| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,134 |
| تعداد مقالات | 22,036 |
| تعداد مشاهده مقاله | 94,592,299 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 30,291,426 |
بررسی فقهی‌حقوقی مسئولیت مدنی ربات | ||
| فقه و اصول (Fiqh va uṣūl) | ||
| مقاله 9، دوره 53، شماره 4 - شماره پیاپی 127، بهمن 1400، صفحه 190-171 اصل مقاله (669.99 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v54i1.87620 | ||
| نویسندگان | ||
| حمزه نظرپور* 1؛ علی اکبر ایزدی فرد2؛ محمد محسنی دهکلانی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران | ||
| 2استاد دانشگاه مازندران | ||
| 3دانشیار دانشگاه مازندران | ||
| چکیده | ||
| فناوری رباتیک در سال‌های اخیر با زندگی انسان پیوند یافته و میزان ورود و نقش ربات در زندگی انسان، پیوسته در حال پیشرفت و فزونی است. این فزونی زمینه‌ساز تقنین در مورد شیوۀ رفتار و کارکردهای گوناگون ربات شده است؛ زیرا اولاً اطمینان‌خاطر یافتن از عملکرد کنترل‌شده و ایمن در جامعه ضروری است؛ ثانیاً میزان اثربخشی و کارایی ربات در عرصه‌های مختلف زندگی به شناخت مسائل فقهی و حقوقی مرتبط با آن بستگی دارد. ازجمله مباحث حقوقی مهم و شایان توجه در این عرصه، وجود مسئولیت مدنی در صورت اشتباه و خطای ناشی از فعل ربات است. این نوشتار به‌روش توصیفی‌تحلیلی، ضمن بررسی مبانی مسئولیت مدنی و احراز ارکان آن در قلمروِ کردار و رفتار ربات و با اقامۀ ادلۀ اجتهادی به این نتیجه رسیده است که انجام یا ترک فعلِ زیانبار توسط ربات، مسئولیتآور است و حسب مورد، عامل انسانی بر اساس نظریۀ «احترام» محکوم و ملزم به جبران خسارت می‌شود؛ زیرا ربات فاقد شخصیت حقیقی یا حقوقی است و نمی‌تواند از عهدۀ خسارت برآید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ترک فعل زیانبار؛ ربات؛ رباتگر؛ فعل زیانبار؛ مبنای احترام؛ مسئولیت مدنی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
اصفهانی، محمدحسین، حاشیۀ کتاب المکاسب، به‌تحقیق عباس‌محمد آل سباع، چاپ‌اول، قم: انوارالهدی، 1418ق.
بادینی، حسن، فلسفۀ مسئولیت مدنی، چاپ‌اول، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1384.
باریکلو، علی‌رضا، مسئولیت مدنی، چاپ‌سوم، تهران: میزان، 1389.
بجنوردی، حسن، القواعدالفقهیه، به‌تصحیح مهدی مهریزی و محمدحسن درایتی، چاپ‌اول، قم: الهادی، 1419ق.
بحرانی، یوسف‌بن‌احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، به‌تحقیق محمدتقی ایروانی، چاپ‌اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1405ق.
بروجردی، حسین، جامع احادیث الشیعه، چاپ‌اول، تهران: فرهنگ سبز، 1386.
تبریزی، جواد، تنقیح مبانی الاحکام، چاپ‌اول، قم: دارالصدیقةالشهیدة، 1428ق.
تونی، عبدالله‌بن‌محمد، الوافیه فی اصول الفقه، چاپ‌دوم، قم: مجمع الفکر الاسلامی، 1415ق.
جزایری، محمدجعفر، هدی الطالب فی شرح المکاسب، چاپ‌اول، قم: دارالکتاب، 1416ق.
حرعاملی، محمدبن‌حسن، وسائل الشیعه، چاپ‌اول، قم: آل‌البیت، 1409ق.
حسنوی، رضا، فرهنگ اصطلاحات کامپیوتری webster، چاپ‌دوم، تهران: رایزن، 1373.
حسینی عاملی، محمدجوادبن‌محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، چاپ‌اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1419ق.
حسینی مراغی، عبدالفتاح‌بن‌علی، العناوین الفقهیه، چاپ‌اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
حکمت‌نیا، محمود و دیگران، «مسئولیت مدنی ناشی از تولید ربات‌‌های مبتنی بر هوش مصنوعی خودمختار»، آموزه‌‌های فقه مدنی، 1398، ش60، صص231 تا 255.
حکمت‌نیا، محمود، مسئولیت مدنی در فقه امامیه، چاپ‌دوم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1389.
خوانساری نجفی، موسی، قاعدۀ «لاضرر و لاضرار»، چاپ‌اول، تهران: المکتبة المحمدیه، 1373ق.
خوانساری، احمد، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چاپ‌دوم، قم: اسماعیلیان، 1405ق.
خویی، ابوالقاسم، تکملة المنهاج، چاپ بیست‌وهشتم، قم: مدینة العلم، 1410ق.
خویی، ابوالقاسم ، الهدایة فی الاصول، چاپ‌اول، قم: صاحب الامر، 1417ق.
خویی، ابوالقاسم ، مبانی تکملة المنهاج، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ احیاء التراث الامام الخویی، 1422ق.
