تاثیر تنش آبی بر برخی صفات مورفولوژی و فیزیولوژی دانهال ژنوتیپ‌های طبیعی مرکبات

علوم باغبانی

مقاله 8، دوره 36، شماره 1 - شماره پیاپی 53، خرداد 1401، صفحه 103-115   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2021.69052.1027

نویسندگان

رضا فیفائی^* ؛ حسین طاهری؛ یحیی تاجور؛ اسماعیل غلامیان

پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رامسر، ایران

چکیده

مرکبات جزو میوه­های نیمه­گرمسیری و گرمسیری و از مهم­ترین محصولات باغبانی هستند. خشکی از مهم­ترین تنش­های زیستی در مرکبات است. این پژوهش به منظور بررسی اثر خشکی بر دوره بقاء، تعرق کل و برخی صفات در دانهال‌های نوسلار 10 ژنوتیپ طی دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در شرایط گلخانه‌ای انجام شد. در آزمایش اول 10 ژنوتیپ‌، تحت تنش شدید قرار گرفته تا دوره بقاء تعیین شود، سپس در آزمایش دوم این 10 ژنوتیپ‌ تحت تاُثیر دو تیمار‌ آبیاری (شاهد و قطع آبیاری) واقع شده و برخی صفات اندازه­گیری شدند. نتایج نشان داد در آزمایش اول پونسیروس و G11 دوره بقاء طولانی­تری (125 روز) داشته و متحمل‌تر و راف‌لمون (با 38 روز) و G12 (با 44 روز) نیز حساس‌تر بودند. کندترین زمان مصرف آب در پونسیروس و سریع‌ترین آن در راف‌لمون، همچنین بیش‌ترین میزان تعرق تجمعی در G25 و کم‌ترین آن در پونسیروس دیده شد. در آزمایش دوم بیش‌ترین کاهش وزن تر برگ (37/0 برابر)، شاخه (47/0 برابر) و کل (42/0 برابر) ناشی از خشکی در G22 و کم‌ترین کاهش در G11 بترتیب با 48/0، 54/0 و 52/0 برابر در مقایسه با شاهد، بیش‌ترین کاهش وزن تر ریشه ناشی از خشکی در G22 با 35/0 برابر و کم‌ترین کاهش در G18 با 52/0 برابر، بیش‌ترین کاهش وزن تر ریشه به شاخه ناشی از خشکی در G18 با 61/0 برابر و کم‌ترین کاهش در G23 با 65/0 برابر و بیش‌ترین افزایش وزن خشک ریشه به شاخه ناشی از خشکی در G16 با 56/1 برابر و کم‌ترین افزایش در پونسیروس با 3/1 برابر نسبت به شاهد دیده شد. در شرایط تنش G18 و G12 بترتیب با 32/32 و 37/34 درصد کم­ترین محتوای نسبی آب برگ را داشتند. همچنین G23، G22، G25، G12 و G18 از بیش­ترین و پونسیروس از کم­ترین درصد نشت یونی (85/31 درصد) برخوردار بودند. بنابراین پس از بررسی شاخص­های فوق­الذکر، می­توان راف­لمون و G12 و G18 را بعنوان حساس در برابر خشکی و پونسیروس و G11 را نیز بعنوان متحمل به خشکی معرفی نمود.

