بازقاب بندیِ روایت چندوجهی: مطالعۀ موردی دوبلۀ بینازبانی پویانمایی های پخش شده از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 3، دوره 54، شماره 4، بهمن 1400، صفحه 63-100   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlts.2021.61410.0

نویسندگان

پرینا قمی^* ؛ فرزانه فرحزاد

گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

مقالۀ حاضر با اتّکا به مدل بازروایت در ترجمۀ دیداری‑شنیداری قمی و فرحزاد (الف 2020) به بررسی انواع بازقاب­‌بندی در دوبلۀ بینازبانی پویانمایی‌­های پخش‌شده از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران می­‌پردازد. ازآنجایی‌که روایت‌های دیداری‑شنیداری ماهیّت چندوجهی دارند، علاوه‌بر محل‌­های کلامی، محل­‌های غیرکلامی هم در فرایند بازروایت دستخوش تغییر می­‌شوند که این امر زمینۀ بیشتری را جهت بازقاب‌­بندی در اختیار مترجم و مؤسسۀ ترجمه قرار می‌‏دهد. بدین منظور از بررسی روایت چندوجهی قمی و فرحزاد (الف 2020) برای تحلیل و مقایسۀ پویانمایی‌­های اصلی و دوبله‌شده در سطح خرد محل‌­های کلامی و غیرکلامی بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که پانزده نوع مختلف بازقاب‌­بندی در ساخت واقعیت در دوبلۀ پویانمایی­‌ها شرکت می­‌کنند که به سه دستۀ بازقاب­‌بندی از طریق تصرف گزینشی، بازقاب‌­بندی از طریق برچسب زدن و بازقاب‌­بندی از طریق جابجایی جایگاه شخصیت‌ها تقسیم می‌­شوند. علاوه‌براین، بازقاب‌بندی زمانی/مکانی انواع دیگر بازقاب‌­بندی را تحت‌الشعاع قرار می‌­دهد. بر اساس این مطالعه، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران نقشی فعّال در ساخت واقعیت در زبان مقصد ایفا می‌­کند و از ترجمه به‌عنوان ابزاری برای اشاعه و یا سرکوب روایت‌های خاص در پویانمایی­‌های مقصد بهره می­‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

بازقاب‌بندی؛ بررسی روایت چندوجهی؛ پویانمایی؛ ترجمه دیداری‌شنیداری؛ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران؛ دوبلۀ بینازبانی؛ نظریۀ روایت

مراجع

کتاب‌نامه

ژیرافر، الف. (1393). تاریخچه کامل دوبله به فارسی در ایران: 1392-1320. تهران، ایران: انتشارات کوله پشتی.

 سلامتی، س. و قمی، پ. (1399). بررسی راهبردهای دست‌کاری ایدئولوژیک در فیلم های دوبله‌شده از انگلیسی به فارسی: مورد پژوهشی دوبله­های بعد از انقلاب اسلامی ایران. مطالعات زبان و ترجمه. 53(3)، 120–89.

ملانظر، ح. و عمرانی­پور، الف. (1399). نمودهای دیداری شنیداری التقاط در فیلم‌های بلند انگلیسی دوبله‌شده به فارسی توسط صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران. مطالعات زبان و ترجمه. 53(2)، 126–95.

Baker, M. (2006). Translation and conflict: A narrative account. London, England: Routledge.

Baker, M. (2007). Reframing conflict in translation. Social Semiotics, 17, 151–169.

Baker, M. (2010). Interpreters and translators in the war zone: Narrated and narrators. The Translator, 16(2), 197–222.

Baker, M. (2014). Translation as renarration. In J. House (Ed.), Translation: A multidisciplinary approach (pp. 158–177). London, England: Palgrave Macmillan.

Baker, M. (2016). Narrative analysis. In C. V. Angelelli, & B. J. Baer (Eds.), Researching translation and interpreting (pp. 247–256). London, England: Routledge.

Baker, M. (2018). Narrative analysis and translation. In K. Malmkjær (Ed.), The Routledge handbook of translation studies and linguistics (pp. 179–193). London, England: Routledge.

Baldo, M. (2008). Translation as re-narration in Italian-Canadian writing: Codeswitching, focalisation, voice and plot in Nino Ricci's triology and its Italian translation. (Unpublished doctoral dissertation), University of Manchester, Manchester, England.

Boéri, J. (2008). A narrative account of the Babels vs. Naumann controversy: Competing perspectives on activism in conference interpreting. The Translator, 14(1), 21–50.

Chaume, F. (2004). Film studies and translation studies: Two disciplines at stake in audiovisual translation. Meta, XLIX(1), 12–24.

Chaume, F. (2012). Audiovisual translation: Dubbing. London, England: St Jerome.

Delabastita, D. (1989). Translation and mass-communication: Film and TV translation as evidence of cultural dynamics. Babel, 35(4), 193–218.

Díaz-Cintas, J. (2019). Audiovisual translation in mercurial mediascapes. In M. Ji & M. Oakes (Eds.), Advances in empirical translation studies: Developing translation resources and technologies (pp. 177-197). Cambridge, England: Cambridge University Press.

