تأثیر نوسان منابع آب بر امنیت آب (نمونه پژوهی: خراسان جنوبی)

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 6، دوره 5، شماره 4 - شماره پیاپی 20، دی 1399، صفحه 115-132   

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): Doi:org/10.22067/pg.v5i4.2012-1001

نویسندگان

مراد کاویانی راد^{* 1}؛ محمد محمدی²؛ حسن صدرانیا³

¹دانشیار جغرافیای سیاسی دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی تهران. ایران

³استادیار گروه مطالعات ایران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران، ایران.

چکیده

کمتر از سه درصد آب‌های کره زمین شیرین است.زیست و زیستگاه در مفهوم کلان خود وابسته به همین آب هستند. طی چند دهه گذشته برخاسته از رشد جمعیت، گسترش کشاورزی، رشد صنعت، تغییر اقلیم و خشک‌سالی‌های پیاپی ، دسترسی بشر به آب را پیوسته فروکاسته‎اند به‌گونه‎ای که تداوم وضعیت موجود مانایی و پایایی زیست و مدنیت انسان را تهدید می‌کند. این آسیب، توجه کارگزاران و پژوهشگران به امنیت آب را در پی‌داشته‌است. استان خراسان جنوبی در شرق ایران به‌ذات استانی کم بارش با اقلیمی گرم و خشک است و طی دو دهه گذشته درگیر خشک‌سالی‎های پیاپی و اضافه برداشت از مخازن آب زیرزمینی بوده وضعیتی که طی سال‎های گذشته به تشدید تنش‌ها و نزاع‌های اجتماعی آب‌پایه در استان انجامیده است. مقاله حاضر که کاربردی و روش‌شناسی حاکم بر آن تبیینی-تحلیلی است، و یافته‎های آن نیز به روش کتابخانه‌ای(کتب،نشریات و اینترنت) گرداوری شده بر این فرضیه استوار است که طی سال‌های اخیر کاهش بارش‎ها و افت سطح آب‌خوان‌های استان خراسان جنوبی با افزایش شمار نزاع‌ها و دعاوی ارتباط دارد. نتیجه پژوهش نشان داد شیب نزولی بارندگی ها ، گفتمانهای توسعه ( افزایش تعداد چاه موتورها و توسعه تولیدات کشاورزی در سبد خانوار ) ، کاهش سطح مخازن آب را همراه داشته و در نتیجه آن تعداد تنش‎ها، نزاع‎ها و دعاوی حقوقی خراسان جنوبی در حوزه منابع آبی افزایش یافته و بر امنیت آب استان اثرگذار بوده است .  

کلیدواژه‌ها

امنیت آب؛ بحران آب؛ تنش‌های آب پایه؛ ستان خراسان جنوبی

مراجع

 Allocca, Lisa (2018),World Water Day 2018: What You Need to Know About the World Water Crisis.at: https://info.redjavelin.com/blog/what-you-need-to-know-about-the-world - water-crisis

Araghchi Abbas,(2015)World Politics Research Quarterly, Water Diplomacy from Cooperation Conflict Winter 2014, Fourth World Politics, Volume 3, Number 4 [In Persian] 

Atlas of Iran's water resources status)2019) challenges and opportunities, first edition, winter[In Persian]

Bebaran, Sedigheh and Honarbakhsh, Nazli (2008) Water Crisis in the World and Iran, Rahbard Quarterly, Year 16, No. 48[In Persian]

Falkenmark, M, & Widstrand, C (1989), Population and water resources: a delicate balance. Population Bulletin, 47(3), 1e35.

from https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&

Hafeznia, Mohammad Reza (1385 A); Geopolitical principles and concepts. Mashhad: Papli Publications. [In Persian]

http:// ndc.irimo.ir/far/wd/2959-l

https://www.irna.ir/news/82046521

https://www.worldwater.org/water-conflict/

https://www.worldwater.org/water-conflict/definitions-methods-sources

intelligence community assessment (2012)global watersecurity,https://www.dni.gov/fils/documents/special%20report_ica20global%20water%20security.pdf

Justice of South Khorasan (2019), unpublished information, Deputy of Crime Prevention of Justice of South Khorasan Province

Kaviani Rad, Morad (2015), A New Approach in Redefining Political Geography, Quarterly Journal of Human Geography Research, Volume 47, Number 3, pp. 543-556[In Persian]

Kaviani Rad, Morad (2019) Hydropolitics strains and approaches, Research Institute for Strategic Studies, First Edition[In Persian]

Kaviani Rad, Morad and Sasanpour, Farzaneh and Nosrati, Hamidreza (2019) Geopolitical Quarterly - Year 15, Number 1, Page 59[In Persian]

p.Wouters , Water Security : What Role for International Water Law ? in F . doddle , ed . , Human and Environmental Security : An Agenda for Change , (2005).

PBL (2018a), The Geography of Future Water Challenges, available at: https://www.pbl.nl/sites/default/files/cms/publicaties/pbl-2018-the-geography-of-future-water-challenges-2920_2.pdf

Research Center of the Islamic Consultative Assembly (2015) Deputy of Infrastructure Research and Production Affairs Office: Infrastructure Studies, Subject Code: 250 Serial Number: 16115

South Khorasan Regional Water Company, (2019), report on adaptation programs to water shortage[In Persian]

South Khorasan Regional Water Company, (2019), unpublished information, water resources management, [In Persian]

South Khorasan Weather department(2019) unpublished data , development deputy  ،Research Office[In Persian]

Trif, Terry. (2013). Environmental degradation and security. In Richard Schultz, Roy Gudson, and George Quister (collectors), Mottaqi Nejad (translator), New Approaches to Security Studies (Vol. II). Second, Tehran: Research Institute for Strategic Studies.

UN Water. (2013). What is Water Security? Infographic. Retrieved

UN-Water, Water Security & the Global Water Agenda, A UN-Water Analytical Brief. (2013).

world water council (2018), The Use of Water Today, Retrieved,