اثر نسبت‌های مختلف کشت مخلوط جایگزینی زیره سبز (Cuminum cyminum L.) و موسیر (Allium altissimum Regel.) بر خصوصیات زراعی و نسبت برابری زمین

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 4، دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 58، تیر 1399، صفحه 181-196   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v18i2.73256

نویسندگان

جواد مشکانی؛ محمد کافی؛ سرور خرم دل^* ؛ فاطمه معلم بنهنگی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

گیاهان دارویی منبع غنی از ترکیبات فعال زیستی محسوب می‌شوند و می‌توانند در درمان بسیاری از بیماری‌ها به‌عنوان جایگزینی ایمن در مقایسه با داروهای شیمیایی استفاده شوند. بهره‌گیری از کشت مخلوط موجب بهبود کارآیی مصرف منابع و بروز اثرات متقابل مفید بین گیاهان همراه می‌گردد. این سیستم کشت همچنین موجب کاهش انتشار بیماری‌های گیاهی از طریق کاهش تعداد گیاهان میزبان حساس می‌شود. این مطالعه با هدف بررسی اثر کشت مخلوط سری‌های جایگزینی زیره سبز و موسیر بر خصوصیات زراعی دو گیاه شامل عملکرد، اجزای عملکرد، شاخص برداشت، میزان تجمع ماده خشک و نسبت برابری زمین انجام شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 انجام شد. نسبت‌های کشت مخلوط جایگزینی شامل 20% موسیر + 80% زیره سبز، 40% موسیر + 60% زیره سبز، 50% موسیر + 50% زیره سبز، 60% موسیر + 40% زیره سبز، 80% موسیر +20% زیره سبز و کشت خالص هر دو گونه بودند. تراکم غده‌های موسیر و بذر زیره سبز در تیمار کشت خالص به‌ترتیب برابر با 10 و 120 بوته در متر مربع در نظر گرفته شد. صفات مورد مطالعه شامل تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک زیره سبز و میزان تجمع ماده خشک موسیر و زیره سبز و همچنین قطر پیاز دختری، قطر پیاز مادری، وزن تر پیاز دختری، وزن تر پیاز مادری، عملکرد بیولوژیک و عملکرد تر و خشک پیاز و نسبت برابری زمین بودند. نتایج نشان داد که اثر نسبت‌های کشت مخلوط جایگزینی بر عملکرد و اجزای عملکرد زیره سبز و موسیر معنی‌دار بود (05/0p≤). با تغییر نسبت کاشت از کشت خالص به سمت کشت مخلوط صفات مورد مطالعه آن بهبود یافت. به طوری‌که قطر پیاز مادری و تولید پیاز دختری در نسبت‌های کشت مخلوط نسبت به کشت خالص به‌ترتیب 52 و 68 درصد افزایش نشان دادند. بالاترین عملکرد پیاز خشک برای کشت خالص (9/82 گرم در متر مربع) و 20% زیره‌سبز+ 80% موسیر (3/85 گرم در متر مربع) مشاهده شد. همچنین بیشترین عملکرد دانه زیره‌سبز از کشت خالص با 115 گرم در متر مربع به‌دست آمد. بیشترین نسبت برابری زمین مربوط به تیمار 50% زیره‌سبز+ 50% موسیر (49/1) و کمترین مقدار برای تیمار 80% زیره‌سبز + 20% موسیر (15/1) بود. کشت مخلوط دو گیاه موسیر و زیره سبز اثر معنی‌داری بر عملکرد و اجزای عملکرد و نسبت برابری زمین داشت. بر این اساس، نتایج مؤید افزایش عملکرد، بهبود بهره‌وری و افزایش ثبات تولید دو گونه موسیر و زیره سبز در کشت مخلوط می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

اثر متقابل؛ ثبات عملکرد؛ حفاظت خاک؛ کارآیی مصرف منابع؛ گیاهان دارویی

مراجع

1. Alizadeh, Y., Koocheki, A., and Nassiri Mahallati, M. 2016. Evaluation of radiation use efficiency of intercropping of bean (Phaseolus vulgaris L.) and herb sweet basil (Ocimum basilicum L.). Journal of Agroecology 2 (1): 85-94. (in Persian with English abstract).

2. Alizadeh, Y., Koocheki, A., and Nassiri Mahallati, M. 2010. Yield, yield components and potential weed control of intercropping bean (Phaseolus vulgaris) with sweet basil (Ocimum basilicum). Iranian Journal of Field Crops Research 7 (2): 541-553. (in Persian with English abstract).

