جانمایی تقریبی منزل راوی بوف کور در محلات جنوب شرقی «تهران صفوی قاجاری»

جستارهای نوین ادبی

مقاله 6، دوره 53، شماره 3 - شماره پیاپی 210، آبان 1399، صفحه 93-108   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2021.39397

نویسندگان

سیامک نادری^{* 1}؛ کاووس حسنلی²

¹پژوهش‌گر آزاد

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

چکیده

بوف کور هدایت رمانی پیچیده است که به دلیل بازگویی خاطرات ذهنی از سوی یک راوی پریشان‎حال در هاله‎ای از ابهام پوشیده شده است. ازاین‌‌رو بازشناسی عناصر گوناگون این متن، به درنگ و دقت در جزئیات رمان نیاز دارد. مکان، یکی از عناصر مهم داستانی است؛ در این مقاله با بررسی برخی از نشانه‎های مکانی بوف کور و انطباق آن با مناطقی از ری و تهران قدیم سعی شده است، مکان احتمالی منزل راوی داستان مشخص گردد. بر پایۀ این نشانه‏ها، بی‎گمان این مکان در محدودۀ شمال غربی ری باستان و جنوب شرقی تهران دورۀ «صفوی‑قاجار» قرار داشته است. خانۀ قهرمان در محاصرۀ کاسب‎کارها، قصاب، خنزرپنزری و گالسکه‎چی است و تنها نقطه‎ای از تهران که با این مشخصات هم‎خوانی دارد؛ محدودۀ چال‎میدان و قبرآقاست. این دو محل به محلۀ ترکمان‎ها، میدان محمدیه، بازار و گورستان شاه‎عبدالعظیم نزدیک است. این ویژگی‎ها همراه با اتاقی که به مقبرۀ خانوادگی شباهت دارد، یادآور محلۀ سر قبرآقاست که جدۀ صادق هدایت در آن دفن شده است. همچنین منزل و تکیۀ رضاقلی‎خان (جد صادق هدایت) نیز در همین محدوده قرار داشته است. اما شیوۀ روایتِ ذهنی قهرمان داستان، حرکت زمانی را در صدها سال بازپردازی کرده است.

کلیدواژه‌ها

داستان معاصر؛ صداق هدایت؛ بوف کور؛ مکان در رمان بوف کور؛ جانمایی منزل راوی داستان

سایر فایل های مرتبط با مقاله

چکیده لاتین 6 (1).pdf

مراجع

حسن‎لی، کاووس؛ نادری، سیامک. (1396). «بازیابی عنصر مکان در بوف کور صادق هدایت بر پایۀ جغرافیای تاریخی ری و تهران». مجلۀ علمی ـ پژوهشی نقد ادبی دانشگاه تربیت مدرس. س 10. ش 37. بهار.

حسن‌لی، کاووس؛ نادری، سیامک. (1397). «هویت تهران در بوف کور صادق هدایت بر پایۀ نشانه‌های معماری و شهرسازی». دو فصلنامۀ مطالعات داستانی. دورۀ 6. شمارۀ 1. پیاپی 17بهار و تابستان.

شهبازی، داریوش. (2017). تهران‎نامه (فهرست الفبایی: ذیل حرف الف: اراضی چهارده معصوم). سایت تهران‎نامه، tehrannameh.com.

شهری، جعفر. (1369). تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم زندگی، کسب‌وکار. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.

شهری، جعفر. (1370). طهران قدیم. تهران: معین.

فرزانه، مصطفی. (1376). آشنایی با صادق هدایت. تهران: مرکز.

قدیانی، عباس. (1379). جغرافیای تاریخی ری (رگا). تهران: آرون.

کرمیان، مسعود. (1385). تهران در بستر تاریخ. سایت تاریخ معاصر. 25/7/1385: Karamian.blogfa.com.

کریمان، حسین. (1345). ری باستان. تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملی.

کوبان، سیما. (1370). مجموعه مقالات کتاب تهران. مقالۀ: «تهران در تصویر». کامران عدل. تهران: روشنگران.

نجمی، ناصر. (1367). طهران عهد ناصری. تهران: عطار.

نفیسی، سعید. (1353). گفتگوی خانوادگی دربارۀ تهران قدیم. تهران: علمی و فرهنگی.

نوربخش، مسعود. (1381). تهران به روایت تاریخ. تهران: علمی.

هدایت، مهدی قلی خان (مخبرالسلطنه). (1344). خاطرات و خطرات. تهران: زوار.

هدایت، صادق. (1356). الف: بوف کور. تهران: جاویدان.

. (1356). ب: حاجی آقا. تهران: جاویدان.

. (1356). ج: زنده‎به‎گور. تهران: جاویدان.

. (1356). د: سه قطره خون. تهران: جاویدان.