بررسی خصوصیات ادافیکی، مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی جمعیت‌های وحشی گیاه گلدر (Otostegia persica B.) در رویشگاه‌های بلوچستان، ایران

علوم باغبانی

مقاله 8، دوره 36، شماره 2 - شماره پیاپی 54، شهریور 1401، صفحه 429-442   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2021.70495.1053

نویسندگان

منیره نعمتی نژاد¹؛ عبدالشکور رئیسی^{* 2}؛ محمد رضا اصغری پور³؛ فاطمه نصرتی⁴

¹گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

²گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولایت، ایرانشهر، ایران

³گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

⁴گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

عوامل محیطی از مهمترین فاکتورهای مؤثر بر صفات کمی و کیفی گیاهان دارویی است. این پژوهش در سال 1397 با هدف بررسی برخی ویژگی‌های ادافیکی، مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه گلدر در رویشگاه­های طبیعی بلوچستان در قالب طرح آشیانه­ای به صورت کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. صفاتی نظیر اجزاء اسانس برگ و گل جمعیت کوه بیرک مهرستان نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. مناطق مورد بررسی عبارت بودند از، 1- سراوان (روستاهای کوه سونط و ناهوک)، 2- خاش (روستاهای کوه پنج انگشت و پشت کوه)، 3- سرباز (روستاهای پادیک و مرکز سرباز کلات) و 4- مهرستان (روستاهای زرد و کوه بیرک) بودند. نتایج نشان داد که کمترین (80/7) و بیشترین (50/8) سطح pH به ترتیب در زرد و کوه­بیرک از شهرستان مهرستان، حداقل (29/1) و حداکثر (38/4) میزان EC به ترتیب در پنج انگشت و ناهوک، کمترین (53/43 دسی­زیمنس بر متر) و بیشترین (73/50 دسی­زیمنس بر متر) سطح Na به ترتیب در کوه بیرک و ناهوک، بیشترین میزان N  و P در پشت­کوه خاش، بیشترین مقدار K کل، K قابل جذب و بیشترین درصد سیلت در منطقه کوه سونط سراوان اندازه­گیری شد. حداکثر فاصله میانگره، طول دمبرگ، طول و عرض برگ و تعداد شاخه­های اصلی و شاخه­های فرعی در منطقه کوه­بیرک شهرستان مهرستان و بیشترین ارتفاع گیاه در منطقه ناهوک سراوان وجود داشت. حداکثر میزان فلاونوئیدهای برگ و فلاونوئید ریشه (به ترتیب 83/1 و 11/0 میلی‌گرم کوئرستین بر گرم وزن نمونه) و فنل ساقه (86/1 میلی­گرم گالیک اسید بر گرم وزن نمونه) در منطقه پنج انگشت شهرستان خاش، بیشترین میزان فلاونوئید ساقه و ریشه (به ترتیب 45/0 و 11/0 کوئرستین بر گرم وزن نمونه) در منطقه زرد شهرستان مهرستان، بیشترین فنل برگ (38/2 میلی­گرم گالیک اسید بر گرم وزن نمونه) و کربوهیدرات ریشه (73/1 میلی­گرم بر گرم) در منطقه پشت کوه خاش و حداکثر میزان کربوهیدرات برگ (99/1 میلی‌گرم بر گرم) در منطقه کوه­سونط سراوان بدست آمد. آنالیز ترکیبات شیمیایی اسانس تعداد 12 ترکیب در برگ و ۳۱ ترکیب در گل را نشان داد. بیشترین اجزاء اسانس در برگ و گل به ترتیب Thymol با سهم 12 درصدی و Benzene, 1-(1,5-dimethyl-4-hexenyl)-4-methyl- (CAS)) با سهم 13 درصدی بودند. به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد در بین جمعیت­های مورد مطالعه از نظر تمام ویژگی­های مورد بررسی تنوع قابل ملاحظه­ای وجود داشت که نشان می­دهد عوامل محیطی همانند عوامل ژنتیکی در ایجاد تنوع در خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی این گیاه موثر هستند.