3. Allahdadi, M., Shakiba, M. R., Dabbagh Mohammadi Nasab, A., and Amini, R. 2013. Evaluation of yield and advantages of soybean (Glycine max L.) Merrill.) and calendula (Calendula officinalis L.) intercropping systems. Journal of Sustainable Agriculture and Production Science (Agricultural Sciences) 23 (3): 47-58. (in Persian with English abstract).

4. Asadi, G. A., Khorramdel, S., and Hatefi Farajian, M. H. 2016. The Effects of row intercropping ratios of chickpea and saffron on their quantitative characteristics and yield. Saffron Agronomy and Technology 4 (2): 93-103. (in Persian with English abstract).

5. Boquet, D. J., Moser, E. B., and Breitenbeck, G. A. 1993. Nitrogen effect on boll production of field growth cotton. Agronomy Journal 85: 34-39.

6. Chao Dai, C., Chen, Y., Xing– Xiang, W., and Pei–Dong, L. 2012. Effects of intercropping of peanut with the medicinal plant Atractylodes lancea on soil microecology and peanut yield in subtropical China. Agroforestry Systems Springer Science+ Business Media.

7. Dash, M. C., and Petra, U. C. 1979. Wermicompost production and nitrogen contribution to soil by a tropical earthworm population from a grassland site in Orissa India. Ecological and Biological Soil Journal 16: 79-83.

8. Fisher, N. M. 1976. Experiment with maize/ Potato mixed crops in an area with two rainy seasons in highlands of Kenya. In: Symposium on Intercropping in Semi- arid area Morogoro. Tanzania, 10-12 May.

9. Jahani, M., Koocheki, A., and Nassiri Mahallati, M. 2008. Comparison of different intercropping arrangements of cumin (Cuminum cyminum) and lentil (Lens culinaris). Iranian Journal of Field Crops Research 6 (1): 67-78. (in Persian with English abstract).

10. Haghiroalsadat, F., Vahidi, A., Sabour, M., Azimzadeh, M., Kalantar M., and Sharafadini, M. 2011. The indigenous Cuminum cyminum L. of Yazd province: chemical assessment and evaluation of its antioxidant effects. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences and Health Services 19 (4): 472-81.

11. Hosseinpanahi, F., Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., and Ghorbani, R. 2010. Evaluation of radiation absorption and use efficiency in potato/corn intercropping. Journal of Agroecology 1 (2): 50-60. (in Persian with English abstract).

12. Kafi, M. 1989. Effect of weed control frequency and density on yield and yield components of cumin. MSc Thesis. College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad. (in Persian with English abstract).

13. Kafi, M., Rezvan Bidokhti, S., and Sanjani, S. 2011. The effect of planting date and plant density on yield and morphological traits of Iranian Shallot (Allium altissimum Regel.) Weather in Mashhad. Journal of Horticultural Science 25 (3): 310-319. (in Persian with English abstract).

14. Keshtehgar, A., Dahmardeh, M., Galavi, M., and Khammari, I. 2015. Evaluation of yield and yield components of peanut (Arachis hypogea L.) in intercropping with maize (Zea mays L.). Agronomy Journal 107: 115-123. (in Persian with English abstract).

15. Khezri, S. S. 2003. Encyclopedia of Medicinal Plants. Rostamkhani Publication, 568 pp. Central Asia. Ege University Press, Izmir, Turkey.

16. Khorramdel, S., Rezvani Moghaddam, P., Asadi, G. A., and Mirshekari, A. 2016. Effect of additive intercropping series of cumin (Cuminum cyminum L.) with saffron (Crocus sativus L.) on their yield and yield components. Journal of Saffron Research 4 (1): 53-71. (in Persian with English abstract).

17. Khory, R. N., and Katrak N. N. 1985. Materia Medica of India and Therapeutics. Dehli: Neeray Publishing House, p. 285-6.

18. Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Mondani, F., Feizi, H., and Amirmoradi, S. 2009. Evaluation of radiation interception and use by maize and bean intercropping canopy. Journal of Agroecology 1 (1): 13-23. (in Persian with English abstract).

19. Koocheki, A., Shabahang, J., Khorramdel, S., and Amin Ghafouri, A. 2012. Ecological Study of different patterns of row intercropping borage (Borago officinalis L.) and bean (Phaseolus vulgaris L.). Journal of Agroecology 4 (1): 1-11. (in Persian with English abstract).

20. Lafond, G. P. 1994. Effects of row spacing, seeding rate and nitrogen on yield of barley and wheat under zero-till management. Canadian Journal of Plant Science 74: 703-711.

21. Mansouri, H., Bannayan Aval, M., Rezvani Moghaddam, P., and Lakzian, A. 2014. Management of nitrogen, irrigation and planting density in Persian shallot (Allium hirtifolium) by using central composite optimizing method. Sustainable Agriculture and Production Science 41-60. (in Persian with English abstract).

