بررسی تطبیقی آثار و اندیشه ‏های نیمایوشیج و کریم قربان‏نفس‎اُف (شاعر کشور ترکمنستان) بر اساس تقسیم‏ بندی فرانسوا یوست

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 2، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 26، فروردین 1401، صفحه 29-67   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2021.69463.1026

نویسنده

طواق گلدی گلشاهی^*

استادیار. گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه فرهنگیان. تهران. ایران.

چکیده

ادبیّات تطبیقى یکى از بخش‏هاى ارزشمند و مفید ادبیّات به شمار مى‏آید و ما را از تأثیر و تأثّر ادبیّات دیگر ملّت‏ها آگاه می ‏سازد و امکان توسعه و تبادل فرهنگى و ادبى را میان ملّت‏ها فراهم مى‏سازد. مقایسه‏ ادبیّات دو ملّت که از نظر زبان و جغرافیاى سیاسى با هم تفاوت دارند، به کشف اندیشه ‏ها و تحوّلات ادبى مشترک مى‏ انجامد و نشان مى‏ دهد دو شاعر، على‎رغم تفاوت زبانى و جغرافیایی، تا چه اندازه در سبک و محتوا به هم شبیه و داراى چه شباهت‏ها و اشتراکات فکری و روحى هستند. در این پژوهش، به بررسی و مقایسه‏ آثار، اشعار و اندیشه‏ های دو شاعر معاصر و نوپرداز ایرانى و ترکمنستانی، «نیمایوشیج» و «کریم قربان‏نفس‎اُف» پرداخته شده است. این دو شاعر، با وجود تفاوت زبانی و جغرافیایی و بدون آگاهی از سروده­ های یکدیگر، به دلیل برخوردارى از زمینه ‏هاى سیاسی، فرهنگى و اجتماعىِ یکسان و موقعیّت‏ هاى زمانى، در ابعاد گوناگونِ اندیشه و شعر، داراى شباهت‏ هاى زیادى می باشند تا اندازه‏اى که علاوه بر شباهت در اندیشه و محتوا، در ساختار زبانى و شیوه‏ هاى بیانى و نگاه ‏هاى هنرى آنان نیز مشابهت‏ هاى فراوانى وجود دارد. این تحقیق، بر اساس تقسیم‏ بندی و دیدگاه تطبیقی «فرانسوا یوست» به دنبال واکاوی تطبیقیِ آثار و اندیشه‏ های این دو شاعر بوده است.

