تبیین راهبردهای توسعه گردشگری پزشکی با رویکرد رقابت‌پذیری مقاصد (نمونۀ موردی: استان فارس)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 8، دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 35، اسفند 1399، صفحه 238-201   

نوع مقاله: مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2021.67407.1000

نویسندگان

مسعود تقوایی¹؛ سیده سمیه حسینی^{* 2}

¹استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

²پژوهشگر پسادکتری زیر نظر صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران با همکاری دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

دانش توسعۀ گردشگری پزشکی با مزیت رقابتی به عنوان یکی از زیر بخش‌های مهم گردشگری هنوز محدود است با توجه به جایگاه و قابلیت‌های مهم صنعت گردشگری پزشکی ایران در منطقه، پژوهش حاضر با هدف تدوین تعیین‌کننده‌ها و ارائۀ راهبردهای توسعه گردشگری پزشکی با رویکرد رقابت‌پذیری مقاصد در قالب دهکدۀ سلامت در کلان منطقه پنج سلامت (استان فارس) می باشد. در این مطالعه ترکیبی از روش‌های کیفی و کمی استفاده شد. در مرحلۀ اول تحلیل محتوا به مثابه استراتژی تحقیق انتخاب و از نرم‌افزار 18 MAXQDA برای‏ تجزیه و تحلیل داده‌ها بهره گرفته شد، سپس داده‌های گردآوری‌شده در قالب پرسش‌نامه و مصاحبه در اختیار خبرگان قرار گرفت و به نهایی‌شدن شاخص‌ها منجر شد. در مرحلۀ دوم، شاخص‌های شناسایی‌شده، جهت ارزیابی وضعیت موجود منطقه با استفاده از تکنیک SWOT ، مورد بررسی قرار گرفت و با ترکیب دو تکنیک SWOT و DEMATEL فازی در راستای هدف تحقیق انواع راهبردها مشخص و با استفاده از تکنیک AHP الویت‌بندی شدند. بر اساس چارچوبی از شاخص‌ها با رویکرد رقابت‌پذیری مقصد از جنبه‌های مختلف وضعیت موجود منطقه درراستای هدف تحقیق در قالب عوامل داخلی و خارجی و ارائۀ راهبردها با رویکرد یکپارچه سازی خدمات دسته‌بندی و الویت‌بندی شد. این پژوهش جهت رشد کیفی در جهانگردی پزشکی و ایجاد یک بازار پایدار با توجه به شاخص‌های مطرح‌شده است. در این راستا به ایجاد مزیت رقابتی از طریق ارائۀ خدمات یکپارچه و تدوین، طراحی و پیاده‌سازی راهبردهای این صنعت در آیمزه های مختلف در قالب 8 استراتژی (تهـاجمی، تنوع، بازنگری و تدافعی) با توجه به عوامل شناسایی شده و ارتباط بین آنها پرداخته که لزوم توجه مسؤولان امر حوزه گردشگری سلامت شیراز را به نتایج این پژوهش در برنامه‌ریزی‌های آتی می‌طلبد.

کلیدواژه‌ها

گردشگری پزشکی؛ رقابت‌پذیری مقاصد؛ تحلیل محتوا؛ تکنیک SWOT؛ تصمیم‌گیری چند شاخصه

مراجع

 