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ صفات رویشی؛ عناصر؛ فلاونوئید

مراجع

1. Adam S., Al-Yahya M., and Al-Farhan A. 2001. Response of najdi sheep to oral administration of citrullus colocynthis fruits, nerium oleander leaves or their mixture. Small Ruminant Research 40(3): 239-244. https://doi.org/10.1016/S0921-4488(01)00184-5.
2. Adnani M., Pourmeidani A., and Farahpour M. 2009. Adaptation and establishment studies of some grass species in sub-steppic ranges of kahak in ghom province. Iranian Journal of Range and Desert Research 16(1): 11-21. Record Number : 20093291015.
3. Ahmadi S. 2022. Antibacterial and antifungal activities of medicinal plant species and endophytes. Cellular, Molecular and Biomedical Reports 2(2): 109-115. https://doi.org/10.55705/cmbr.2022.340532.1042.
4. Arnon A. 1967. Method of extraction of chlorophyll in the plants. Agronomy Journal 23(1): 112-121.
5. Arsenijević J., Drobac M., Šoštarić I., Jevđović R., Živković J., Ražić S., Moravčević Đ., and Maksimović Z. 2019. Comparison of essential oils and hydromethanol extracts of cultivated and wild growing thymus pannonicus all. Industrial Crops and Products 130: 162-169. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2018.12.055.
6. Azizi A., Hadian J., Gholami M., Friedt W., and Honermeier B. 2012. Correlations between genetic, morphological, and chemical diversities in a germplasm collection of the medicinal plant Origanum vulgare L. Chemistry & Biodiversity 9(12): 2784-2801. https://doi.org/10.1002/cbdv.201200125.
7. Besalatpour A., Khoshgoftarmanesh A., Hajabbasi M., and Afyuni M. 2008. Germination and growth of selected plants in a petroleum contaminated calcareous soil. Soil & Sediment Contamination 17(6): 665-676. https://doi.org/10.1080/15320380802425113.
8. Bezenjani S.N., Pouraboli I., Afshar R.M., and Mohammadi G. 2012. Hepatoprotective effect of otostegia persica boiss. Shoot extract on carbon tetrachloride-induced acute liver damage in rats. Iranian Journal of Pharmaceutical Research: IJPR 11(4): 1235. PMCID: PMC3813173; PMID: 24250558.
9. Ebrahimpour M., Pourkhabbaz A., Baramaki R., Babaei H., and Rezaei M. 2011. Bioaccumulation of heavy metals in freshwater fish species, anzali, iran. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology 87(4): 386-392. https://doi.org/10.1007/s00128-011-0376-y.
10. Esmaeili H., Karami A., Hadian J., Ebrahimi S.N., and Otto L.-G. 2020. Genetic structure and variation in iranian licorice (Glycyrrhiza glabra L.) populations based on morphological, phytochemical and simple sequence repeats markers. Industrial Crops and Products 145: 112140. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2020.112140.
11. Farahani R.Z., and Hekmatfar M. 2009. Facility location: Concepts, models, algorithms and case studies. Springer Science & Business Media.
12. Farhang A., Kheiri A., and Soleimani A., 2013. The effect of height on the morphological and physiological achillea aucheri boiss. In: The first National Congress on Medicinal Plants and Sustainable Agriculture.
13. Fazeli-Nasab B., Rahnama M., and Shahriari S. 2019. The antimicrobial properties of hydro-alcoholic extracts of 29 medicinal plants on E. coli and Staphylococcus aureus microbes. NFVM 1(2): 1-15. https://doi.org/10.35066/j040.2018.407.
14. Fazeli-Nasab B., Sirousmehr A., Mirzaei N., and Solimani M. 2017. Evaluation of total phenolic, flavenoeid content and antioxidant activity of leaf and fruit in 14 different genotypes of Ziziphus mauritiana L. In south of Iran. Eco-Phytochemical Journal of Medicinal Plants 4(4): 1-14.
