اولویت‌بندی مؤلفه‌های رفتار شهروند سازمانی در نظام برنامه‌ریزی شهری (نمونه موردی: شهر مشهد)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 2، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 18، آذر 1401، صفحه 19-38   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2021.67084.0

نویسندگان

پریناز حسنی^* ؛ سید مسلم سیدالحسینی؛ هادی سروری؛ تکتم حنایی

آزاد اسلامی واحد مشهد

چکیده

امروزه شهرها همچون سازمان بزرگ و پیچیده­ای می­­باشند، که شهروندان به ­عنوان عنصر اصلی این مجموعه به حساب می­آیند. رفتار شهروند سازمانی به عنوان رفتارهای فرانقشی، باعث بهبود مؤثر وظایف و نقش‌های سازمان می‌شوند. لذا با توجه به اهمیت شهرها به­ لحاظ تأثیرپذیری برنامه­ریزی­های شهری از رفتار شهروند سازمانی، ضرورت شناسایی مؤلفه­های رفتار شهروند سازمانی در شهرها وجود دارد. لذا هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت­بندی مؤلفه­های رفتار شهروند سازمانی می باشد، که از نظر ماهیت و روش توصیفی و از نظر هدف، کاربردی است. جمع آوری داده­ها از مطالعات کتابخانه­ای و تهیه 384 پرسشنامه انجام شده است. روایی پرسشنامه با نظر چند تن از صاحبنظران در این زمینه، پایایی پرسشنامه براساس آلفای کرونباخ، تجزیه و تحلیل داده­ها از روش تحلیل عاملی تأییدی و اولویت­بندی از آزمون فریدمن بهره گرفته شده است. طبق یافته­ها، در میان متغیرهای اصلی، همبستگی و رابطه معناداری وجود دارد و در میان متغیر­های اصلی انگیزه، پاسخ، محرک، تقویت و نگرش، متغیر انگیزه و پاسخ دارای اولویت بالاتری در میان متغیرهای دیگر می­باشد، لذا نتایج حاکی از آن است، در اولویت­بندی مؤلفه­های رفتاری شهروند سازمانی در نظام برنامه­ریزی شهری، مدیران و برنامه­ریزان شهری باید انگیزه شهروندان در شهر مشهد را در برنامه­ریزی­های شهری مد نظر داشته باشند، چون بر پاسخ­دهی شهروندان که به شکل میزان تعهد و رضایت شهروندی از شهر بروز می­دهد، تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها

برنامه‌ریزی شهری؛ رفتار؛ شهروند سازمانی؛ شهر مشهد

مراجع

1. احمدی، ف.، محمدی، ا.، و فرجی، ب. (1391). بررسی رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی، مدیریت کیفیت جامع و عملکرد شرکت­های صنعتی استان تهران. پژوهش­های مدیریت عمومی، 16، 99-117.
2. پاکزاد، ج.، و بزرگ، ح. (1391). الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. تهران: نشر آرمان­شهر.
3. ثقه الاسلامی، ع.ا.، و روحی میرآبادی، ز. (1399). تحلیل فضاهای شهری پیرامون مکان­های مقدس در ارتباط با نیازها و الگوهای رفتاری زائران، مورد مطالعاتی: خیابان امام رضا (ع) شهر مشهد. فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان­شهر، 32، 205-218.
4. رحمانی، م. (1390). ابعاد رفتار شهروند سازمانی از دیدگاه اسلام. نشریه علمی دانش انتظامی مازندران، 4، 81-92.
5. رودساز، ح.، رضایی­منش، ب.، و توکلی، ش. (1391). تأثیر رفتار شهروند سازمانی بر مزیت رقابتی. فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 68، 109-134.
6. زارعی­متین، ح.، جندقی، غ.ر.، و توره، ن. (1385). شناخت عوامل رفتار شهروند سازمانی و ارتباط آن با عملکرد سازمانی. فرهنگ مدیریت، 12، 31-63.
7. سهرابی­زاده، س.، باستانی، پ.، و روانگرد، ر. (1389). بررسی عوامل تأثیر­گذار بر رفتار شهروند سازمانی در کارکنان حوزه ستادی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در سال 1388. فصلنامه بیمارستان، 34، 75-82.
8. سیدی، ا.، و ایزدی، س. (1392). فرهنگ سازمان و تأثیر آن بر عملکرد رفتار شهروندی. ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه، 159، 11-16.
9. صنوبری، م. (1387). رفتار شهروندی سازمانی (مفاهیم، تعاریف، ابعاد و عوامل مؤثر بر آن). ماهنامه توسعه انسانی پلیس، 5(16)، 79-99.
10. طبرسا، غ.ع.، و رامین مهر، ح. (1389). ارائه مدل رفتار شهروندی سازمانی. نشریه چشم انداز مدیریت دولتی، 1(3)، 103-117.
11. عطایی، م.، علی­نژاد، ع.ر.، و رحمانی، ن. (1394). بررسی ارتباط بهره­وری نیروی انسانی و رفتار شهروندی سازمانی در دانشگاه آزاد قزوین. مجله مدیریت توسعه و تحول، 21، 1-10.
12. علی­نژاد، ع.ر.، کاظمی، ا.، و پیشاهنگ بناب، م. (1393). بررسی ارتباط میان رفتار شهروند سازمانی و عملکرد کارکنان. فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 74، 73-98.
13. کاظمیان، غ.ر.، و میر عابدینی، ز. (1390). آسیب­شناسی مدیریت یکپارچه شهری در تهران از منظر سیاست­گذاری و تصمیم­گیری شهری. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 4، 27-38.
14. میری، ع.ر.، روزبهانی، ع.، و محلاتی، ت. (1393). شناسایی و رتبه­بندی عوامل مؤثر بر توسعه رفتار شهروند سازمانی. فصلنامه مطالعات منابع انسانی، 12، 143-163.

