جـلـوه‌هـای اروس در نـوسـروده‌هـای فـروغ فـرخـزاد

جستارهای نوین ادبی

دوره 54، شماره 2 - شماره پیاپی 213، شهریور 1400، صفحه 25-45   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2021.67267.0

نویسندگان

حسین طاهری¹؛ ویدا دستمالچی^{* 2}

¹دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه شیراز

²استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

نوسروده‌های فروغ فرخزاد، به شکل کم‌سابقه‌ای از جلوه‌های هنری اروس سود جسته است؛ تن‌کامگی و تصاویر مربوط به آن با بسامد بالا، نه صرفاً برای انتقال تصاویر تغزلی، بلکه اغلب برای بازنمایی تجربۀ درکی عمیق از پدیده‌های دنیای پیرامون شاعر است؛ جلوه‌های این بسامد در چهاردستۀ کلی پیشنهاد شده است: 1. پرسونیفیکیشن جنسیتی 2. لیریسم جنسی 3. اندام‌پردازی 4. فرویدیسم. تحقیق حاضر به این نتیجه رسیده است که جلوه‌های اروس با توجه به عواطف تغزلی، قابلیت‌های ایماژیک، زنانگی متن و انسان‌وارگی جنسی طبیعت بی‌جان، به زندگی شاعر معنایی تپنده و زایا بخشیده است؛ گویی زنانگی فروغ جهانش را رنگ بخشیده است. تمام تجربه‌های تلخ و شیرین شاعر از رهگذر زنانگی او قابل تفسیر و درک می‌شود. نیز شاعر افکار یأس‌آلود و مرگ‌اندیشانه‌اش را در پشت تصاویر اروتیک، ضمیمۀ زندگی معمول و روزانه‌اش کرده است تا یکسانی و جدایی‌ناپذیری این دو متضاد را در انسان به نمایش بگذارد. ما برآنیم تا این اشکال کم سابقه را با نمونه‌های برجسته و تأثیرگذار از دو مجموعۀ شعر «تولدی دیگر» و «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» بررسی و تحلیل کنیم.

کلیدواژه‌ها

اشکال اروس؛ فروغ فرخزاد؛ نوسروده‌ها

مراجع

آریان پور، ا.ح. (1357 ). فرویدیسم. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری انتشارات امیرکبیر.

اسماعیل‌پور، ابوالقاسم. (1387). اسطوره بیان نمادین. تهران: سروش.

افلاطون. (1381). ضیافت. ترجمه محمود صناعی. تهران: جامی.

آبشیرینی، اسد. (1396). «بررسی تقابل عشق و مرگ در ساختار شعر فروغ فرخزاد». شعر پژوهی. دانشگاه شیراز. شماره33، 1-24.

باباچاهی، علی (1386). شعر امروز، زن امروز. تهران: ویستار.

بازرگانی، بهمن. (1381). ماتریس زیبایی. چاپ اول. تهران: اختر.

باقی‌نژاد، عباس. ( 1385). «فروغ فرخزاد شاعر عاطفه و شکست». ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب. دوره دوم، شماره دو، 1-17.

پورافکاری، نصرت‌الله. (1373). فرهنگ جامع روان‌شناسی-روان‌پزشکی. تهران: فرهنگ معاصر.

جلالی، بهروز. (1372). جاودانه زیستن و در اوج ماندن. تهران: مروارید

حسن‌لی، کاووس. (1386). گونه‌های نوآوری در شعر معاصر. تهران: ثالث.

حقوقی، محمد. (1376). شعر زمان ما: فروغ فرخزاد. تهران: نگاه.

خالقی مطلق، جلال. (1375). «تن‌کامه‌سرایی در ادب فارسی». نشریه ایران‌شناسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. سال هشتم. شماره نخست، 15-54.

زرقانی، سیدمهدی. (1387). چشم‌انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.

شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1390). با چراغ و آینه. تهران: سخن.

شمس‌تبریزی، محمدبن‌علی. (1384). مقالات. تصحیح: محمدعلی‌موحد، تهران: خوارزمی.

شمیسا، سیروس. (1381). شاهدبازی در ادبیات فارسی. تهران: فردوس.

فرخزاد، پوران. (1381). کسی که مثل هیچ‌کس نیست (دربارۀ فروغ فرخزاد). تهران: کاروان.

فرخزاد، فروغ. (1377). ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد. تهران: مروارید.

. (1353). تولدی دیگر. تهران: مروارید.

فروید، زیگموند. (1343). سه رساله دربارۀ تئوری میل جنسی. ترجمه: هاشم رضی، تهران: آسیا.

فوکو، میشل. (1391). اراده به دانستن. ترجمه: نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده، تهران: نی.

قاآنی شیرازی، حبیب‌الله. (1336). دیوان شعر. کوشش: محمدجعفر محجوب، تهران: امیرکبیر.

گریمال، پیر. (1391). فرهنگ اساطیر یونان و رم. ترجمه: احمد بهمنش، تهران: دانشگاه تهران.

مالینوفسکی، برانیسلاو. (1392). غریزۀ جنسی و سرکوب آن در جوامع ابتدایی. ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: ثالث.

مشرف آزاد تهرانی، محمود. (1376). پریشادخت شعر (دربارۀ فروغ فرخزاد)، تهران: ثالث.

محمودی، مریم، راضیه جمشیدی. (1396). «بازتاب کهن‌الگوی مادر در شعر فروغ فرخزاد». پژوهشنامۀ ادب غنایی. دانشگاه سیستان و بلوچستان. شماره28، 153-168.

مختاری، محمد. (1378). انسان در شعر معاصر، تهران: توس.

مرادی کوچی، شهناز. (1384). فروغ فرخزاد از آغاز تا امروز، تهران: قطره.

نیکبخت، محمود. (1373). از گمشدگی تا رهایی (شعر و زندگی فروغ فرخزاد)، اصفهان: مشعل.