22. Mazaheri, D. 1997. Intercropping. Tehran University Press. (in Persian).

23. Nachigera, G. M., Leadent, J. F., and Draye, X. 2008. Shoot and root competition in potato/maize intercropping. Effects on growth and yield. Environmental and Experimental Botany 64: 180-188.

24. Najybnya, S. A. 2010. Evaluation of absorption efficiency, productivity consumption and radiation, water and nutrients in the ship's systems rape, beans and corn. Crop ecology doctoral dissertation. Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad. (in Persian with English abstract).

25. Nassiri Mahallati, M., Koocheki, A., and Jahan, M. 2010. Light absorption and use efficiency in winter wheat and maize cropping and relay intercropping. Iranian Journal of Field Crops Research 8 (6): 878-890. (in Persian with English abstract).

26. Nourbakhsh, F. 2012. Compare different indexes of mixed cultures and a row of sesame (Sesamum indicum) and beans (Phaseolus vulgaris L.). Master's Thesis Agronomy, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad. (in Persian with English abstract).

27. Olsson, G. 1960. Some relations between number of seeds per pod, seed size and oil content and the effects of selection for these characters in Brassica and Sinapis. Hereditas 46 (1-2): 29-70.

28. Raei, Y., Ghasemi Golezani, K., Javanshir, A., Aliari, H., and Mohammadi, A. 2008. Effects of plant density on soybean (Glycine max L.) and sorghum (Sorghum bicolor L.) intercropping. Journal of Water and Soil Science 12 (45): 35-44. (in Persian with English abstract).

29. Rahimian, H., Salahi Moghaddam, M., and Galavi, M. 1991. Potato intercropping with maize and sunflower. Journal of Agricultural Science and Technology 6 (1): 45-48. (in Persian with English abstract).

30. Rezvan Bidokhti, S. 2005. Compare different combinations in mixed cropping of maize and beans. Agriculture graduate thesis. Ferdowsi University of Mashhad. (in Persian with English abstract).

31. Rezvan Beydokhti, S., Nezami, A., Kafi, M., and Khazaei, H. R. 2011. Effects of freezing stress on electrolyte leakage of Persian shallot (Allium altissimum Regel.) under controlled condition. Agroecology 3 (3): 371-382. (in Persian with English abstract).

32. Rezvani Moghaddam, P., and Moradi, R. 2012. Assessment of planting date, biological fertilizer and intercropping on yield and essential oil of cumin and fenugreek. Iranian Journal of Field Crops Research 2: 217-230. (in Persian with English abstract).

33. Sabzevari, S., Kafi, M., Bannayan, M., and Khazaie, H. R. 2015. Investigation of thermal requirement, growth and yield characteristics of two species of Persian shallot (Allium altissimum and A. hertifulium) in different density, bulb weight and flowering stem removing. Journal of Agroecology 6 (4): 836-847. (in Persian with English abstract).

34. Sabzevari, S., Kafi, M., Banayan, M., and Khazaie, H. R. 2013. Study thermal requirements, growth and yield of Iranian shallot Allium altissimum Regel. and Boiss A. hertifulium different treatments of density, the weight of onions inflorescence inflorescence. Journal of Agroecology 4 (6): 836-847. (in Persian with English abstract).

35. Yi Kai, Z., Fan Jun, C., Long, L., Yan Hua, C., Bing Ran, C., Yu Ling, Z., Li Xing, Y., Fu Suo, Z., and Guo Hua, M. 2012. The role of maize root size in phosphorus uptake and productivity of maize/ faba bean and maize/ wheat intercropping systems. Science China. Life Sciences 55 (11): 993-100.

36. von Bruchhausen, F. 1973. Hager’s handbuch der pharmazeutischen praxis. Vol 4. Berlin: Springer Verlag, p. 363-365.

37. Walker, S., and Ogindo, H.O. 2003. The water budget of rainfed maize and bean intercrop. Physics and Chemistry of the Earth 28: 919-926.

38. Zarifpour, N., Naseri Poor Yazdi, M., and Nassiri Mahallati, M. 2014. Evaluate the effect of different intercropping arrangements of cumin (Cuminum cyminum L.) and chickpea (Cicer arietinum L.) on quantity and quality characteristic of species. Iranian Journal of Field Crops Research 12 (1): 34-43. (in Persian with English abstract).

39. Zhang, F., and Li, L. 2003. Using competitive and facilitative interactions in intercropping systems enhances crop productivity and nutrient- use efficiency. Plant and Soil 248: 305-312.