نگاهی تازه به فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 5، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 22، تیر 1399، صفحه 111-136   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2021.47540.0

نویسندگان

فرشته مهدوی¹؛ بتول علی نژاد^{* 2}؛ عادل رفیعی³

¹دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی دانشگاه اصفهان

²دانشیار گروه زبان‌شناسی همگانی دانشگاه اصفهان

³استادیار گروه زبان‌شناسی همگانی دانشگاه اصفهان

چکیده

مقاله ی حاضر، تحقیقی در باب فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی است. روش این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی است. از آنجا که نظریه ی بهینگی موازی قادر به بررسی لایه های میانی در فرایندهای صرفی- واجی نمی باشد، در این تحقیق برای نخستین بار به تحلیل فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی در چارچوب نظریه ی بهینگی لایه ای پرداخته شد. نظریه ی بهینگی لایه ای، انگاره ای جدید از بهینگی موازی است و شامل چندین نگاشت می باشد که به طور متوالی از درونداد به برونداد مرتب شده اند. نظریه ی بهینگی لایه ای، دارای لایه های میانی است و ترتیب انجام فرایندهای صرفی- واجی مشهود است. در این پژوهش براساس نظریه ی بهینگی لایه ای، رخداد فرایند کشش جبرانی بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان داد که به ترتیب، فرایند جذب، حذف همخوان چاکنایی و فرایند کشش جبرانی به خوبی در سطوح مختلف نظریه ی بهینگی لایه ای قابل بازنمایی است؛ لذا بهینگی لایه ای تحلیل شفاف تری از رخداد فرایند کشش جبرانی ارائه می دهد، اگرچه این نوع تحلیل ممکن است اقتصادی نباشد.

کلیدواژه‌ها

نظریۀ بهینگی لایه‌ای؛ فرایندهای واژ- واجی؛ لایه‌های میانی؛ کشش جبرانی

مراجع

1-     بی جن خان، محمود، (1384)؛ واج شناسی نظریۀ بهینگی؛ تهران: سمت.

2-     جم، بشیر، (1388)؛  نظریۀ بهینگی و کاربرد آن در تبیین فرایندهای واجی زبان فارسی. رسالۀ دکتری. دانشگاه تربیت مدرس. 

3-     صادقی، وحید، «کشش جبرانی در زبان فارسی: یک آزمایش ادراکی». مجله­ی پژوهش­های زبانی، دوره­ی دوم، شماره­ی دوم، 1390.

4-     درزی، علی، «کشش جبرانی در زبان فارسی». مجله­ی زبانشناسی، سال دهم، شماره دوم، 1372.   

5-     سیردانی، مهتاب، (1387)؛  بررسی فرایندهای واژ- واجی فارسی محاوره­ای معیار بر پایۀ نظریۀ بهینگی. رسالۀ کارشناسی. ارشد. دانشگاه تهران.

6-     علی­نژاد، بتول و زاهدی، محمد صدیق، «تحلیل مورایی کشش جبرانی واکه در گویش کردی سورانی». مجلۀ پژوهش­های زبان­شناسی، سال اول، شمارۀ اول، 1388.

7-     علی­نژاد، بتول و عطایی، الهه، «بررسی فرایند قلب و اصل مرز اجباری در زبان فارسی براساس واج­شناسی غیر خطی». مجلۀ پژوهش­های زبان­شناسی، سال پنجم، شمارۀ دوم، 1392.

8-     کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه، (1385)؛ واج شناسی رویکردهای قاعده بنیاد؛ تهران: سمت.

9-      Bermúdez-Otero, R., (2006). Stratal Optimality Theory. Cambridge: OUP.

10-   Bijankhan, M., (2000). "Farsi vowel compensatory lengthening: An experimental  approach". Proc. 5th ICSLP Beijing.

11-   Burzio, L. (2002). Surface to Surface Morphology: when your representations turn into constraints. In Many Morphology, ed. P. Boucher (ed.), PP: 142-177. Somerville: Cascadilla Press.

12-   Giegerich, H. )1999(. Lexical Strata in English. Cambridge: Cambricge University Press.

13-   Goldsmith, J. (1976). Autosegmental Phonology. Ph.D. dissertation, MIT.

14-   Goldsmith, John (1993). Harmonic Phonology. In John Goldsmith (ed.), The Last

15-   Phonological Rule: Reflections on Constraints and Derivations. Chicago:

16-   University of Chicago Press, pp. 21-60.

17-   Hayes, B. (1989). “Compensatory lengthening in moraic phonology”, Linguistic  Inquiry, 20: 253-306.

18-   Kavitskaya, D. ( 2002). Compensatory Lengthening: Phonetics, Phonology, Diachrony, London: Routledge.

19-   Kager, R. )1999(. Optimality Theory. Cambridge, U.K.: Cambridge  University Press.

20-   Kiparsky, P. )1982a(. From cyclic phonology to lexical phonology. In Harry van der Hulst and Norval Smith (eds.), The Structure of Phonological Representations, vol. 1. Dordrecht: Foris, pp. 131-175.

21-   Kiparsky, P. )2003(. “Reduplication in Stratal OT.” In Linda Ann Uyechi and Lian-Hee Wee, eds.,   Reality Exploration and Discovery: Pattern Interaction in Language and Life. CSLI Publications.

22-   KIPARSKY, PAUL. 2011. Compensatory lengthening. In Cairns, Charles & Eric Raimy, Handbook of the Syllable. Leiden: Brill.

23-   McCarthy, John J. and A. S. Prince (1993). “Generalized alignment”. In John A. Goldsmith (ed), Phonological Theory: The Essential Readings, Oxford:  Blackwell, 102- 136.   

24-   McCarthy, J. )1999(. Sympathy and phonological opacity. Phonology.16: 331-399.

25-   McCarthy, J. (2000). Harmonic serialism and parallelism. In Masako Hirotani (ed.) Proceedings of the North East Linguistics Society 30. Amherst,MA: GLSA Publications. 501-524.

26-   McCarthy, J. (1988). Feature geometry and dependency: a review. Phonetica. 45: 84–108.

27-   McCarthy. J. (2008). Doing optimality Theory: Applying Theory to Data. Maiden: Blackwell Publishing.

28-   Rakhieh, Belal. )2009(. The Phonology of Ma’ani Arabic: Stratal or     Parallel OT. Ph.D.thesis, University of Essex.

29-   Topintzi, N. (2005) “Solving the Samothraki Greek compensatory lengthening puzzle”.

30-   Presented at the 17th International Symposium on Theoretical and Applied  Linguistics, Thessaloniki, Greece, 15-17 April 2005.