بررسی انبارمانی توده‌های پیاز ‌خوراکی (Allium cepa L.) بومی افغانستان در دو شرایط دمایی

علوم باغبانی

مقاله 1، دوره 36، شماره 1 - شماره پیاپی 53، خرداد 1401، صفحه 1-14   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2021.60204.0

نویسندگان

سید علی یعقوبی؛ سید حسین نعمتی^* ؛ مجید عزیزی؛ محمود شور

گروه مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد ایران

چکیده

پیاز خوراکی از نظر قابلیت انبارمانی دارای تنوع ژنتیکی زیادی است که شرایط محیطی از جمله دما نیز بر روی آن اثر می­گذارد. در این تحقیق قابلیت انبارمانی هشت توده پیاز خوراکی بومی افغانستان شامل «حنایی هرات»، «زرد‌هرات»، «قرمز‌هرات»، «مزارشریف»، «کابل»، «سرپل»، «قندوز» و «بلخاب»، به همراه رقم ایرانی «قرمز‌آذرشهر» و رقم تجاری «سویت‌گرانو» در دو دمای 5 درجه سانتی­گراد و دمای انبار معمولی در طی 120 روز (6 دوره 20 روزه) بررسی شد. این آزمایش از نیمه آبان تا نیمه اسفند سال 1390 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل خرد شده بر پایه طرح کاملاً تصادفی طرح‌ریزی و اجرا گردید. نتایج نشان داد بین ارقام از نظر صفات انبارمانی (درصد کاهش وزن، درصد سبزشدن، طول جوانه سبز شده و وزن جوانه سبز شده به وزن سوخ)، تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. طی 120 روز انبارداری در انبار معمولی، بیشتر توده‌ها با سرعت زیادی شروع به سبزشدن کردند، به صورتی که در توده‌های حنایی هرات، قرمز کابل، سرپل، بلخاب و قرمز‌آذر‌شهر، 50 روز و در توده‌های بومی زرد‌هرات، مزارشریف و رقم سویت‌گرانو، حدود 75 روز پس از شروع انبارداری حدود 50 درصد از سوخ‌ها سبزشدند، اما توده بومی قندوز و قرمز‌‌هرات به ترتیب بیشترین و کمترین ماندگاری (50 درصد سبزشدن پس از 105 و 35 روز در دمای انبار معمولی) را داشتند. کمترین کاهش وزن مربوط به توده قندوز (3/14 درصد در انبار معمولی و 7/12 درصد در 5 درجه سانتی‌گراد) و بیشترین کاهش وزن مربوط به توده بلخاب (6/20 درصد در انبار معمولی و 6/14 درصد در 5 درجه سانتی‌گراد) بود. همچنین بین دو شرایط دمایی از نظر صفات اندازه‌گیری شده در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی‌دار وجود داشت. اثر متقابل زمان و رقم در مورد صفات کاهش وزن و سبزشدن، در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار شد، بنابراین الگوی کاهش وزن و سبزشدن ارقام طی دوره انباری با هم متفاوت بود. اثر متقابل زمان × شرایط دمایی در صفات کاهش وزن و سبزشدن در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد. کاهش وزن در دمای 5 درجه سانتی‌گراد روند خطی کاهشی و سبزشدن روند خطی افزایشی با شیب کم داشت، در حالی که در مورد دمای انبار معمولی یک الگوی منحنی شکل وجود داشته به‌طوری‌که در اواسط دوره، کاهش وزن کمتر و سبز‌شدن بیشتر بوده است. اثر متقابل دما×رقم، فقط در مورد کاهش وزن در سطح احتمال 5 درصد معنی‌دار شد. کاهش وزن سوخ‌ها، در دمای انبار معمولی در ابتدا و انتهای دوره انبارداری بیشتر بود، اما در دمای 5 درجه سانتی‌گراد، کاهش وزن طبق یک مدل خطی در طول زمان انبارمانی کاهش یافت. درصد سبزشدن سوخ‌ها، در دمای انبار معمولی در فواصل ابتدایی دوره انبارداری با سرعت زیاد افزایش یافت و در فواصل انتهایی انبارمانی ثابت شد، اما در دمای 5 درجه سانتی‌گراد، درصد سبزشدن طبق یک مدل خطی با شیب بسیار کمی در طول زمان افزایش داشت. در مجموع از بین ارقام و توده‌های بومی مختلف پیاز مورد بررسی در این پژوهش، توده بومی قندوز انبارمانی بیشتری داشت. تنوع زیادی در انبارمانی توده‌های پیاز بومی افغانستان وجود دارد که می‌تواند در برنامه‌های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

