تأثیر اوره بر برخی پاسخ‌های رشد و عناصر غذایی اسفناج (Spinacia oleracea L.) در سطوح مختلف شوری خاک

علوم باغبانی

مقاله 1، دوره 35، شماره 1 - شماره پیاپی 49، خرداد 1400، صفحه 1-12   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2021.60687.0

نویسندگان

صلاح الدین مرادی^{* 1}؛ لیلا جهانبان¹؛ لیلا غیرتی آرانی¹؛ جمال شیخی²؛ عبدالمجید رونقی³

¹گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه تهران، ایران

³بخش علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

به منظور بررسی پاسخ گیاه اسفناج رقم ’ویروفلی‘ به شوری در کاربرد با اوره در یک خاک دارای کمبود نیتروژن، آزمایشی در شرایط گلخانه­ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل چهار سطح شوری (بدون اعمال شوری، 1، 2 و 3 گرم کلرید سدیم بر کیلوگرم خاک، به ترتیب معادل قابلیت هدایت الکتریکی 7/0، 5/4، 8 و 5/11 دسی‌زیمنس بر متر در عصاره اشباع خاک) و پنج سطح نیتروژن (بدون کاربرد نیتروژن، 75، 150، 225، و 300 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک) از منبع اوره بود. اعمال شوری 5/4 و 8 دسی­زیمنس بر متر اثر معنی­داری (05/0≥p) بر عملکرد نسبی و سطح برگ اسفناج نداشت ولی شوری 5/11 دسی­زیمنس بر متر نسبت به سطح بدون اعمال شوری و شوری 5/4 و 8 دسی­زیمنس بر متر عملکرد نسبی و سطح برگ را به طور معنی­داری (05/0≥p) کاهش داد. کاربرد نیتروژن اثر سوء شوری را بر عملکرد نسبی و سطح برگ کاهش داد. بیشترین و کمترین تغییرات محتوای آب اندام هوایی در شرایط شوری به ترتیب در سطح بدون کاربرد نیتروژن و در سطح 150 میلی­گرم در کیلوگرم مشاهده شد. رگرسیون خطی نشان داد که در شوری 5/4 تا 5/11 دسی­زیمنس بر متر بین عملکرد با نسبت کلر به نیتروژن اندام هوایی اسفناج یک رابطه منفی وجود دارد. کاربرد شوری و نیتروژن هم به صورت تنها و هم به صورت توأم، نسبت K/Na، Ca/Na و Mg/Na را کاهش داد. به طور کلی، کاربرد نیتروژن تا سطح متوسط می­تواند اثرات منفی ناشی از شوری را در اسفناج بهبود دهد ولی استفاده بیش از حد معمول از کود نیتروژن نه تنها اثر مثبت نداشته بلکه ممکن است اثر منفی بر عملکرد گیاه داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

اسفناج؛ اوره؛ تحمل شوری؛ تعادل عناصر غذایی

مراجع

 

1- Ashraf M., and Harris P.J.C. 2004. Potential biochemical indicators of salinity tolerance in plants. Plant Science 166: 3-16.

2- Boh M.Y., Germer J., Müller T., and Sauerborn J. 2013. Comparative effect of human urine and ammonium nitrate application on maize (Zea mays L.) grown under various salt (NaCl) concentrations. Journal of Plant Nutrition and Soil Science 176: 703-711.

3- Chen W., Hou Z., Wu L., Liang Y., and Wei C. 2010. Effects of salinity and nitrogen on cotton growth in arid environment. Plant and Soil 326: 61-73.

4- Debez A., Hamed K.B., Grignon C., and Abdelly C. 2004. Salinity effects on germination, growth, and seed production of the halophyte Cakile maritima. Plant and Soil 262: 179-189.

5- Elgharably A., Marschner P., and Rengasamy P. 2010. Wheat growth in a saline sandy loam soil as affected by N form and application rate. Plant and Soil 328: 303-312.

6- Esmaili E., Kapourchal S.A., Malakouti M.J., and Homaee M. 2008. Interactive effect of salinity and two nitrogen fertilizers on growth and composition of sorghum. Plant and Soil Environment 54(12): 537-546.

7- Imami A. 1996. Plant analyses methods. Soil and Water Research Institute. vol 1. Journal No.982. (In Persian)

8- Irshad M., Eneji A.E., Khattak R.A., and Khan A. 2009. Influence of nitrogen and saline water on the growth and partitioning of mineral content in maize. Journal of Plant Nutrition 32: 458-469.

