ارزیابی اثرات گردشگری بر اساس ادراکات جامعۀ میزبان (مطالعۀ موردی: منطقۀ ثامن مشهد)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 2، دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 34، شهریور 1399، صفحه 49-23   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v18i1.38018

نویسندگان

محمد اجزاء شکوهی¹؛ شیرین صباغی آبکوه^{* 2}؛ علیرضا معینی³؛ فروغ خزاعی نژاد⁴

¹دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد،،مشهد،ایران

³دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

⁴استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران

چکیده

اهداف: هدف این پژوهش، ارزیابی اثرات گردشگری درک شده از سوی جامعة میزبان و اولویت بندی آن اثرات در منطقة ثامن شهر مشهد می باشد.
روش: پژوهش حاضر به لحاظ روش، توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. برای جمع آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی استفاده شد. جامعة آماری، جمعیت ساکن، مسئولین هتل ها و دفاتر مسافرتی و مسئولین دولتی می باشند که از بین آن ها 418 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید. ضریب آلفای کرونباخ در سنجش پایایی پرسش نامه 83/0 است و ضریب KMO و Bartlett به ترتیب 66/0 و 43/1180 به دست آمد که بیانگر روایی پرسش نامه می باشد. برای تحلیل داده ها از آزمون های کای اسکوئر، فریدمن و کروسکال والیس استفاده شد.
یافته ها/ نتایج: گردشگری در منطقة ثامن از بعد اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی اثرات مثبت و منفی متفاوتی برجای گذاشته، اما در بعد زیست محیطی، اثرات نامطلوب و منفی بیشتر است. همچنین، نتایج نشان داد بین گردشگری و هر یک از شاخص ها با سطح اطمینان 95 % و معنی داری 000/0، رابطة معنی داری وجود دارد و گردشگری بر هر یک از شاخص ها اثرگذار بوده است، اما در درک زمینة اثرات اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی گردشگری از سوی جامعة میزبان، میان سه گروه مورد مطالعه تفاوت معنی داری وجود ندارد (زیرا سطح معنی داری در هر سه بخش بیشتر از 05/0 است) و در نهایت گردشگری بر برخی ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی تأثیر بیشتری دارد.
نتیجه گیری: برای تقویت اثرات مثبت و کاهش اثرات منفی گردشگری لازم است دیدگاه ها و نظرات تمامی ذینفعان مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

اثرات گردشگری؛ ادراکات جامعۀ میزبان؛ مشهد؛ منطقۀ ثامن

سایر فایل های مرتبط با مقاله

2.Extended Abstract.Shirin SabaghiAbkooh.pdf

مراجع

 

1. اجزاء شکوهی، م؛ بوذرجمهری، خ؛ ایستگلدی، م. و مودودی، م. (1393). بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی جامعة میزبان نمونة مطالعاتی: شهر بندرترکمن. فصل­نامة فضای جغرافیایی، 14(47)، 125-101.
2. ­­تقدیسی، ا؛ تقوایی، م. و پیری، س. (1391). تحلیلی بر نگرش جامعة میزبان به اثرات اجتماعی- فرهنگی گردشگری شهرستان دالاهو. برنامه­ریزی فضایی، 2(1)، 141-121.
3. ­جاودانی ایرانی­نژاد، م. و مسلمان­زاده، س. ( 1391 ). آمارنامة شهر مشهد. مشهد: معاونت برنامه­ریزی و توسعظ شهرداری مشهد با نظارت مدیریت آمار و تحلیل اطلاعات.
4. جاوید، م؛ الماسی، ح. و نقی­پور، ب. (1394). گردشگری ورزشی و اثرات اقتصادی آن بر جوامع میزبان. مطالعات مدیریت ورزشی، 7(32)، 32-13.
5. حسن­پور، م؛ احمدی، ز. و الیاسی، ح. (1390). تعیین ظرفیت پذیرش گردشگری در مناطق کویری و بیابانی ایران، نمونة موردی شهداد، مرنجاب، بندریگ ومصر-فرحزاد. فصل­نامة مطالعات گردشگری. 5(14)، 177-197.
6. رهنمایی، م. ت؛ فرهودی، ر. ا؛ دیتمان، آ؛ و قدمی، م. (1387). بررسی ظرفیت تحمل حوزة مقصد گردشگری با تأکید بر جامعة میزبان (نمونة مورد مطالعه شهر کلاردشت). پژوهش­های جغرافیای انسانی. 66(66)، 33-17.
7. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی. (1396). سیمای میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی. مشهد: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی.
8. سقایی، م. (1390). بررسی، تحلیل و تدوین اسناد، مطالعات و پژوهش­های انجام شده در پیرامون آمار زائران و گردشگران ورودی به کلان­شهر مشهد. مشهد: معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد.
9. سقایی، م؛ خواجه شاهکوهی، ع.ر. و جوانبخت قهفرخی، ز. (1391). پهنه­بندی مناطق مستعد ایجاد خدمات اقامتی در کلان­شهر مشهد (با استفاده از مدل AHP). مجلة پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 3(11)، 73-96.
10. ­سیف­الدینی، ف. و شورچه، م. (1390). مدل­سازی ظرفیت کشش و مدیریت آثار تاریخی در نواحی گردشگری (مطالعة موردی، معبد آناهیتا شهر کنگاور). فصل­نامة مطالعات گردشگری، 7(15)، 177-137.
11. شاطریان، م؛ غلامی، ی. و کیانی، م. (1396). جایگاه تصویر ذهنی ساکنان محلی در توسعة گردشگری (نمونة موردی: شهر آران و بیدگل). فصل­نامة برنامه­ریزی منطقه­ای، 7(28)، 134-121.
12. شعبانی­فرد، م؛ پوراحمد، ا؛ حسینی، ع.، و رشیدی، م. (1388). بررسی سنجش ظرفیت پذیرش گردشگری شهری و مدل­سازی شهرهای گردشگری پایدار از بعد کالبدی (نمونة موردی منطقه 12 تهران). نشریة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 11(14)، 74-47.
13. شفیعی، ز. و محمدی، ا. (1393). بررسی تأثیرات توسعه گردشگری بر جامعه میزبان: نمونة موردی شهر چادگان. فصل­نامة جغرافیایی سرزمین، 11(41)، 90-77.
14. عادلی، س. (1391). بررسی نگرش جامعةمیزبان نسبت به گردشگری و پیامدهای آن در یک بافت زنده تاریخی، پژوهش موردی: بافت تاریخی فهادان یزد. نشریة هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 12(4)، 94-81.
15. علیقلی­زاده فیروزجایی، ن؛ قدمی، م. و رمضان­زاده لسبویی، م. (1389). نگرش و گرایش جامعة میزبان به توسعة گردشگری در نواحی روستایی، نمونة مورد مطالعه: دهستان گلیجان، شهرستان تنکابن. پژوهش­های جغرافیایی انسانی، 71، 48-35.
16. عنابستانی، ع. ­ا؛ حسینی، م. و طالبی، ه. (1395). بررسی تأثیر نقش پلیس بر امنیت گردشگران (مطالعة موردی: شهر شاندیز). جغرافیا و توسعظ فضای شهری، 3(2)، 159-141.
17. فرهودی، ر. ا؛ شورچه، م. و صبوری، ح. (1389). برآورد اثرات تغییرات فصلی بر درآمد گردشگری معبد آناهیتا با تحلیل رگرسیونی. جغرافیا و توسعه، 8(17)، 45-62.
18. نیک­بین، م. و کرمی، م. (1391). بررسی پایدار اجتماعی- فرهنگی توسعة گردشگری، مطالعظ موردی جزیرة کیش. فصل­نامة تحقیقات فرهنگی، 5(2)، 137-158.