کلیدواژه‌ها

نیمایوشیج؛ کریم قربان‏نفس‎اُف؛ ادبیات تطبیقی؛ نوپردازی؛ شعر معاصر ترکمنستان

مراجع

1. آرین‏پور، یحیی (1379). از صبا تا نیما. جلد دوّم. تهران: زوار.
2. آژند، یعقوب (1386). تجدّد ادبی در دورة مشروطه. تهران: مؤسّسه‏ تحقیقات و توسعه‏ علوم انسانی.
3. آل احمد، شمس (1376). نیما چشم جلال بود. چاپ اوّل. تهران: کتاب سیامک و میترا.
4. ابراهیموف (شاهین)، تقی ابوالقاسم‏اوغلی (1360). پیدایش حزب کمونیست ایران. ترجمه‏ ر. رادنیا. تهران: گونش.
5. اخوان‏ثالث، مهدی (1375). از این اوستا، مجموعه شعر. چاپ دهم. تهران: مروارید.
6. امین، سیدحسن (1384). ادبیات معاصر ایران. چاپ اوّل. تهران: دایرة ‏المعارف ایران‌شناسی.
7. پقه، نازمحمد(1377). «ترجمة بخشی از یادداشت‎های فصل گرم کریم قربان نفس»، فصلنامة بین‏المللی فرهنگی- ادبی یاپراق، سال اوّل، شماره‏های 2 و 3، پاییز 1377.
8. توفیق­نیا، فاطمه.(1390). تحلیل تطبیقی اشعار نیما و بدر شاکر.(پایان­نامه کارشناسی ارشد منتشر نشده)، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی گرگان.
9. ثروت، منصور (1377). نظریّة‏ ادبی نیما. تهران: پایا.
10. حسینی، مصطفی(1392). «معرّفی و نقد کتاب درآمدی بر ادبیّات تطبیقی(فرانسوا یوست)». ویژه­نامة فرهنگستان زبان و ادب فارسی. سال چهارم. شمارۀ 2. پیاپی 8. پاییز و زمستان 1392. صص 154-149.
11. حقوقی، محمد (1391). شعر زمان ما (5): نیمایوشیج. چاپ نهم. تهران: نگاه.
12. ـــــــــــــ (1382). مروری بر تاریخ ادب و ادبیات امروز ایران. چاپ پنجم. تهران: قطره.
13. حمیدیان، سعید (1381). داستان دگردیسی: روند دگرگونی‏های شعر نیمایوشیج. تهران: نیلوفر.
14. حیدری، محمود و خرّمیان، أمّ البنی(1395) «شهر و روستا در شعر نیمایوشیج و بدر شاکر السیاب». پژوهشنامة ادب غنایی. دورۀ 14. شمارۀ 27. پاییز و زمستان 1395. صص 100-85 .
15. خرّمیان، أمّ البنی.(1390). نوستالژی(غم غربت) در شعر معاصر فارسی (نیمایوشیج و فروغ فرخزاد) و عربی (بدر شاکر السّیّاب و نازک الملایکه).(پایان­نامه کارشناسی ارشد منتشر نشده)، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج.
16. دستغیب، عبدالعلی (1357). نیمایوشیج: نقد و بررسی. تهران: پازند.
17. رادفر، ابوالقاسم (1386). «ادبیات معاصر فارسی در ترازوی ادبیات تطبیقی»، فصلنامة مطالعات ادبیات تطبیقی، دورة اوّل، شمارة 4، زمستان 1386، صص 91-79.
18. زرین‏کوب، عبدالحسین (1374). آشنایی با نقد ادبی، چاپ سوم، تهران: سخن.
19. سارلی، ارازمحمد (1374). «تأثیر فاجعۀ گوگ‏تپه در ادبیات ترکمن». فصلنامه‎ مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز. سال چهارم. دورۀ دوم. شمارۀ 11. پاییز 1374. صص 32-19.
20. شفیعی‏کدکنی، محمّدرضا (1390). صور خیال در شعر فارسی. چاپ چهاردهم، تهران: آگاه.
21. شکیل­بیگ، ثمینه.(1388). نقد و بررسی تطبیقی شعر نو نیمایوشیج و ن.م. راشد (از نظر صورت و محتوا).(پایان­نامه کارشناسی ارشد منتشر نشده)، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرّس.
22. شمیسا، سیروس (1363). سیر رباعی در شعر فارسی. تهران: آشتیانی.
23. شورل، ایو (1386). ادبیات تطبیقی. ترجمة طهمورث ساجدی، تهران: نشر مرکز.
24. طاهباز، سیروس (1369). برگزیدة آثار نیمایوشیج. چاپ اوّل. تهران: بزرگمهر.
25. ــــــــــــــ (1387). زندگی و شعر نیمایوشیج: کماندار بزرگ کوهساران. چاپ دوم. تهران: ثالث.