1. ابراهیمی، م.، طیبی ابوالحسنی س. ا. ح.، و رستمی، م. (1397). بازار گردشگری پزشکی در بیمارستان‌های منتخب شهر تهران: کاربست خوشه‌بندی. مجلۀ مدیریت اطلاعات سلامت، 15(3)، 119-114.
2. ادارۀ گردشگری سلامت. (1398). وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. تهران.
3. اسعدی، م.، باصولی م.، برومندزاد ی.، و درخش س. (۱۳۹۸)، توسعۀ گردشگری سلامت با رویکرد کیفی نگاشت شناختی. پایش، ۱۸(۵)، 464-455.
4. چکیده مطالعات آمایش فارس. (1397). سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان فارس. شیراز.
5. حسین‌پور، ر.، و ریاحی، ل. (1397) .رابطۀ قابلیت‌های گردشگری پزشکی درمانی با میزان جذب توریست در استان اردبیل. مجلۀ سلامت و بهداشت، 9(2)، 171-159.
6. حسینی، س. س.، و تقوایی، م. (1399). تدوین و ارزیابی شاخص‌های سیاست‌گذاری و قوانین گردشگری پزشکی در ایران: یک مطالعۀ کیفی و کمی.مجلۀ اخلاق زیستی، 10(35)، 14-1.
7. سالنامۀ آماری استان فارس. (1396). سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان فارس. شیراز.
8. فتح‌اللهی، ف.، و استعلاجی، ع. ر. (1398). مکان‌یابی دهکده سلامت در شهرستان رامسر با از مدل‌های AHP و. فصلنامۀ جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 9(3)، 545-533.
9. فولادی، ن.، حبیب‌زاده، ش.، براری، س.، علی‌محمدی اصل، ح.، همایون‌فر، ن.، و نعمتی، ع. (1397). بررسی عوامل مؤثر بر سفر درمانی به ایران از دیدگاه گردشگران آذربایجانی در سال ۱۳۹۵. مجلۀ سلامت و مراقبت، ۲۰(۳)، 260-252.
10. زارعی، ق.، و زارعی، ح. (۱۳۹۸). شناسایی عوامل مرتبط با افزایش مدت اقامت گردشگران تندرستی در سرعین. نشریۀ مدیریت اطلاعات سلامت، ۱۶(5)، 221-214.
11. میرانی، ن.، و اسدزاده، ا. (1397). بررسی نقش کیفیت نهادی بر توسعۀ صنعت گردشگری پزشکی در ایران: رویکرد الگوریتم جستجوی گرانشی و الگوریتم کرم شب تاب. فصلنامۀ علمی نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 5(4)، 30-1.
12. ناصرپور، م.، موسوی، س. ن.، و سپهوند، ر. (1397). بررسی تأثیر عوامل غیردرمانی بر توسعۀ گردشگری سلامت. فصلنامۀ گردشگری و توسعه، 7(3)، 212-195.

 

