بررسی پارادوکس در شعرعرار مطالعه موردی: دیوان (عشیات وادی الیابس)

زبان و ادبیات عربی

مقاله 3، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 23، اسفند 1399، صفحه 36-56   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jallv12.i2.70358

نویسندگان

لیلا حسینی^{* 1}؛ حامد صدقی²

¹دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه خوارزمی،تهران،ایران

²استاد گروه زبان وادبیات عربی، دانشگاه خوارزمی، تهران،ایران

چکیده

 مصطفی وهبی التل(1944-1899) معروف به عرار یکی از شاعران معاصر اردن است که پارادوکس یا ناسازواری هنری از هنجار گریزی معنایی و یکی از مهم‌ترین عناصر شعری وی محسوب می‌گردد. یافته‌های این پژوهش از طریق بررسی دیوان اشعار وی به نام (عشیات وادی الیابس) با روش توصیفی – تحلیلی پس از بحث راجع به پارادوکس و کاربرد آن در اشعار شاعر به‌دست‌آمده است. پارادوکس یکی از مقوله‌های مهم نقد ادبی است و متناقض نما، تجمع شاعرانه دو مفهوم متضاد است که از دیدِ عقلی محال و ناشدنی به نظر می‌آید، امّا در ورای آن حقیقتی نهفته شده که تنها ذهن کاوش گر به دریافت مفهوم آن نایل می‌گردد. بررسی الگوی اشعار تمسخرآمیز، پارادوکس عاشقانه شاه و درویش، پارادوکس عدم انسجام، پارادوکس اشتقاقی، پارادوکس عدم سازگاری (جمله با جمله) از مهم‌ترین اهداف این پژوهش است. آفریدن مضامین تازه و نکته‌سنجی‌های دقیق و باریک‌خیالی با به کار کشیدن تشبیهات، استعارات و مجازهای خاص شاعر از تصاویر و معانی پارادوکسی از مهم‌ترین نتایج این پژوهش است این پژوهش به دنبال آن است که به این سؤال پاسخ دهد که شاعر با چه شیوه‌ای از پارادوکس یاری جسته است که موجبات برجسته‌سازی سخن خویش را فراهم ساخته و هدف وی از این رویکرد چه بوده است؟ و بر این فرضیه استوار می‌باشد که پارادوکس در دیوان وی فقط برای زیبا آفرینی ساخته نشده و نشان‌دهنده مفاهیم متناقض هست و شاعر در این‌گونه متناقض نماها واقعیت را ارائه می‌نماید

کلیدواژه‌ها

پارادوکس؛ ناسازواری هنری؛ اشعار تمسخرآمیز؛ مصطفی وهبی التل( عرار)

مراجع

1. إبراهیم، نبیله.(د.ت) .فن االقص بین النظریة و التطبیق. مکتبة غریب.
2. ابو مطر، احمد. (1987).عرار الشاعر اللامنتمی.الأِسکندریة: أَقلام الصحوة، دار الصبرا للطباعة و النشر.
3. احمدی، بابک (1390). ساختار وتأویل متن. چاپ دوازدهم تهران: مرکز.
4. اسماعیل، عزّ الدین.(1992). الأسس الجمالیة فی النقد العربی. ط1. بیروت: دار الفکر العربی .
5. الأسد، ناصر الدین. (1957). الإتجاهات الأدبیة الحدیثة فی فلسطین و الأردن. معهد الدراسات العربیة العالیة فی جامعة الدول العربیة.
6. التل، مصطفی وهبی التل.(1973).عشیات وادی الیابس.عمان: المؤسسه الصحفیة الأردنیة.
7. جمعه، سعد. (1950). شاعر البؤس و البوهیمیة. مجلة الأدیب، العدد3.
8. چناری، عبدالأمیر.(1377). متناقض نمایی در شعر فارسی. چاپ اول. تهران: نشر و پژوهش فروزان روز.
9. سلیمان، خالد .(1991).نظریة المفارقة. مجلة أبحاث الیرموک. مج 9. ع2.
10. شفیعی کدکنی، محمدرضا.(1391). رستاخیز کلمات،درس گفتارهایی درباره نظریه ادبی صورتگرایان روس. چاپ دوم تهران: سخن.
11. عبدالله، عدنان خالد.( 1986).النقد التطبیقی التحلیلی.بغداد: وزارة الثقافة.
12. علوش، سعید.( 1985). معجم المصطلحات الأدبیة المعاصرة. بیروت: دار الکتاب اللبنانی، الدار البیضاء.
13. القاسم، میرزا.(1982). المفارقة فی القصّ العربیّ المعاصر. مجلة فصول. مج2، ع4.
14. قطوس، بسام.( 2000). مقاربات نصیه فی الأدب الفلسطینی. عمان:مؤسسه حمادة، إربد، دار الشروق.
15. الزعبی، زیاد صالح .( 1999). عشیات وادی الیابس .جمع وتحقیق وتقدیم دیوان مصطفی وهبی التل (عرار). الطبعه الثانیه .بیروت: الموسسه العربیه للدراسات والنشر  و دار الفارس للنشر والتوزیع.
16. الـــــملثم،البدوی.(یعقوب العودات).( 1980). عرار شاعر الاردن. بیروت: دار القلم.
17. مظفری ، علی رضا.( 1381). خیل و خیال بحثی پیرامون زیبا شناسی صور خیال شعر حافظ. چاپ اول. ارومیه: دانشگاه ارومیه.
18. میویک،دی.سی.( 1987) المفارقة و صفاتها. ترجمه عبدالواحد لؤلؤ. بغداد: دار المأمون.
19. وحیدیان کامیار، تقی.(1369). وزن و قافیه شعر فارسی. چاپ دوم.تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
20. وهبه، مجدی.(1974 ). معجم المصطلحات الأدب.بیروت:مکتبة لبنان.
21. مدرسی فاطمه و الناز ملکی(1387). «متناقض نمایی در شعر فروغ فرخزاد» فصل نامه ادبیات فارسی(علمی – ترویجی). سال چهارم. شماره 11. صص17
22. الناعوری، عیسی.(1960).عرار أو مصطفی وهبی التل، شاعر التمرد و صاحب النور و الصعالیک. مجلة العربی،234
23. واعظ بتول و نیره صدری.(1391). «خاستگاه متناقض نمایی در سبک شناسی» فصل نامه متن پژوهی ادبی. شماره 52.صص160-.132