9- Irshad M., Yamamoto S., Eneji A.E., Endo T., and Honna T. 2002. Urea and manure effect on growth and mineral contents of maize under saline conditions. Journal of Plant Nutrition 25: 189-200.

10- Khalil M.A., Fathi A., and Elgabaly M. 1967. A salinity-fertility interaction study on corn and cotton. Soil Science Society of America, Proceedings 31: 683-686.

11- Kumar V., Shriram V., Nikam T.D., Jawalib N., and Shitole M.G. 2008. Sodium chloride-induced changes in mineral nutrients and proline accumulation in "indica" rice cultivars differing in salt tolerance. Journal of Plant Nutrition 31: 1999-2017.

12- Langdale G.W., Thomas J.R., and Littleton T.G. 1971. Influence of soil salinity and nitrogen fertilizer on spinach growth. Journal of the Rio Grande Valley Horticultural Society 25: 61-66.

13- Levitt J. 1980. Responses of plants to environmental stresses: Water, radiation, salt and other stresses. Vol. II. Academic Press, New York.

14- Martinez V., and Cerda A. 1989. Influence of nitrogen source on rate of Cl, N, Na, and K uptake by cucumber seedlings grown in saline conditions. Journal of Plant Nutrition 12: 971-983.

15- Momeni A.S. 2010. Geographical distribution and salinity levels of Iran's soil resources. Journal of Soil Research (Soil and Water Science) 24(3): 215-203. (In Persian)

16- Munns R. 1993. Physiological process limiting plant growth in saline soil: some dogmas and hypotheses. Plant, Cell and Environment 16: 15-24.

17- Ranjbar G.h., and Pirasteh-Anosheh H. 2015. A glance to the salinity research in Iran with emphasis on improvement of field crops production. Iranian Journal of Crop Sciences 17(2): 165-178. (In Persian with English abstract).

18- Razavi Nasab A., Tajabadi Pour A., and Shirani H. 2014. Effect of salinity and nitrogen application on growth, chemical composition and some biochemical indices of pistachio seedlings (Pistacia vera L.). Journal of Plant Nutrition 37(10): 1612-1626.

19- Rogers M.E., Grieve C.M., and Shannon M.C. 2003. Plant growth and ion relations in lucerne (Medicago sativa L.) in response to the combined effects of NaCl and P. Plant and Soil 253: 187-194.

20- Sadeghi Pour Marvi M. 2010. Nitrogen use efficiency of spinach. Journal of Water and Soil 24(2): 244-253. (In Persian with English abstract)

21- Saura-Mas S., and Lloret F. 2007. Leaf and shoot water content and leaf dry matter content of mediterranean woody species with different post-fire regenerative strategies. Annals of Botany 99: 545-554.

22- Shannon M.C., and Grieve C.M. 1999. Tolerance of vegetable crops to salinity. Scientia Horticulturae 78: 5-38.

23- Shannon M.C., Grieve C.M., Lesch S.M., and Draper J.H. 2000. Analysis of salt tolerance in nine leafy vegetables irrigated with saline drainage water. Journal of the American Society for Horticultural Science 125(5): 658-664.

24- Singh M., Singh V.P., and Prasad S.M. 2016. Responses of photosynthesis, nitrogen and proline metabolism to salinity stress in Solanum lycopersicum under different levels of nitrogen supplementation. Plant Physiology and Biochemistry 109: 72-83.

25- Singh S.K., Sharma H.C., Goswami A.M., Datta S.P., and Singh S.P. 2000. In vitro growth and leaf composition of grapevine cultivar as affected by sodium chloride. Biologia Plantarum 43(2): 283-286.

26- Soliman M.S., Shalabi H.G., and Campbell W.F. 1994. Interaction of salinity, nitrogen, and phosphorus fertilization on wheat. Journal of Plant Nutrition 17: 1163-1173.

27- Villa-Castorena M.A., Ulery L., Catalan-Valencia E.A., and Remmenga M.D. 2003. Salinity and nitrogen rate effects on the growth and yield of chile pepper plants. Soil Science Society of America Journal 67: 1781-1789.

28- Xu C., and Mou B. 2016. Responses of spinach to salinity and nutrient deficiency in growth, physiology, and nutritional value. Journal of the American Society for Horticultural Science 141(1): 1-10.

29- Yasuora H., Tamira G., Steina A., Cohen S., Bar-Tal A., Ben-Gala A., Yermiyahua U. 2017. Does water salinity affect pepper plant response to nitrogen fertigation? Agricultural Water Management 191: 57-66.

30- Yin X., McClure M.A., and Hayes R.M. 2011. Improvement in regression of corn yield with plant height using relative data. Journal of Science and Food of Agriculture 91: 2606-2612.