13. Aksenova, E. I., Petrova G. D., Chernyshev, E. V., & Yudina, N. N. (2020). Recreational potential of medical tourism of Russia. Problemy Sotsial'noi Gigieny, Zdravookhraneniia I Istorii Meditsiny, 28, 1180-1185.
14. Alleman, B. W., Luger, T., Reisinger, H. S., Martin, R., Horowitz, M. D., & Cram, P. (2011). Medical tourism services available to residents of the United States. Journal of General Internal Medicine, 26(5), 492–497.
15. Ayuningtyas, D., & Ariwibowo, D. A. (2020). The strategic role of information communication technology in succeeding medical tourism. Enfermeria Clinica, 30(Suppl 6), 170–173.
16. Azadi, F., Maleki, M., Tabibi, S. J., & Azmal, M. (2012). A medical tourist perception of Iranian hospital quality: Limited employee foreign language skills negatively impact communication. International Journal of Hospital Research, 1(2), 85–90.
17. Bahar, O., & Kozak, (2007) Advancing destination competitiveness research: comparison between tourists and service providers. Journal of Travel & Tourism Marketing, 22(2), 61-71.
18. Ban, H. J., & Kim, H. S. (2020). Applying the modified health belief model (HBM) to Korean medical tourism. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(10), 36-46.
19. Bartzis, G., Kaitelidou, D., Bistaraki, A., & Konstantakopoulou, O. (2020). Factors affecting medical tourism destination selection in Greece. Studies in Health Technology and Informatics, (272), 314–317.
20. Beerli, A., & Martín, J. D. (2004). Tourists' characteristics and the perceived image of tourist destinations: A quantitative analysis da case study of Lanzarote, Spain. Tourism Management, 25(5), 623-636.
21. Buse, K., & Hawkes, S. (2015). Health in the sustainable development goals: Ready for a paradigm shift? Globalization and Health, 11(1), 1-13.
22. Caballero, D. S., & Mugomba, C. (2006). Medical tourism and its entrepreneurial opportunities-a conceptual framework for entry into the industry (Unpublished master´s thesis). School of Business, Economics and Law, Goteborg University.  
23. Carrera, P. M., & Bridges, F. P. (2006). Globalization and healthcare: Understanding health care and medical tourism. Expert Review of Pharmacoeconomics and Outcomes Research, 6, 447-454.
24. Chakraborty, J. (2006). Medical tourism: A growth engine for foreign exchange earnings. Retrieved from https://www.grin.com/document/87957
25. Cham, T. H., Lim, Y. M., Sia, B. C., Cheah, J. H., & Ting, H. (2020) Medical tourism destination image and its relationship with the intention to revisit: A study of Chinese medical tourists in Malaysia. Journal of China Tourism Research, 17(2), 1-29.
26. Choi, H. C., & Turk, E. S. (2011). Sustainability indicators for managing community tourism. In M. Budruk & R. Phillips (Eds.), Quality-of-life community indicators for parks, recreation and tourism management (pp. 115-140). Dordrecht: Springer.
27. Choi, K. S., Cho, W. H., Lee, S., Lee, H., & Kim, C. (2004). The relationships among quality, value, satisfaction and behavioral intention in health care provider choice: A South Korean study. Journal of Business Research, 57(8), 913-921.
28. Cohen, I. G. (2010). Medical tourism: The view from ten thousand feet. Hastings Centr Report, 40(2), 11–12.
29. Connell, J. (2013). Contemporary medical tourism: Conceptualisation, culture and commodification. Tourism Management, 34, 1-13.
30. Connell, J. (2006). Medical tourism: Sea, sun, sand and … surgery. Tourism Management, 27(6), 1093 –1100.
31. Crooks, V. A., Turner, L., Snyder, J., Johnston, R., & Kingsbury, P. (2011). Promoting medical tourism to India: messages, images, and the marketing of international patient travel. [Research Support, Non-U.S. Gov't]. Social Science Media, 72(5), 726-732.
32. Dang, H. S., Nguyen, T. M. T., Wang, C. N., Day, J. D., & Dang, T. M. H. (2020). Grey system theory in the study of medical tourism industry and its economic impact. Intenational Journal of Environmnet Reserach Public Health, 17(3), 9-61. 
33. Daykhes, A. N., Jakovljevic, M., Reshetnikov, V. A., & Kozlov, V. V. (2020) Promises and hurdles of medical tourism development in the Russian federation. Frontier Psychology, 23(11), 13-80.
34. De la Hoz-Correa, A., Muñoz-Leiva, F., & Bakucz, M. (2018). Past themes and future trends in medical tourism research: A co-word analysis. Tourism Management, 65, 200–211.
35. Deloitte, L. L. P. (2008). Medical tourism: Consumers in search of value. Retrieved from http://www.deloitte.com/dtt/cda/doc/content/
36. Diez Pisonero, R. (2013). Brand city and geo marketing: How to Promot. Destination in the global tourist competition. International Journal of Humanities and Social Science, 3(14), 103-113.
