نظریه ساختار ژئوپلی نومیک نظام جهانی

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 4، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 23، آبان 1400، صفحه 59-83   

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2021.69612.1033

نویسندگان

حسن نورعلی^{* 1}؛ زهرا پیشگاهی فرد²

¹کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²استاد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

نظم ژئوپلیتیک جهانی پس از پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی دچار سیالیت گشت و تغییر ابعاد از ژئواستراتژی به بُعدهای متکی بر اقتصاد و فرهنگ را در دهه‏های پایانی قرن بیستم شاهد بودیم. در این میان نظریه‏های ژئوکالچر والرشتاین و برخورد تمدن‏های‏هانتینگتن چندان درست ازآب درنیامد تا شاهد شکل گیری یک نظم ژئوپلی نومیک در قرن بیست و یکم باشیم که پیشتر از سوی دمکو و وود[1] و افتاب کازی[2] مفهوم پردازی شده بود. نگارندگان با استفاده از اصطلاح آنها، نظریه نوینی را تحت عنوان "ساختار ژئوپلی نومیک نظام جهانی" برای قرن بیست و یکم ارائه می دهند که بر اساس مولفه‏های اقتصاد، سیاست و جغرافیا شکل گرفته است. مقاله حاضر از نوع پژوهش‌های بنیادی و نظری بوده و اطلاعات و مواد اولیه تحلیل به روش کتابخانه‏ای و با ‌استفاده از کتب و مقالات علمی‌ و همچنین وبگاه‌های معتبر و یا مرجع به دست آمده ‌است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در نظم ژئوپلی نومیک نوین، یک توازن شکننده چندقطبی با محوریت 4 قدرت ایالات متحده، چین، روسیه و هند شکل گرفته است و انرژی و بنادر، به همراه کریدورها و مسیرهای ژئوترانزیتی مولفه‏های ژئوپلی نومیکی هستند که باعث "ثقل جغرافیایی رقابت قدرتی" در آسیای مرکزی-اوراسیا به عنوان "منطقه هسته" ساختار شده است.

کلیدواژه‌ها

ژئوپلی نومی؛ بندر؛ کریدور؛ انرژی؛ نظام جهانی

مراجع