ارزیابی تأثیر ترکیب‌های مختلف کشت مخلوط آفتابگردان (Helianthus annus L.)، لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L.) و کدو پوست‌کاغذی (Cucurbita pepo L.) بر عملکرد و اجزای عملکرد

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 1، دوره 18، شماره 3 - شماره پیاپی 59، مهر 1399، صفحه 251-266   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v18i3.76748

نویسندگان

علیرضا کوچکی^{* 1}؛ مهدی نصیری محلاتی¹؛ مینا هوشمند²؛ سرور خرم دل¹

¹عضو هیئت علمی گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشجوی دکتری اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به‌منظور بررسی و مقایسه ترکیب‌های مختلف کشت مخلوط سه گونه زراعی آفتابگردان (Helianthus annus L.)، کدو پوست‌کاغذی (Cucurbita pepo L.) و لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L.) بر عملکرد و اجزای عملکرد آن‌ها، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 95-1394 و 96-1395 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و پنج تیمار اجرا شد. تیمارها شامل ترکیب‌های مخلوط دوگانه (H:C, H:P,C:P) و سه‌گانه یک ردیفی و دو ردیفی (H:C:P,HH:CC:PP) در سری‌های جایگزینی و تک‌کشتی هر گونه (H,C, P) بود. صفات مورد مطالعه شامل اجزای عملکرد، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت سه گونه آفتابگردان، کدو پوست کاغذی و لوبیا چیتی و نسبت برابری زمین بودند. نتایج نشان داد که اثر ترکیب‌های مختلف کشت مخلوط بر اجزای عملکرد و عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت آفتابگردان، کدو پوست کاغذی و لوبیا چیتی معنی‌دار (05/0≥p) بود. بیشترین عملکرد دانه آفتابگردان مربوط به تیمار مخلوط سه‌گانه دو ردیفی (HH:CC:PP) (10158 کیلوگرم در هکتار)، لوبیا چیتی مربوط به کشت خالص (P) (1049 کیلوگرم در هکتار) و در کدو پوست‌کاغذی مربوط به تیمار مخلوط دوگانه لوبیا چیتی+ کدو پوست کاغذی (C:P) (2501 کیلوگرم در هکتار) بود. بیشترین عملکرد بیولوژیک آفتابگردان، کدو پوست کاغذی و لوبیا چیتی به‌ترتیب برای کشت خالص (H)، مخلوط سه‌گانه دو ردیفه  (HH:CC:PP)و کشت خالص (P) مشاهده شد. بالاترین نسبت برابری زمین (LER) در کشت سه‌گانه یک ردیفی (H:C:P) (69/1) و کمترین نسبت برابری زمین (LER) برای مخلوط دوگانه آفتابگردان+ لوبیا چیتی (H:P) (06/1) محاسبه گردید. به‌طور کلی، در تمامی تیمارهای کشت مخلوط در سیستم‌های دوگانه و سه‌گانه نسبت برابری زمین بیشتر از یک و در مخلوط‌های سه‌گانه بالاتر از مخلوط‌های دوگانه بود.