37. Fetscherin, M., & Stephano, R. (2016). The medical tourism index: Scale development and validation. Tourism Management, 52, 539-556.
38. Fisher, C., & Sood, (2014). What is driving the growth in medical tourism? Health Mark Quarterly, 31(3), 246-262.
39. Fourie, J., & Santana-Gallego, M. (2011). The impact of mega-sport events on tourist arrivals. Tourism Management, 32(6), 1364-1370.‏
40. Gallarza, M. G., Saura, I. G., & García, H. C. (2002). Destination image: Towards a conceptual framework. Annals of Tourism Research, 29(1), 56-78.
41. Gan, L. L., & Frederick, J. R. (2011). Medical tourism facilitators: Patterns of service differentiation. Journal of Vacation Marketing, 17(3), 165–183.
42. Gill, H., & Singh, N. (2011). Exploring the factors that affect the choice of destination for medical tourism. Journal of Service Science and Management, 4(3), 315–324.
43. Glinos, I. A., Baeten, R., & Maarse, H. (2010). Purchasing health services abroad: Practices of cross border contracting and patient mobility in six European countries. Health Policy, 95(2-3), 103–112.
44. Gunn Glare, A. (1979). Tourism planning. New York: Crane Russak.
45. Hadian, M., Jabbari, A., Mousavi, S. H., & Sheikhbardsiri, H. (2019). Medical tourism development: A systematic review of economic aspects. International Journal of Healthcare Managemen, 14(2), 576-582.
46. Hall, M. (2011). Publish and perish? Bibliometric analysis: Journal ranking and the assessment of research quality in tourism. Tourism Management, 32(1), 16- 27.
47. Henderson, J. C. (2004). Healthcare tourism in Southeast Asia. Tourism review International, 7(3-4), 111–121.
48. Heung, V. C., Kucukusta, D., & Song, H. (2011). Medical tourism development in Hong Kong: An assessment of the barriers. Tourism Management, 32, 995-1005.  
49. Horowitz, M., Rosensweig, J., & Jones, C. A. (2007). Medical tourism: Globalization of the healthcare marketplace, Meds cape General Medicine, 9(4), 33-42.
50. Hosseini, S. S., Tagvayi, M., Ataev, Z. V., & Bratkov, V. V. (2020). Problems and prospects of creating health tourism villages as a potential for developing medical tourism in the Islamic Republic of Iran (Case study: Yazd province). South of Russia: Ecology, Development, 15(3), 97-116.
51. International Medical Travel Journal. (2017). Medical travel and tourism, global market report. Retrieved from https:// imtj.com.
52. Kim, S., Arcodia, C., & Kim, I. (2019). Critical Success Factors of Medical Tourism: The Case of South Korea. Internationa Journal of Environment Reserach Public Health, 16(24), 4964.
53. Klímová, B., & Kuča, K. (2020). Medical tourism: Its research and implications for public health. Central European Journal of Public Health, 28(3), 226-229.  
54. Lagiewski, R., & Myers, W. (2008). Medical tourism: Perspectives and applications for destination development American collage of Management and Technology. Retrieved from http://scholarworks.rit.edu/other/683
55. Lee, J., & Kim, H. B. (2015). Success factors of health tourism: Cases of Asian tourism cities. International Journal of Tourism Cities, 1(3), 216-233
56. Lee, C. W., & Li, C. (2019). The process of constructing a health tourism destination i International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(22), 4579.
57. Lee, J., Kearns, R. and Friesen, W. (2010). Seeking affective healthcare: Korean immigrants’ use of homeland medical services. Health and Place, 16(1), 108-115.
58. Liang, Z. X., Hui, T. K., & Sea, P. Z. (2017). Is price most important? Healthcare tourism in Southeast Asia. Tourism Geographies, 19(5), 823-847.
59. Lovelock, B., & Lovelock, K. (2018). We had a ball as long as you kept taking your painkillers just how much tourism is there in medical tourism? Experiences of the patient tourist. Tourism Managemet, 69, 145–154.
60. Lundberg, D. E. (1980). The Tourist Business. (4th ed.). Boston: Chahners Book.
61. Lunt, N., Smith, R., Exworthy, M., Stephen, T., Horsfall, D., & Mannion, R. (2011). Medical tourism: Treatments, markets and health system implications: A scoping review.Retrieved from https://pure.york.ac.uk/
62. Mahendradhata, Y. (2019). Proceed with caution: Potential challenges and risks of developing healthcare tourism in Indonesia. Global Public Health, 14(3), 340-50.
63. Mayakul, T., Kiattisin, S., & Prasad, R. A. (2018). Sustainable medical tourism framework based on the enterprise architecture design: The case in Thailand. Journal of Green Engineering; 8(3), 359-88.
64. Momeni, Kh., Janatib, A., Imanic, A., & Khodayari-Zarnaqb, R. (2018). Barriers to the development of medical tourism in East Azerbaijan province, Iran: A qualitative study, Tourism Management, 69, 307–316.