15. Gairola S., Shariff N.M., Bhatt A., and Kala C.P. 2010. Influence of climate change on production of secondary chemicals in high altitude medicinal plants: Issues needs immediate attention. Journal of Medicinal Plants Research 4(18): 1825-1829. https://doi.org/10.1007s10531-011-0082-4.
16. Gilliam F.S., and Dick D.A. 2010. Spatial heterogeneity of soil nutrients and plant species in herb-dominated communities of contrasting land use. Plant Ecology 209(1): 83-94. https://doi.org/10.1007/s11258-010-9725-x.
17. Jamzad Z. 2012. Flora of iran: Lamiaceae. Tehran: Research Institute of Forests and Rangelands: 213-219.
18. Keles Y., and Öncel I. 2004. Growth and solute composition in two wheat species experiencing combined influence of stress conditions1. Russian Journal of Plant Physiology 51(2): 203-209. https://doi.org/10.1023/B:RUPP.0000019215.20500.6e.
19. Klute A., and Dirksen C. 1986. Hydraulic conductivity and diffusivity: Laboratory methods. In: Methods of soil analysis: Part 1 physical and mineralogical methods. pp: 687-734. https://doi.org/10.2136/sssabookser5.1.2ed.c28.
20. McDonald S., Prenzler P.D., Antolovich M., and Robards K. 2001. Phenolic content and antioxidant activity of olive extracts. Food Chemistry 73(1): 73-84. https://doi.org/10.1016/S0308-8146(00)00288-0.
21. Meamari S., Yavari A., and Bikdeloo M. 2020. Investigation of chemical diversity of essential oil of natural populations of Zataria multiflora boiss. In hormozgan province. Iranian Journal of Horticultural Science 51(3): 669-677. https://dx.doi.org/10.22059/ijhs.2020.306929.1826.
22. Mežaka I., Kronberga A., Nakurte I., Taškova I., Jakovels D., and Primavera A. 2020. Genetic, chemical and morphological variability of chamomile (Chamomilla recutita L.) populations of latvia. Industrial Crops and Products 154: 112614. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2020.112614.
23. Mir A., and Mirshekari M. 2013. The study of sistan and baluchestan province. Tehran: Publishing company'stextbooks.
24. Morshedloo M., Ebadi A., Fatahi Moghaddam M., and Yazdani D. 2012. Evaluation of essential oil composition in three species of hypericum from Iran. Journal of Medicinal Plants 11(42): 23-31.http://dorl.net/dor/20.1001.1.2717204.2012.11.42.21.9.
25. Nasrollahzadeh M., Sajadi S.M., and Mirzaei Y. 2016. An efficient one-pot synthesis of 1, 4-disubstituted 1, 2, 3-triazoles at room temperature by green synthesized cu nps using otostegia persica leaf extract. Journal of Colloid and Interface Science 468: 156-162. https://doi.org/10.1016/j.jcis.2016.01.050.
26. Noroozi V., Yousefzadeh S., Asilan K.l., and Mansourifar S. 2017. Investigating the variation of essential oil content, chlorophyll, carotenoid, anthocyanin and flavonoid of (Mentha longifolia (L.) hods. Subsp. Longifolia) in several habitats of marand. Eco-phytochemical Journal of Medicinal Plants 5(1): 52-66.
27. Nosrati F., Fakheri B., Solouki M., Mahdi Nezhad N., and Valizadeh M. 2019. Analysis of some phytochemical characteristics of Astragalus fasciculifolius boiss. In natural habitats of south sistan and baluchistan province, iran. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research 35(1): 68-79. https://dx.doi.org/10.22092/ijmapr.2019.121991.2327.
28. Olsen S.R., Sommers L.E., and Page A.L. 1982. Methods of soil analysis. Part 2. Chemical and microbiological properties of phosphorus. ASA Monograph, 9: 403-430.
29. Parvin A., Yaghmaei P., Noureddini M., Haeri Roohani S.A., and Aminzadeh S. 2019. Comparative effects of quercetin and hydroalcoholic extract of Otostegia persica boiss with atorvastatin on atherosclerosis complication in male wistar rats. Food Science & Nutrition 7(9): 2875-2887. https://doi.org/10.1002/fsn3.1136.