پیاز؛ تنوع ژنتیکی؛ دما؛ سبزشدن؛ کاهش وزن

مراجع

1. Abdalla A.A., and Mann L.K. 1963. Bulb Development in the Onion (Allium cepa) and the Effect of Storage Temperature on Bulb Rest. Hilgardia 35(5): 85–112. https://doi.org/10.3733/hilg.v35n05p085.
2. Baninasab B., Plant M.R.-A.J. of and 2006, U. 2006. The effect of high temperature on sprouting and weight loss of two onion cultivars. American Journal of Plant Physiology 1: 199–204.
3. Benkeblia N., Onodera S., and Shiomi N. 2005. Variation in 1-fructo-exohydrolase (1-FEH) and 1-kestose-hydrolysing (1-KH) activities and fructo-oligosaccharide (FOS) status in onion bulbs. Influence of temperature and storage time. Journal of the Science of Food and Agriculture Journal Science Food Agriculture 85: 227–234. https://doi.org/10.1002/jsfa.1959.
4. Benkeblia N., Varoquaux P., Gouble B., and Selselet-Attou G. 2000. Respiratory parameters of onion bulbs (Allium cepa) during storage. Effects of ionising radiation and temperature. Journal of the Science of Food and Agriculture 80(12): 1772–1778. https://doi.org/10.1002/1097-0010(20000915)80:12<1772::AID-JSFA700>3.0.CO;2-5.
5. Brewster J.L. 1997. Onions and Garlic. In Wien, H.C. (Ed), The Physiology of Vegetable Crops, pp. 581–619. Wallingford, UK: CAB International.
6. Brewster J.L. 2008. Onions and Other Vegetable Alliums. Wallingford, UK: CAB International.
7. Chope G.A., Terry L.A., and White P.J. 2007. The effect of 1-methylcyclopropene (1-MCP) on the physical and biochemical characteristics of onion cv. SS1 bulbs during storage. Postharvest Biology and Technology 44(2): 131–140. https://doi.org/10.1016/j.postharvbio.2006.11.012.
8. Forudi B.R. 2005. Study on quantitative and qualitative characters of onion cultivars and determination of the relationship between some character and storability. Seedling and Seed 22: 67–86. (In Persian)
9. Gorrepati K., Murkute A.A., Bhagat Y., and Gopal J. 2018. Post-harvest losses in different varieties of onion. Indian Journal of Horticulture 75(2): 314-318. https://doi.org/10.5958/0974-0112.2018.00052.X.
10. Gubb I.R., and MacTavish H.S. 2002. Onion pre- and postharvest consideration. In Rabinowitch H. D. and Currah, L. (Eds), Allium Crop Science: Recent Advances, pp. 233–265. Wallingford, UK: CAB International.
11. Ko S., Chang W., Wang J., Cherng S., and Shanmugasundaram S. 2002. Storage variability among short-day onion cultivars under high temperature and high relative humidity, and its relationship with disease incidence and bulb characteristics. Journal of the American Society for Horticultural Science 127(5): 848–854. https://doi.org/10.21273/JASHS.127.5.848.
12. McCallum J.A., Grant D.G., McCartney E.P., Scheffer J., Shaw M.L., and Butler R.C. 2001. Genotypic and environmental variation in bulb composition of New Zealand adapted onion (Allium cepa) germplasm. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science 29(3): 149–158. https://doi.org/10.1080/01140671.2001.9514173.
13. Miedema P. 1994. Bulb dormancy in onion. I.The effects of temperature and cultivar on sprouting and rooting. Journal of Horticultural Science 69(1): 29–39. https://doi.org/10.1080/14620316.1994.11515245.
14. Murkute A.A., and Gorrepati K. 2018. Biochemical Alterations in Short Day Onion (Allium cepa) Varieties Under Storage. National Academy Science Letters 41(5): 313–316. https://doi.org/10.1007/s40009-018-0654-x.
15. Pike L.M. 1986. Onion Breeding. In Breeding Vegetable Crops, 357–394. USA: AVI Publishing Co.
16. Ramin A.A. 1999. Storage potential of bulb onions (Allium cepa ) under high temperatures. Journal of Horticultural Science and Biotechnology 74(2): 181–186. https://doi.org/10.1080/14620316.1999.11511092.
17. Rivera Martínez A., Fernández Paz J., and Andrés Ares J.L. 2005. Evaluation of local onion lines from northwest Spain. Spanish Journal of Agricultural Research 3(1): 90–97. https://doi.org/10.5424/sjar/2005031-128.
18. Yoo K.S., Andersen C.R., and Pike L.M. 1997. Internal CO2concentrations in onion bulbs at different storage temperatures and in response to sealing of the neck and base. Postharvest Biology and Technology 12(2): 157–163. https://doi.org/10.1016/S0925-5214(97)00046-X.
19. Yoo K.S., Lee E.J., and Patil B.S. 2012. Changes in Flavor Precursors, Pungency, and Sugar Content in Short-Day Onion Bulbs during 5-Month Storage at Various Temperatures or in Controlled Atmosphere. Journal of Food Science 77(2): C216–C221. https://doi.org/10.1111/j.1750-3841.2011.02529.x.