65. Mueller, H., & Kaufmann, E. L. (2001). Wellness tourism: Market analysis of a special health tourism segment and implications for the hotel industry. Journal of Vacation Marketing, 7(1), 5-17.
66. Nilashi, M., Samad, S., Manaf, A., Ahmadi, H., Rashid, T. , Munshi, A., …, & Ahmed, O. H. (2019). Factors influencing medical tourism adoption in Malaysia: A DEMATEL-Fuzzy TOPSIS approach. Comput. Computers & Industrial Engineering, 137(43), 1-11.
67. Pan, T. J., & Chen, W. C. (2014). Chinese medical tourists—their perceptions of Taiwan. Tourism Management, 44, 108–112.
68. Pearce, D. (1981). Tourism development. New York: Longman.
69. Piazolo, M., & Zanca, N. (2010). The economics of medical tourism: A case study for the USA and India. 8th International Conference on Management, Enterprise and Benchmarking, June 4-5, Budapest, Hungary.
70. Reddy, S. G., York, V. K., & Brannon, L. A. (2010). Travel for treatment: Students’ perspective on medical tourism. International Journal of Tourism Research, 12, 510–522.
71. Robinson, M. (2005). Niche tourism: An introduction. In M. Novelli (Ed.), Niche tourism: Contemporary ideas, trends, and cases (pp. 1–11). Burlington, MA: Elsevier.
72. Sandberg, D. (2017). Medical tourism: An emerging global healthcare industry. International Journal of Healthcare Management, 10(4), 281-288.
73. Sarantopoulos, I., Katsoni, V., & Geitona, M. (2015). Supply side investigation of medical tourism and ICT use in Greece. Procedia-Socical Behavioral Science, 148, 370–377.
74. Sarwar, A. A., Manaf, N. A., & Omar, A. (2012). Medical tourist's perception in selecting their destination: A global perspective. Iranian Journal of Public Health, 41(8), 1–7.
75. Smith, P. C., & Forgione, D. A. (2007). Global outsourcing of healthcare: A medical tourism decision model. Journal of Information Technology Case Application Research, 9, 19-30.
76. Smith, M., & Puczko, L. (2009). Health and wellness tourism. Oxford: Jordan Hill.
77. Suess, C., Baloglu, S., & Busser, J. A. (2018). Perceived impacts of medical tourism development on community wellbeing. Tourism Management, 69, 232-245.
78. Suthin, K., Assenov, I., & Tirasatayapitak, A. (2007). Medical tourism: Can supply keep up with the demand. Proceedings of the 5th APac-CHRIE and the 13th Asia Pacific Tourism Association Joint Conference; May 2-27, Beijing, China.
79. Teh, I. (2007). Healthcare tourism in Thailand: Pain ahead? Asia Pacific Biotech News, 11(8), 493–497.
80. Thilagavathi, K., & Shankar, Ch. (2013). Medical tourism research: A conceptual framework of emerging business strategies in healthcare industry. Proceedings of International Conference on Tourism Development, Retrieved from https://core.ac.uk/download/pdf/83543886
81. Turner L. (2011). Medical tourism and the global marketplace in health services: U.S. patients. International Hospitals, and the Search for Affordable Health Care, 40(3), 443-467
82. Ulaş, D., & Anadol, Y. (2016). A case study for medical tourism: Investigating a private hospital venture in Turkey. Anatolia, 27(3), 327–338.
83. Veerasoontorn, R., & Beise-Zee, R. (2010). International hospital outshopping: A staged model of push and pull factors. International Journal of Pharmaceutical and Healthcare Marketing, 4(3), 247–264.
84. World Health Organization. (2015). MDGs, millennium development goals to SDGs, sustainable development goals. Retrieved from https:// un.org/ millenniumgo
85. Yang, Y. S. (2013). Key success factors in medical tourism marketing. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 3(3), 152-158.
86. Ye, B. H., Qiu, H. Z., & Yuen, P. P. (2011). Motivations and experiences of Mainland Chinese medical tourists in Hong Kong. Tourism Management, 32, 1125–1127.
87. Ye, B. H., Yuen, P. P., Qiu, H. Z., & Zhang, V. H. (2008). Motivation of medical tourists: An exploratory case study of Hong Kong medical tourists. Asia Pacific Tourism Association (APTA) Annual Conference, Bangkok, Thailand.
88. Yu, J. Y., & KO, T. G. (2012). A cross-cultural study of perceptions of medical tourism among Chinese, Japanese and Korean tourists in Korea. Tourism Management, 33, 80–88.
89. Zarei, A., & Maleki, F. (2018). Asian medical marketing: A review of factors affecting Asian medical tourism development. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 20(1), 1-16.
90. Zolfagharian, M., Rajamma, R. K., Naderi, I., & Torkzadeh, S. (2018). Determinants of medical tourism destination selection process. Journal of Hospitality Marketing & Management, 27(7), 775-794.