کلیدواژه‌ها

سری جایگزینی؛ عملکرد دانه؛ کارایی مصرف منابع؛ نسبت برابری زمین

مراجع

1. Amini, R., Dabbag Mohammadi Nassab, A., and Shamayeli, M. 2014. The relative yield and relative benefits of sunflower intercropping in different patterns with soybeans and corn. Agricultural Ecology 6 (3): 529-541. (in Persian with English abstract).
2. Dabagh Mohamadi Nasab, A., Amini, R., and Tamri, E. 2015. Evaluation of intercropping of maize (Zea mays L.) and three varieties of beans (Phaseolus vulgaris L.) with the use of biological and chemical fertilizers. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production 25 (1): 99-113. (in Persian with English abstract).
3. Esfandiary Ekhlas, E., Nael, M., and Hamzei, J. 2018. The effect of integrated management of conservation tillage and Lathyrus sativus cover cropping on Cucurbita pepo yield and selected soil quality indicators. Iranian Journal of Field Crops Research 16 (2): 421-434. (in Persian with English abstract).
4. Gebru, H. 2015. A review on the comparative advantage of intercropping systems. International Knowledge sharing Platform 5 (7): 1-14.
5. Gliessman, S. R. 1998. Agroecology: Ecological Process in Sustainable Agriculture. Ann Arbor Press Michigan. 252 pp.
6. Habte, A., Kassa, M., and Sisay, A. 2016. Maize (Zea mays L.)- common bean (Phaseolus vulgaris L.) intercropping response to population density of component crop in Wolaita Zone Southern Ethiopia. Journal of Natural Sciences Research 6 (15): 69-74.
7. Hamzei, J., and Babai, M. 2016. Study of qualitative and quantitative performance and LER sunflower (Helianthus annuus L.) the series intercropping beans (Phaseolus vulgaris L.). Journal of Agroecology Research 8 (4): 490-504. (in Persian with English abstract).
8. Ijoyah, M. O., Ogar, A. O., and Ojo, G. O. S. 2013. Soybean-maize intercropping on yield and system productivity in Makurdi, Central Nigeria. Scientific Journal of Science 2: 49-55.
9. IPES-Food. 2016. From Uniformity to Diversity: A Paradigm Shift from Industrial Agriculture to Diversified Agroecological Systems. International Panel of Experts on Sustainable Food Systems (IPES-Food), Brussels.
10. Keykha, M. M., Khammari, I., Dahmardeh, M., and Forouzandeh, M. 2018. Assessing yield and physiological aspects of guar (Cyamopsis tetragonoloba L.) and sunflower (Helianthus annuus L.) intercropping under different levels of nitrogen. Journal of Agroecology 9 (4): 1050-1069. (in Persian with English abstract).
11. Khatamipour, M., Asgharipour, M. R., and Sirousmehr, A. 2014. Intercropping benefits of foxtail millet (Setaria italica) with mungbean (Vignaradiata) as influenced by application of different manure levels. Journal of Sustainable Agriculture and Production Science 24 (3): 75-86. (in Persian with English abstract).
12. Khoramivafa, M., Eftekharinasab, N., Nemati, A., Sayadian, K., and Najafi, A. 2011. Economic evaluation of medicinal pumpkin (Cucurbita pepo L. var. Styriac)/ chickpea-lentil intercropping system associated with several nitrogen levels. Journal of Daneshvar 3 (5): 53-62. (in Persian with English abstract).
13. Momen Keykha, M., Khammari, I., Dahmardeh, M., and Forouzandeh, M. 2018. Assessing yield and physiological aspects of guar (Cyamopsis tetragonoloba L.) and sunflower (Helianthus annuus L.) intercropping under different levels of nitrogen. Agroecology 9 (4): 1050-1069. (in Persian with English abstract).
14. Koocheki, A., Fallahpoor, F., and Amin Ghafori, A. 2013. Determining the best width of strip in row intercropping of sesame and linen and its effect on yield, yield components and weed density. Journal of Agroecology. (in Persian with English abstract).
15. Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Borumand Rezazadeh, Z., Jahani, M., and Jafari, L. 2014. Yield responses of black cumin (Nigella sativa L.) to intercropping with chickpea (Cicer arietinum L.) and bean (Phaseoluse vulgaris L.). Iranian Journal of Field Crops Research 12 (1): 1-8. (in Persian with English abstract).
