microelements calibration and Their Roles on Yield Increasing and Fortification of Wheat in Highly Calcareous Soils of Fars Province. Ph.D Thesis. Azad Islamic University. Tehran. Iran. (In Persian with English abstract).

27- Ziayeian A., and Malakouti M.J. 1999.The Performance of Wheat in Some Strongly Calcareous Soil Supplemented with Fe, Mn, Zn and Cu in Greenhouse. Journal of Soil and Water (Special Issue, Wheat), 12(6): 75-86. (In Persian with English abstract).

28- Ziayeian A.,Vakil R., Malakouti M.J., Saeedi A., and Khorsandi F. 2001. Adaptability to Fertilizers in Wheat Varaites In relatiosn to Production and Quality Improvement. Journal of Soil and Water (Special Issue, Agronomy), 12(13):11-21. (In Persian with English abstract)