افزایش کارایی مصرف آب در کشت مکانیزه گندم با استفاده از خطی‌کار کف‌کار در شرایط خاک‌های شور

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 10، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 19، خرداد 1400، صفحه 89-96   

نوع مقاله: پژوهشی بنیادی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v8i1.88985

نویسندگان

علی رشادصدقی^* ؛ رامین نیکان فر

عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، ایران

چکیده

استفاده از راهکارهای مدیریتی برای افزایش شاخص کارایی مصرف آب در مزارع کشاورزی، یکی از گزینه‌های عملی برای مقابله با کم‌آبی به شمار می‌رود. خاک‌ها و آب‌های نامتعارف ازجمله منابعی هستند که با مدیریت صحیح و با داشتن شناخت کامل از آنها می‌توانند در کشاورزی مورد استفاده قرار گیرند. هدف از مطالعه حاضر، معرفی روش کاشت گندم در داخل جویچه‌هایی به عرض 60 سانتی‌متر با ماشین خطی‌کار کف‌کار و آبیاری شیاری به‌عنوان جایگزینی مناسب برای روش کشت مرسوم منطقه (بذرپاشی دستی و آبیاری کرتی) در شرایط اراضی شور حاشیه دریاچه ارومیه بود. برای اجرای تحقیق هر دو روش کاشت و آبیاری گندم، در دو قطعه زمین با خاک شور پیاده و در هریک از قطعات، اجزای عملکردی محصول، عملکرد دانه، میزان آب مصرفی، کارایی مصرف آب و نحوه توزیع شوری خاک اندازه‌گیری شد. نتایج این بررسی بیانگر آن است که استفاده از روش کاشت گندم در داخل شیار آبیاری توسط خطی‌کار کف‌کار و آبیاری شیاری در شرایط خاک‌های شور به‏جای روش کاشت دست‌پاش و آبیاری کرتی، باعث افزایش عملکرد محصول به میزان 381 کیلوگرم در هکتار و کاهش میزان مصرف آب تا حدود 23 درصد گردید و پیرو آن کارایی مصرف آب در تولید گندم حدود 33 درصد افزایش یافت. بنابراین با توجه ‏به کمبود آب کشاورزی در منطقه و مصرف بیش‌ازحد آب در روش آبیاری کرتی، روش کاشت گندم با خطی‌کار کف‌کار و آبیاری شیاری به‌ویژه در شرایط خاک‌های شور توصیه می‌‏شود.

کلیدواژه‌ها

آبیاری شیاری؛ آبیاری کرتی؛ شوری؛ مصرف آب؛ گندم

مراجع

اصولی، ن. و حسینی، س. م. 1388. کمبود آب، چالش پیش روی توسعه بخش کشاورزی. سومین کنگره علوم ترویج و آموزش کشاورزی. انجمن ترویج و آموزش کشاورزی ایران، مشهد.
رشادصدقی، ع.، ناصری، ا. و محمدی قرمزگلی، خ. 1397. مقایسه روش‌های کاشت مکانیزه گندم در خاک‌های شور. گزارش پژوهشی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
رنجبر، غ. و پیراسته انوشه، ه. 1394. نگاهی به تحقیقات شوری در ایران با تأکید بر بهبود تولید گیاهان زراعی. مجله علوم زراعی ایران، 17(2): 165-178.
صلح‌جو، ع.ا.، دهقانیان، ا.، پرویزی، ع.، غیاثی، ع.، علوی منش، م. و بهارلو، ا. 1398. بررسی اثر عرض جویچه‌سازها در خطی‌کار کف‌کار بر عملکرد گندم و بهره‌وری مصرف آب. گزارش پژوهشی مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
مؤمنی، غ. 1389. پراکنش جغرافیایی و سطوح شوری منابع خاک ایران. مجله پژوهش‌های خاک (علوم خاک و آب)، 24(3): 203-215.
Abrol I.P., Yadav J.S.P. and Massoud F.I. 1988. Salt-Affected Soils and their Management. F.A.O. Soils Bulletin 39. Rome.
Afsharmanesh, G. and Aien, A. 2014. Introducing the new planting methods for cultivation of alfalfa cultivars in highly saline soils. International Journal of Farming and Allied Sciences., 3(8): 935-939.
Jin Y.H., Zhou D.W. and Jiang S.C. 2010. Comparison of soil water content and corn yield in furrow and conventional ridge sown systems in a semiarid region of China. Agricultural Water Management. 97(2): 326-332.
Kamrani-Manesh A., Armin M. and Jami Moeini M. 2013. The effect of sulfur application on yield components of corn in two different planting methods in saline conditions. International Journal of Agronomy and Plant Production, 4(7): 1474-1478.
Li Q.Q., Zhou X.B., Chen Y.H. and Yu S. L. 2010. Grain yield and quality of winter wheat in different planting patterns under deficit irrigation regimes. Plant Soil Environ, 56(10): 482-487.
Qadir M., Oster J.D. 2004. Crop and irrigation management strategies for saline-sodic soils and waters aimed at environmentally sustainable agriculture. Science of the Total Environment, 323(1-3): 1-19.
Shabani A., Sepaskhah A.H. and Kamgar-Haghighi A.A. 2013. Responses of agronomic components of rapeseed (Brassica napus L.) as influenced by deficit irrigation, water salinity and planting method. International Journal of Plant Production, 7(2): 313-340.
Wadleigh C.H. and Fireman M., 1949. Salt distribution under furrow and basin irrigated cotton and its effect on water removal. Soil Science Society of America Proceeding, 13: 527-530.
Zhang J., Sun J., Duan A., Wang J., Shen X. and Liu X. 2007. Effects of different planting patterns on water use and yield performance of winter wheat in the Huang-Huai-Hai plain of China. Agricultural Water Management, 92: 41-47.