30. Rahdari F.G., Shahanipour K., Monajemi R., and Adibnejad M. 2022. Comparison of the antisclerotic effect of hydroalcoholic extracts of Ocimum basilicum and Otostegia persica with quinacrine by inhibition of phospholipase a2 in male wistar rats. Avicenna Journal of Phytomedicine 12(2): 175. https://doi.org/10.22038%2FAJP.2021.19075.
31. Rakhshani A., Alizadeh E., Ahmadifar E., and Shahriari Moghadam M. 2021. Effect of dietary golder powder (Otostegia persica) on blood parameters, antioxidant defense and immune of common carp (Cyprinus carpio). Aquatics Physiology and Biotechnology 9(1): 39-56. https://doi.org/10.22124/japb.2021.15640.1368.
32. Rezaei-Nasab M., Komeili G., and Fazeli-Nasab B. 2017. Gastroprotective effects of aqueous and hydroalcholic extract of Scrophularia striata on ethanol-induced gastric ulcers in rats. Der Pharmacia Lettre 9(5): 84-93.
33. Rhoades J. 1996. Salinity: Electrical conductivity and total dissolved solids. In: Methods of soil analysis: Part 3 chemical methods. pp: 417-435. https://doi.org/10.2136/sssabookser5.3.c14.
34. Saeidi K., Sefidkon F., and Babaei A. 2014. Study of some phytochemical and morphological characteristics of dog rose fruit in north of Iran. Journal of Crops Improvement 16(3): 545-554. https://dx.doi.org/10.22059/jci.2014.53257.
35. Salehi-Sardoei A., and Khalili H. 2022. Nitric oxide signaling pathway in medicinal plants. Cell Mol Biomed Rep 2(1): 1-9. https://doi.org/10.55705/cmbr.2022.330292.1019.
36. Sepahi Sarjo Y., Mousavu Nik S.M., Galavi M., Ghanbari A., Raissi A.S., and Nosrati F. 2020. Investigation of morphological, physiological and phytochemical characteristics of Euphorbia tirucalli L. In some natural habitats of baluchistan. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research 36(2): 259-273. https://doi.org/10.22092/ijmapr.2020.125727.2530.
37. Shahriari Z., Heidari B., and Dadkhodaie A. 2018. Dissection of genotype× environment interactions for mucilage and seed yield in plantago species: Application of ammi and gge biplot analyses. PloS One 13(5): e0196095. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0196095.
38. Sharifi-Rad M., Pohl P., and Epifano F. 2021. Phytofabrication of silver nanoparticles (agnps) with pharmaceutical capabilities using Otostegia persica (burm.) boiss. Leaf extract. Nanomaterials 11(4): 1045. https://doi.org/10.3390/nano11041045.
39. Sharififar F., Moshafi M., Mansouri S., Khodashenas M., and Khoshnoodi M. 2007. In vitro evaluation of antibacterial and antioxidant activities of the essential oil and methanol extract of endemic Zataria multiflora boiss. Food Control 18(7): 800-805. https://doi.org/10.1016/j.foodcont.2006.04.002.
40. Sharma R., Samant S., Sharma P., and Devi S. 2012. Evaluation of antioxidant activities of Withania somnifera leaves growing in natural habitats of north-west Himalaya, india. Journal of Medicinal Plants Research 6(5): 657-661. https://doi.org/10.5897/JMPR11.257
41. Tofighi Z., Alipour F., Hadavinia H., Abdollahi M., Hadjiakhoondi A., and Yassa N. 2014. Effective antidiabetic and antioxidant fractions of Otostegia persica extract and their constituents. Pharmaceutical Biology 52(8): 961-966. https://doi.org/10.3109/13880209.2013.874463.
42. Zadali R., Baghery M., Abbasi M., Yavari N., Miran M., and Ebrahimi S.N. 2022. Anticonvulsant activity of Iranian medicinal plants and molecular docking studies of isolated phytochemicals. South African Journal of Botany 149: 646-657. https://doi.org/10.1016/j.sajb.2022.06.044.