 

19. Alhasanat, S. (2010). Sociocultural impacts of tourism on the local community at Petra, Jordan. European Journal of Scientific Research, 44(3), 374-386.
20. Andriotis, K., & Vaughan, R. D. (2003). Urban residents attitudes toward tourism development: The case of Crete. Journal of Travel Research. 42, 172-185.
21. Aref, F. (2009). Community perceptions toward Economic and environmental impacts of tourism on local communities. Journal of Asia Social Science, 5(7), 130-137.
22. Aref, F. S., Gill, S., & Aref, F. (2010). Tourism development in local communities: As a community development approach. Journal of American Science, 6(2), 155-161.
23. Aykac, A. (2005). Contemporary patterns of labor transformation evidence from Turkish tourism industry (Unpublished doctoral dissertation). New York, NY: Binghamton University Press.
24. Beeton, S. (2006). Community development through tourism. Australia: Landlink.
25. Boz, M. (2017). Impact of tourism industry on host communities: Antalya and Canakkale cases. Social Science Studies, 5(8), 153-170.
26. Cañizares, S. M. S., Núñez Tabales, J. M., & Fuentes García, J. M. (2014). Local residents’ attitudes towards the impact of tourism development in Cape Verde. Tourism and Management Studies, 10(1), 87-96.
27. Choi, S. H. (2003). Measurement of sustainable development progress for managing community tourism (Unpublished doctoral dissertation). A&M University, Texas.
28. Coccossis, H., & Mexa, A. (Eds.) (2004). The challenge of tourism carrying capacity assessment theory and practice. Greece:  Routledge.
29. -­Diedrich, A., & Garcı´a-Buades, E. (2009). Local perceptions of tourism as indicators of destination decline. Tourism Management, 30(4), 512-521.
30. Ebrahimi Meimand, S., Khalifah, Z., Zavadskas, E. K., Mardani, A., Najafipour, A. A., & Ungka Ahmad, U. N. (2017). Residents attitude toward Tourism Development: A sociocultural Perspective. Sustainability, 9(1170) 1-29.
31. Echtner, C. M., & Ritchie, J. R. B. (2003). The meaning and measurement of destination image. Journal of Tourism Studies, 14(1), 37-48.
32. Kim, K. (2002). The effects of tourism impacts upon quality of residents in the community. (Unpublished doctoral dissertation). State University, Blacksburg, Virginia.
33. Mason, P. (2008). Tourism impacts, planning and management. London: Butterworth-Heinemann.
34. Mowforth, A, & Munt, I. (1998). Tourism & sustainability: New tourism in the third world. London: Routledge.
35. Paul, B. D. (2012). The impacts of tourism on society, Annals of Faculty of Economics. 1(1), 500-506.
36. Reid, D. (1995). Sustainable development: An introductory guide. London: Earth scans Publications.
37. Richards, G., & Hall, D. (Eds.). (2000). Tourism and sustainable community development. New York, NY: Routledge.