16. Koocheki, A., Nassiri, M., and Jahan, M. 2010. Radiation absorption and use efficiency in relay intercropping and double cropping of winter wheat and maize. Iranian Journal of Field Crops Research 6 (1): 127-137. (in Persian with English abstract).
17. Koocheki, A., Norbakhsh, F., and Cheshmi, M. 2017. Assessment of yield and use efficiency of nitrogen and phosphorus in row intercropping of wheat and canola. Iranian Journal of Field Crops Research 15 (3): 559-574. (in Persian with English abstract).
18. Koocheki, A., Zarghani, H., and Norooziyan, A. 2016. Comparison of yield and yield components of sunflower (Helianthus annuus L.), sesame (Sesamum indicum L.) and red bean (Phaseolus calcaratus) under different intercropping arrangements. Iranian Journal of Field Crops Research 14 (2): 226-243. (in Persian with English abstract).
19. Lamei Harvani, J. 2013. Assessment of dry forage and crude protein yields, competition and advantage indices in mixed cropping of annual forage legume crops and barley in rainfed conditions of Zanjan province in Iran. Seed and Plant Production 29: 169-183. (in Persian with English abstract).
20. Moradi, P., Asghari, J., Mohsen Abadi, G. R., and Samiezadeh, H. A. 2015. The role of triple cultures in weed control and yield of pumpkin seeds (Cucurbita pepo L.). Knowledge of Sustainable Agricultural Production 24 (4): 17-31. (in Persian with English abstract).
21. Morales, R. E. J., Escalante, E. J. A., Sosa, C. L., and Volke, H. V. H. 2009. Biomass, yield and land equivalent ratio of Helianthus annus L.in sole crop and intercropped with Phaseolus vulgaris L.in high valleys of Mexico. Tropical and Subtropical Agroecosystems 10: 431-439.
22. Nakhzari Moghaddam, A., Dehghanpoor Incheboroon, O., and Rahemi Karizaki, A. 2016. The effect of nitrogen levels and different ratios of replacement intercropping series on forage yield and competition indices of barley and green pea. Electronical Journal of Crop Production 1: 199-214. (in Persian with English abstract).
23. Nasrollahzadeh Asl, A., and Talebi, M. 2017. Evaluation of Sunflower (Helianthus annuus L.) and maize (Zea mays L.) cultivars by replacement method in Khoy area. Plant Ecophysiology 8 (27): 204-215. (in Persian with English abstract).
24. Nasrollahzadeh Asl, A., Chavoshgoli, A., Valizadegan, E., Valiloo, R., and Nasrollahzadeh Asl, V. 2012. Evaluation of sunflower (Helianthus annus L.) and pinto bean (Phaseolus vulgaris L.) intercropping based on additive method. Agricultural Science and Sustainable Production 22 (2): 79-90. (in Persian with English abstract).
25. Nurbakhesh, F., Koocheki, A., and Nassiri Mahallati, M. 2015. Evaluation of yield, yield components and different intercropping indices in mixed and row intercropping of sesame (Sesamum indicum L.) and bean (Phaseolus vulgaris L.). Iranian Journal of Pulses Research 6 (2): 73-86. (in Persian with English abstract).
26. Raseduzzaman, M., and Jensen, E. S. 2017. Does intercropping enhance yield stability in arable crop production? A meta-analysis. European Journal of Agronomy 91: 25-33.
27. Rezaei-Chiyaneh, E., Khorramdel, S., and Garachali, P. 2015. Evaluation of relay intercropping of sunflower (Helianthus annuus L.) and faba bean (Vicia faba L.) on their yield and land use efficiency. Journal of Agricultural Crops Production 17 (1): 183-196. (in Persian with English abstract).
28. Rushdi, M., Reza dost, S., and Khalili Mohaleh, J. 2012. Effect of nitrogen fertilizer on yield and yield components of pumpkin in intercropping with pinto bean. Journal of Agricultural Research 4 (3): 279-292. (in Persian with English abstract).
29. Tajebe, L., Anjulo, A., and Ewnetu, Z. 2013. Apple based agroforestry in Dendi Woreda, Oromiya Region: Income contribution and determinants for adoption. Ethiopian Journal of Agricultural Sciences 23 (1-2): 61-73.