روحانی، محمد، منتقی الاصول، چاپ‌اول، قم: دفتر آیت‌الله، 1413ق.
روحانی، محمدصادق، منهاج الصالحین، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
ره‌پیک، حسن، حقوق مسئولیت مدنی و جبران‌‌ها، چاپ‌دوم، تهران: خرسندی، 1392.
سائسی، سیدمحسن، فرهنگ لغات و اصطلاحات کامپیوتر، تهران: سائسی، 1384.
سبزواری، عبدالاعلی، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ‌چهارم، قم: المنار، 1413ق.
سیستانی، علی، منهاج الصالحین، چاپ‌پنجم، قم: دفتر آیت‌الله، 1417ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، مسالک الأفهام الی تنقیح شرایع الاسلام، چاپ‌اول، قم: المعارف الاسلامیة، 1413ق.
صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، به‌تصحیح عباس قوچانی و علی آخوندی، چاپ‌هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1404ق.
صدر، محمد، ماوراء الفقه، به‌تحقیق جعفر هادی دجیلی، چاپ‌اول، بیروت: دارالاضواء، 1420ق.
صدر، محمدباقر، بحوث فی شرح العروةالوثقی، به‌تحقیق سیدمحمود هاشمی، چاپ‌دوم، قم: مجمع الشهید آیت‌الله الصدر العالمی، 1408ق.
صدر، محمدباقر ، دروس فی علم الاصول، چاپ‌پنجم، قم: اسلامی، 1418ق.
صدر، محمدباقر ، قاعدۀ لاضرر و لاضرار، به‌تقریر سیدکمال حیدری، چاپ‌اول، قم: دارالصادقین، 1420ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف، تلخیص المرام فی معرفة الاحکام، به‌تحقیق هادی قبیسی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1421ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف ، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، چاپ‌اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة دیات، چاپ‌اول، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار، 1418ق.
فاضل لنکرانی، محمدجواد، حق التألیف، به‌تحقیق محمدجواد سعیدی، چاپ‌اول، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار، 1430ق.
فیض کاشانی، محمدبن‌شاه‌مرتضی، مفاتیح الشرایع، چاپ‌اول، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی، بی‌تا.
قاسم‌زاده، سیدمرتضی، مبانی مسئولیت مدنی، تهران: میزان، 1387.
قانون مجازات اسلامی، تدوین جهانگیر منصور، چاپ یکصد و یازدهم، تهران: دیدار، 1392.
قانون مدنی، تدوین جهانگیر منصور، چاپ یکصد و یکم، تهران: دیدار، 1394.
قلی‌زاده نوری، فرهاد، فرهنگ تشریحی اصطلاحات کامپیوتری مایکروسافت، چاپ‌اول، تهران: آذر کانون نشر علوم، بی‌تا.
قنواتی، جلیل و حسین جاور، «مبنای احترام در شناسایی و حمایت از حریم خصوصی در حوزۀ ارتباطات»، مجلۀ حقوق اسلامی، ش29، 1390، صص33 تا 59.
کاتوزیان، ناصر، وقایع حقوقی-مسئولیت مدنی، چاپ‌هفدهم، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1394.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، چاپ‌اول، تهران: دارالحدیث، 1429ق.
محقق حلی، جعفربن‌حسن، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، به‌تصحیح عبدالحسین محمدعلی بقال، چاپ‌دوم، قم: اسماعیلیان، 1408ق.
محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه، چاپ دوازدهم، تهران:مرکز نشر علوم اسلامی، 1406ق.
محقق کرکی، علی‌بن‌حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ‌دوم، قم: آل‌البیت، 1414ق.
مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، قم: مدرسۀ امام علی، 1411ق.
مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، به‌تقریر احمد قدسی، چاپ‌دوم، قم: مدرسۀ امام علی، 1428ق.
موسوی قزوینی، علی، رسالۀ قاعدۀ «ما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده»، به‌تحقیق سیدعلی موسوی علوی، چاپ‌اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1419ق.
نائینی، محمدحسین، المکاسب و البیع، به‌تقریر محمدتقی آملی، چاپ‌اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
نظرپور، حمزه و دیگران، «بررسی فقهی حقوقی سوء استفاده از حق مالکیت ربات در امر اشتغال»، مجلۀ آموزه‌‌های فقه مدنی، ش18، 1397، صص51 تا 82.
نوری، حسین‌بن‌محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، چاپ‌اول، قم: آل‌البیت، 1408ق.
هوشمند فیروزآبادی، حسین، «ارزیابی مبانی فقهی مسئولیت مدنی»، مجلۀ آموزه‌‌های فقه مدنی، 1398، ش19، صص 297 تا 328.
یزدی، محمدکاظمبنعبدالعظیم، تکملة العروه الوثقی، چاپ‌اول، قم: داوری، 1414ق.
https://agorgani.irViewed in 1399/01/30
http://www. e uroparl.europa. e u Viewed in 1398/03/09
https://www. i sna.ir Viewed in 1397/02/10
http://jamejamonline.ir Viewed in 1398/12/23
https://www.kommersant.ruViewed in 1398/03/09
https://www.nitrd.govViewed in 1398/03/09
http://saafi.comViewed in 1399/02/09
https://www.shirazi.ir Viewed in 1399/01/23
https://www.y jc.irViewed in 1398/04/31
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 8,126 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,488 |
||