 

15. Bienstock, C.C., Demoranville, W. C. & Smith, K. R. (2003). Organizational citizenship behavior and service quality. Journal of services marketing, 17(4), 357-378.
16. Bolino, M. C., & Grant, A. M. (2016). The bright side of being prosocial at work, and the dark side, too: a review and agenda for research on other-oriented motives, behavior, and impact in organizations. Manage. Ann., 10, 599–670.
17. Bolino, M. C., Turnley, W. H. & Bloodgood, J. M. (2002). Citizenship behavior and the creation of social capital in organizations. Academy of Management Review, 27(4), 505-522.
18. Castro, C. B., Armario, E. M., & Ruiz, D. M. (2004). The Influence of Employee Organizational Citizenship Behavior on Customer Loyalty. International Journal of Service Industry Management, 15(1), 27-53.
19. Cheng, B. Sh., Jiang, D. Yu. & Riley, H. (2003). Organizational commitment, supervisory commitment, and employee outcomes in the Chinese context: proximal hypothesis or global hypothesis? Journal of Organizational Behavior, 24(3), 313-334.
20. Cohen, A. & Kol, Y. (2004). Professionalism and organizational Citizenship behavior an empirical examination among Isra. Journal of Managerial Psychology, 19(4), 386-405.
21. M., J. & Jones. R., G. (2012). Understanding and managing organizational behavior. New Jersey: Publishing as Prentice Hall.
22. Jones, G. R., (2007). Organizational theory, design, and change: Text and cases. 5th ed. (Upper Saddle River), New Jersey: Prentice Hall.
23. Koslowsky, M., & Pindek, S. (2011). Impression management: influencing perceptions of self,” in Theories in social psychology. ed. D. Chadee, Hoboken, New Jersey: Wiley-Blackwell.
24. Kwantes, C. T. (2003). Organizational citizenship and withdrawal behaviors in USA and India. International Journal of Cross Cultural Management, 3(1), 5-26.
25. Lang, J. (1987). Creating Architectural Theory: The role of behavioral sciences in environmental design. New York: Van Nostrand Reinhold Company.
26. Markoczy, L., & Xin, K. (2004). The virtues of omission in Organizational citizenship behavior. Sanfrancisco: university of California.
27. Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Washengton D. C.: American Psychological Association.
28. Su-Jung Lin, R. & Hsiao, J. K. (2014). The relationships between transformational leadership, knowledge sharing, trust and organizational citizenship behavior. International Journal of Innovation, Management and Technology, 5(3), 171-174.
29. Turnipseed, D.L., & Rassuli, A. (2005). Performance perceptions of organizational citizenship behaviors at work: a bi-level study among managers and employees. British Journal of Management, 16, 231-244.
30. Yaakobi, E., & Weisberg, J. (2020). Organizational citizenship behavior predicts quality, creativity, and efficiency performance: The roles of occupational and collective efficacies. International Journal of Prosocial Behavior and Performance, 11(758), 1-18.