Farahzad, F., & Bolouri, K. (2017). Unintended Framing and Linguistic Habits: A narrative account. Translation Studies Quarterly, 14(56), 57–72.

Gambier, Y. (2006). Multimodality and audiovisual translation. In M. Carroll, H. Geryzmisch-Arbogast, & S. Nauret (Eds.), Audiovisual translation scenarios: Proceedings of the Second MuTra Conference in Copenhagen 1-5 May (pp. 1-8). Retrieved from www. euroconferences. info/ proceedings/ 2006_Proceedings/ 2006_Gambier_Yves.pdf

Ghomi, P. (2009). English-Persian dubbed cartoons: Strategies applied in dubbing signifying codes. Translation Studies Quarterly, 7(25), 49–66.

Ghomi, P. (2012). Dubbing cartoons: Synchronization fostering humor. Translation Studies Quarterly, 9(36), 63–78.

Ghomi, P., & Farahzad, F. (2020a). A tentative model of renarration in audiovisual translation. Tranaslation Studies Quarterly, 18(69), 9–25.

Ghomi, P., & Farahzad, F. (2020b). The renarration of the verbal and non-verbal sites in the multimodal narrative: A case of animations dubbed from English into Persian. Translation Studies Quarterly, 18(70), 9-28.

Gottlieb, H. (1998). Subtitling. In M. Baker (Ed.), Routledge encyclopedia of translation studies (pp. 244–248). London, England: Routledge.

Gottlieb, H. (2017). Semiotics and translation. In K. Malmkjær, & A. Hild (Eds.), The Routledge handbook of translation and linguistics (pp. 45–63). London, England: Routledge.

Harding, S. A. (2012). How do I apply narrative theory? Socio-narrative theory in translation studies. Target, 24(2), 286–309.

Jewitt, C. (Ed.). (2009). The Routledge handbook of multimodal analysis. London, England: Routledge.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2014). Translation of taboos in dubbed American crime movies into Persian. T&I REVIEW, 4, 25–50.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2016). Ideological considerations and practice in official dubbing in Iran. Altre Modernita, 15, 232–250.

Kress, G., & van Leeuwen, T. (2001). Multimodal discourse: The modes and media of contemporary communication. London, England: Hodder Arnold.

Naficy, H. (2011). A social history of Iranian cinema: The industrializing years 1941-1987. London, England: Duke University Press.

Nord, C., Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2015). Socio-cultural and technical issues in non-expert dubbing: A case study. International Journal of Society, Culture & Language, 3(1), 1-16.

Pérez-González, L. (2014). Audiovisual translation: Theories, methods, issues. London, England: Routledge.

Remael, A. (2001). Some thoughts on the study of multimodal and multimedia translation. In Y. Gambier (Ed.), (Multi)Media translation (pp. 13–22). Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Remael, A., & Reviers, N. (2019). Multimodality in audiovisual translation: Cohesion in accessible films. In L. Pérez-González (Ed.), The Routledge handbook of audiovisual translation (pp. 260–280). London, England: Routledge.

Somers, M. (1992). Narrativity, narrative identity, and social action: Rethinking English working-class formation. Social Science History, 16(4), 591–630.

Somers, M., & Gibson, G. (1994). Reclaiming the epistemological 'Other': Narrative and the social constitution of identity. In C. Calhoun (Ed.), Social theory and the politics of identity (pp. 37–99). London, England: Blackwell.

Taylor, C. (2013). Multimodality and audiovisual translation. In Y. Gambier, & L. V. Doorslaer (Eds.), Handbook of translation studies (Vol. 4, pp. 98–104). Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Taylor, C. (2016). The multimodal approach in audiovisual translation. Target, 28(2), 222–236.

Tseng, C. (2013). Cohesion in film: Tracking film elements. Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan.

Wolf, M. (2007). Introduction: The emergence of a sociology of translation. In M. Wolf, & A. Fukari (Eds.), Constructing a sociology of translation (pp. 1–36). Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Zabalbeascoa, P. (1997). Dubbing and the nonverbal dimension of translation. In F. Poyatos (Ed.), Nonverbal communication and translation (pp. 327–342). Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Zabalbeascoa, P. (2008). The nature of audiovisual text and its parameters. In J. D. Cintas (Ed.), The didactics of audiovisual translation (pp. 21–37). Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Zanotti, S. (2012). Censorship or profit? The manipulation of dialogue in dubbed youth films. Meta, 57(2), 351–368.

 

فیلم­ نگاشت

استنتون، آ. (کارگردان). (1398). وال ای [پویانمایی]. صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران: شبکه نهال.

رناد، ک. (کارگردان). (1397). شهر بدون درخت [پویانمایی]. صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران: شبکه اصفهان.

 

Renaud, C. (Director). (2012). The Lorax [Motion Picture]. Illumination Entertainment.

Stanton, A. (Director). (2008). WALL.E [Motion Picture]. Walt Disney Pictures; Pixar Animation Studios.