کلیدواژه‌ها

تحمل به خشکی؛ تنش کم‌آبی؛ نشت یونی؛ نژادگان طبیعی مرکبات

مراجع

1. Al-AbsiM. 2009. Gas exchange, chlorophyll and growth response of three orange genotypes (citrus sinensis [L.] Osbeck) to abscisic acid under progressive water deficit, Jordan Journal of Agricultural Sciences 5(4): 421-433.
2. Alizadeh A., Alizadeh V., Nassery L., and Eivazi A. 2011. Effect of drought stress on apple dwarf rootstocks, Technical Journal of Engineering and Applied Science 3: 86-94.
3. Allario Th., Brumos J., Colmenero-Flores J.M., Pina J.A., Navarro L., Talon M., Ollitrault P., and Morillon R. 2012. Tetraploid rangpur lime rootstock increases drought tolerance via enhanced constitutive root abscisic acid productionpce, Plant, Cell and Environmet, Pce-12021, 13 Pages.
4. Arji E., Arzani K., and Ebrahimzadeh H. 2003. Accumulation of proline and total soluble sugars in five cultivars olea europaea exposed to drought stress, Iran Biology Journal 16(4). (In Persian with Engligh abstract)
5. Beniken L., Omari E., Dahan R., Van Damme P., Benkirane R., and Benyahia H. 2013. Screening of ten citrus rootstocks to drought stress, In 1st International Plant Breeding congress,10-14 November 2013, Antalya, Turkey.
6. Bolat I., Dikilitas M., Ercisli S., Ikinci A., and Tonkaz T. 2014, The effect of water stress on some morphological, physiological and biochemical characteristics and bud success on apple and quince rootstocks, Scientific World Journal, Article ID 769732: 1-8.
7. Cimo G., Lo Bianco R., Gonzalez P., Bandaranayake W., Etxeberria E., and Syvertsen J.P. 2013. “Carbohydrate and Nutritional Responses to Stem Girdling and Drought Stress with Respect to Understanding Symptoms of huanglongbing in Citrus”, Hortscience 48(7): 920–928.
8. Fereres E., and Soriano M.A. 2007. Deficit irrigation for reducing agricultural water use, Journal of Experimental Botany 58: 147–159.
9. Fotouhi Ghazvini R., Heidari M., and Hashempour A. 2011. Physiology and molecular biology of stress tolerant in plants, Mashhad University Press. (In Persian)
10. Garcıa-Sancheza F., Syvertsena J.P., Gimenoc V., Botlab P., and Perez-Perezb J.G. 2007. Responses to flooding and drought stress by two citrus rootstock seedlings with different water-use efficiency, Physiologia Plantarum 130: 532–542.
11. Ghaderi N., Talaei E., Ebadi E., and Lesani H. 2010. Effect of drought stress and renewable irrigation on some of the physiological charachteristics in three Vitis cultivar included sahani, frrokhi and white seedless, Iran Horticultural Science Journal 41(2). (In Persian with Engligh abstract)
12. Haghighatnia H., Nadian H.A., and Rejali F. 2011. Effects of mycorrhizal colonization of growth, nutrients uptake and some other characteristics of Citrus Volkameriana rootstock under drought stress, World Applied Science Journal 13(5): 1077-1084.
13. Jimenez S., Dridi J., Gutierrez D., Moret D., Jrigoyen J.J., Moreno M.A., and Gogorcena Y. 2013. Physiological, biochemical and molecular responses in four prunus rootstocks submitted to drought stress, Tree Physiology 33(10): 1061-75.
14. Levyt Y., and Syvertsen J.P. 1983. Effect of drought stress and vesicular-arbuscular mycorrhiza on citrus transpiration and hydrolicconductivity of roots, New Physiology 93: 61-66.
15. Marivani F., Ghaderi N., and Javadi T. 2019. Evaluation of Lipid Peroxidation and Antioxidant Reaction of Strawberry to Drought Stress and Dust, Plant Productions 42(4): 536-550.
16. Morgan J.M. 1984. Osmoregulation and water stress in higher plants, Annual Review Plant Physiology 35: 299-319.
17. Nicolosi E. 2007. Origin and Taxonomy, In Khan, I. A. (ed.) Citrus Genetics, Breeding and Biotechnology. CABI, 370.
18. Rabiei V. 2004. Investigation of physiological and morphological responses some of vitis cultivars to drought stress, University of Tehran, PhD thesis. (In Persian with Engligh abstract)
19. Rodríguez-Gamir J., Primo-Millo E., Forner J.B., and Forner-Giner M.A. 2010. Citrus rootstock responses to water stress, Scientia Horticulturae 126: 95-102.
20. Sajedi M., Esna-Ashari M., Jafari M., and AslMoshtaghi E. 2017. Physiological, Morphological and Biochemical Characteristics of Four Edible Fig and two Capri Fig Cultivars in Response to Drought Stress, Plant Production (Scientific Journal of Agriculture) 40(3): 101-112.
21. Save R., Biel C., Domingo R., Ruiz-Sanchez M.C., and Torrecillas A. 1995. Some physiological and morphological characteristics of citrus plants for drought resistance. Plant Science 110: 167-172.
22. Whitlow T.H., Bassuk N.L., Ranney T.G., and Reichert L.D. 1992. An improved method for using electrolyte leakage to assess membrane competence in plant tissues, Plant Physiology 98: 198-205.
23. Wu Q.Sh., Zou Y.N., Xia R.X., and Wang M.Y. 2007. Five Glomus species affect water relations of Citrus tangerine during drought stress, Botanical Studies 48: 147-154.