بررسی ویژگی های معنایی دوگان ساخت های گویش لری دهلرانی بر اساس نظریه تصویرگونگی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 1، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 23، دی 1399، صفحه 1-32   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2021.68325.1007

نویسندگان

طاهره افشار^{* 1}؛ علی روحی²

¹گروه زبانشناسی- دانشکده علوم انسانی- دانشگاه ایلام- ایلام- ایران

²گروه زبانشناسی-دانشکده علوم انسانی- دانشگاه ایلام- ایلام- ایران

چکیده

یکی از اساسی‌‌ترین بخش‌‌های زبان‌‌شناسی، صرف است که به مطالعه ساختمان واژه و تغییرات آن می‌‌پردازد. فرایند دوگان‌‌سازی یکی از فرایندهای صرفی زایاست، که در اکثر زبان‌‌های شناخته‌‌شده، الگویی برای تولید واژة جدید محسوب می‌‌شود. این پژوهش قصد دارد گویش لری دهلرانی را از منظر دوگان‌‌ساخت بر مبنای نظریه تصویر‌‌گونگی مورد بررسی قرار دهد. تصویرگونگی در این پژوهش با بهره‌گیری از مدل ریگر (1998) از بُعد معنایی بررسی ‌‌شده‌‌ است. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه‌ای- توصیفی و میدانی صورت گرفت. در روش میدانی با استفاده از مصاحبه و مشاهده، اطلاعات مورد نظر جمع‌آوری شدند. طبقه‌‌بندی معنایی دوگان‌‌ساخت‌‌ها که در گویش لری دهلرانی بالغ بر 234 مورد، بود در جداولی مجزا، انجام و فراوانی آن‌‌ها تعیین گشت. طبقه‌بندی معنایی به تفکیک براساس مفاهیم جمع، تکرار، کودک، گسترش، شدت، تداوم، دلبستگی،کوچک، ناهمگونی، آشفتگی، کمال، تحقیر و تضعیف و مفاهیم پرکاربرد دیگری چون کاهش، افزایش و توزیع، انجام گردید و درپایان، اطلاعات جمع‌‌آوری‌‌شده، مورد تجزیه و تحلیل واقع شد تا بدین ترتیب ویژگی‌های معنایی دوگان‌‌ساخت، در گویش لری دهلرانی به‌‌عنوان یکی از گویش‌‌های جنوب غرب ایران در چارچوب نظریه تصویر‌‌گونگی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج بررسی‌‌ها نشان داد که در گویش لری دهلرانی به استثنای مواردی که دوگان‌‌ساخت علامت "جمع" محسوب می‌گردد، انواع دوگان‌‌ساخت های تصویری وجود دارد، ولی میزان فراوانی انواع دوگان‌‌ساخت در این گویش یکسان نمی‌‌باشند. بدین ترتیب که مفهوم افزایش با فراوانی 51 مورد و مفاهیم کوچک و تحقیر هر کدام با فراوانی 2 مورد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان کاربرد را به خود اختصاص دادند.

کلیدواژه‌ها

دوگان‌‌ساخت؛ تصویر‌‌گونگی؛ تکرار؛ پایه؛ گویش لری دهلرانی

مراجع

• راسخ مهند، محمد. (1388). بررسی معنایی تکرار در زبان فارسی،مجله زبان­شناسی، مرکز نشر دانشگاهی، ش(44)، 65-74 .
• زاهدی، محمدصدیق. (1386). فرایند مضاعف‌‌سازی (تکرار) درگویش اورامی (هورامی)، مجله زبان­شناسی، مرکز نشر دانشگاهی، ش(43)، 93-98 .
• ﺳﻠﻨﺪری راﺑﺮی، ﻣﺮادﻋﻠﻲ، رفیعی، ﻋﺎدل و علی‌نژاد، بتول. (1395). ﺗﻜﺮار ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ دوﮔﺎنﺳﺎزی، دو ماهنامه جستارهای زبانی، (5) 7، 91-118.
• علیرضایی، کرم. (1397). ساخت‌های آوایی و دستور زبان لری، (1)، تهران: پازینه.
• ﻣﺤﻤﻮدی ﺑﺨﺘﻴﺎری، ﺑﻬﺮوز و ذواﻟﻔﻘﺎرﻛﻨﺪری زﻫﺮه. (1393). دوگان‌سازی کامل در زبان فارسی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، (1)31، 147-161.
• وفایی، عباس­علی و آلبوغبیش، عبدالله. (1389). بررسی روش تکرار در ساختِ واژه در زبان فارسی، مجله پژوهش‌های ادب عرفانی، انتشارات انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، ش(17)، 1-16.
• Hougen, J.D. (2008). Morphology at the interfaces: Reduplication and noun incorporation in Uto- Aztecan. Amestardam.
• Inkelas,( 2008). The Dual Theory of Reduplication, linguistics, (46)2,351-401.
• Kajitani, M. (2005). Semantic properties of Reduplication among the world’s languages, LSO working papers in linguistics, Vol 5: pp. 93-106.
• Katamba, Francis (1993). Morphology. London: Mac Millan Press Ltd.
• Katamba, Francis and John Stonham. (2006). Morphology. 2nd ed. New York: Palgrave Macmillan, Pp.157, 180-199, 204-219.
• Kauffman,A. (2015). Reduplication reflects uniqueness and innovation inlanguage, thought and culture. Pennsylvania US:York College of Pennsylvania.