26. عطاخانی، آیتکین (1387). «دیوار به دیوار: کریم قربان‏نفس». فصلنامه‏ یاپراق. شماره‏ی 44. زمستان 1387. صص 40-38
27. غنیمی هلال، محمّد. (1373). ادبیات تطبیقی. ترجمه و تحشیه و تعلیق از سیدمرتضی آیت‏الله‏زاده شیرازی. چاپ اوّل. تهران: امیرکبیر.
28. فاروقی، فؤاد (1362). کارنامة ادبی ایران. چاپ اوّل. تهران: موسّسه‏‎ مطبوعات عطایی.
29. قربان‎نفس، کریم (1376). ایمان ترکمن. چاپ اوّل. ترجمه‏ عبدالرّحمن دیه‏جی. مؤسّسه‏ فرهنگی دُرچه.
30. ــــــــــــــ (بی‏تا). فراغینگ قاشیندا. به کوشش مراددوردی قاضی و محمود عطاگزلی. کلاله: میلاد نور.
31. ــــــــــــــ (1377). «یادداشت‎های فصل گرم». ترجمه‏ نازمحمّد پقه. فصلنامه‏ بین‏المللی فرهنگی- ادبی یاپراق. سال اوّل. شماره‏های 2 و 3. پاییز 1377. صص 34-32.
32. ــــــــــــــ (1380). یورگ پایاماسی (قوشغولار): برگزیدة اشعار کریم قربان نفس. به کوشش حاج مراددوردی قاضی و محمود عطاگزلی. گنبد: ایل آرمان.
33. قزلباش، کمیل (1382). ارزش مطالعات تطبیقی در ادبیات. تهران: نشر مرکز.
34. قلی‏اُف، خدای بردی (1992م.). «قلبیمدا قالان کِشپ‏لری». از کتاب «چوال باغشی». ترکمنستان: عشق‏آباد. صص 441-396.
35. کفافی، محمّد عبدالسلام (1382). ادبیات تطبیقی: پژوهش در باب نظریّة ادبیات در شعر روایی. ترجمة سیّدحسن سیّدی. چاپ اوّل. مشهد: به‏نشر.
36. گویارد، م. ف. (1374). ادبیات تطبیقی، ترجمة علی‏اکبرخان محمّدی، تهران: پاژنگ.
37. لاهوتی، ابوالقاسم (1358). دیوان اشعار. چاپ اوّل. به کوشش و مقدّمة احمد بشیری. چاپ اوّل. تهران: امیرکبیر.
38. لاهوتی، محمّدرضا و سیروس طاهباز (1368). یادمان نیمایوشیج. تهران: مؤسّسه‏ فرهنگی گسترش هنر.
39. لنگرودی، شمس (محمّدتقی جواهری گیلانی) (1377). تاریخ تحلیلی شعر نو: جلد اوّل از 1284 تا 1332. چهارجلدی. ویرایش دوّم. چاپ دوّم. تهران: نشر مرکز.
40. ندا، طه. (1384). ادبیات تطبیقی، ترجمة دکتر حجّت رسولی، تهران: آوام.
41. نفیسی، سعید (1355). نیما: بنیان‌گذار، جسور و بی‌باک. هفته‌نامة اطّلاعات. 16 دی 1355.
42. نیمایوشیج (1335). ارزش احساسات در زندگی هنرپیشگان. به کوشش ابوالقاسم جنّتی عطایی. تهران: صفی‏علیشاه.
43. ـــــــــ (1350). تعریف و تبصره. چاپ دوّم. تهران: امیرکبیر.
44. ـــــــــ (1351). حرف‌های همسایه. چاپ اوّل. تهران: دنیا.
45. ـــــــــ (1385). حرف‏های همسایه: دربارة هنر و شعر و شاعری. نسخه‏برداری شراگیم یوشیج و تدوین سیروس طاهباز. چاپ اوّل. تهران: نگاه.
46. ـــــــــ (1368). دربارة شعر و شاعری. به کوشش سیروس طاهباز. تهران: دفترهای زمانه.
47. ـــــــــ (1389). مجموعه کامل اشعار نیمایوشیج. به کوشش سیروس طاهباز. چاپ دهم. تهران: نگاه.
48. یوست، فرانسوا(1386). «چشم­انداز تاریخی ادبیّات تطبیقی». فصلنامة‏ ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت. شمارة 3. پاییز 1386. صص 60-37.
49. ـــــــــــــ (1397). درآمدی بر ادبیات تطبیقی، ترجمة علیرضا انوشیروانی، لاله آتشی و رقیه بهادری، تهران: سمت.
50. ـــــــــــــ (1387). «مفهوم ادبیات جهان». فصلنامه‏ ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت. سال دوم. شمارة 5.
51. یوسفی، غلامحسین (1376). دیداری با اهل قلم. جلد اوّل. تهران: علمی.
52. یوشیج، شراگیم (1376). نامه‏های نیما. تهران: نگاه.
53. ـــــــــــــ (1388). یادداشت‏های روزانة نیمایوشیج. چاپ دوّم. تهران: مروارید.