رابطه شاخص گنجایش انتگرالی آب با برخی ویژگی های فیزیکی خاک در استان خراسان-رضوی

آب و خاک

مقاله 8، دوره 30، شماره 4 - شماره پیاپی 48، مهر 1395، صفحه 1192-1201   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v30i4.47544

نویسندگان

مهدی زنگی آبادی¹؛ منوچهر گرجی اناری^{* 2}؛ مهدی شرفا¹؛ سعید خاوری خراسانی³؛ سعید سعادت⁴

¹گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه تهران

²تهران

³مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

⁴مؤسسه تحقیقات خاک و آب

چکیده

خاک اصلی ترین منبع آب جهت جذب توسط گیاه بوده و میزان قابلیت استفاده آب توسط گیاه کاملاً تابع ویژگی های فیزیکی خاک می باشد. کمبود آب و فقر کربن آلی در خاک های ایران، لزوم مطالعه بیشتر روابط آب، خاک و گیاه جهت بهبود مدیریت مصرف آب در تولیدات کشاورزی را توجیه می نماید. بر این اساس مطالعه حاضر طی سال های 93-1392 با هدف بررسی رابطه ویژگی های مختلف فیزیکی خاک با شاخص گنجایش انتگرالی آب، به عنوان یکی از شاخص های فیزیکی کیفیت خاک، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق در استان خراسان رضوی انجام شد. در این مطالعه پس از انجام نمونه برداری های لازم از خاک 30 نقطه ایستگاه با بافت متوسط رو به سبک و ماده آلی متفاوت و انجام اندازه گیری های آزمایشگاهی و صحرایی لازم، ضرایب منحنی رطوبی، تخلخل، گنجایش هوایی، ظرفیت مزرعه نسبی و شاخص گنجایش انتگرالی آب محاسبه شد و در نهایت رابطه آماری ویژگی های اندازه گیری شده با شاخص گنجایش انتگرالی آب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که هیچ یک از اجزاء تشکیل دهنده بافت و همچنین محتوای کربن آلی خاک تأثیر معنی داری بر شاخص گنجایش انتگرالی آب نداشتند اما جرم مخصوص ظاهری و ظرفیت مزرعه نسبیدارای ضریب همبستگی منفی و معنی دار با مقدار این شاخص بودند. نتایج حاکی از تأثیر مثبت و معنی دار تخلخل کل، گنجایش هوایی کل و گنجایش هوایی خلل و فرج ریز بر مقدار این شاخص بود. نتایج تجزیه رگرسیونی نشان داد که گنجایش هوایی کل و تخلخل کل خاک با ضرایب مثبت و معنی دار و با ضریب تبیین 63/0 تغییرات شاخص گنجایش انتگرالی آب را کنترل نمودند.

کلیدواژه‌ها

تخلخل؛ شاخص فیزیکی؛ ظرفیت مزرعه نسبی؛ گنجایش انتگرالی آب؛ گنجایش هوایی

مراجع

1- Aparicio V., and Costa J.L. 2007. Soil quality indicators under continuous cropping systems in the Argentinean Pampas. Soil & Tillage Research, 96: 155–165.

2- Asgarzadeh H., Mosaddeghi M.R., Mahboubi A.A., Nosrati A., and Dexter A.R. 2010. Soil water availability for plants as quantified by conventional available water, least limiting water range and integral water capacity. Plant Soil, 335: 229–244.

3- Da Silva A.P., and Kay B.D. 1997. Estimating least limiting water range of soils from properties and management. Soil Science Society of American Journal, 61: 877–883.

4- Da Silva A.P., and Kay B.D. 2004. Linking process capability analysis and least limiting water range for assessing soil physical quality. Soil & Tillage Research, 79: 167–174.

5- Da Silva A.P., Kay B.D., and Perfect E. 1994. Characterization of the least limiting water range of soils. Soil Science Society of American Journal, 58: 1775–1781.

6- Groenevelt P.H., Grant C.D., and Semetsa S. 2001. A new procedure to determine soil water availability. Australian Journal of Soil Research, 39: 577–598.

7- Hao X., Ball B.C., Culley J.L.B., Carter M.R., and Parkin G.W. 2007. Soil density and porosity. p. 743-760. In: Carter M.R., and Gregorich E.G. (ed.) Soil Sampling and Methods of Analysis. 2nd ed. Canadian Society of Soil Science. Taylor and Francis.

8- Imaz M.J., Virto I., Bescansa P., Enrique A., Ugalde O.F., and Karlen D.L. 2010. Soil quality indicator response to tillage and residue management on semi-arid mediterranean cropland. Soil & Tillage Research, 107:17–25.

9- Kroetsch D., and Wang C. 2007. Particle size distribution. p. 713–725. In: Carter M.R., and Gregorich E.G. (ed.) Soil Sampling and Methods of Analysis. 2nd ed. Canadian Society of Soil Science. Taylor and Francis.

10- Letey J. 1985. Relationship between soil physical properties and crop production. Advanced Soil Science, 1: 277–294.

11- Reynolds W.D., and Clarke Topp G. 2007. Soil water desorption and imbibition: tension and pressure techniques. p. 981-997. In: Carter M.R., and Gregorich E.G. (ed.) Soil Sampling and Methods of Analysis. 2nd ed. Canadian Society of Soil Science. Taylor and Francis.

12- Reynolds W.D., Drury C.F., Tan C.S., Fox C.A., and Yang X.M. 2009. Use of indicators and pore volume-function characteristics to quantify soil physical quality. Geoderma, 152: 252– 263.

13- Reynolds W.D., Drury C.F., Yang X.M., Fox C.A., Tan C.S., and Zhang T.Q. 2007. Land management effects on the near-surface physical quality of a clay loam soil. Soil & Tillage Research, 96: 316–330.

14- Reynolds W.D., Drury C.F., Yang X.M., and Tan C.S. 2008. Optimal soil physical quality inferred through structural regression and parameter interactions. Geoderma, 146:466– 474.

15- Sahebjame A.A. 2002. The precise detailed study of soil and land classification of Torogh (Khorasan-Razavi) agricultural research station. Final report, 1146. Soil and Water Research Institute. (in Persian)

16- Skjemstad J.O., and Baldock J.A. 2007. Total and organic carbon. p. 225-237. In: Carter M.R., and Gregorich E.G. (ed.) Soil Sampling and Methods of Analysis. 2nd ed. Canadian Society of Soil Science. Taylor and Francis.

17- Ugalde O.F., Virto I., Bescansa P., Imaz M.J., Enrique A., and Karlen D.L. 2009. No-tillage improvement of soil physical quality in calcareous, degradation-prone, semiarid soils. Soil & Tillage Research, 106: 29–35.