مقایسۀ همه‌پرسی استقلال کردستان عراق و کاتالونیای اسپانیا

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 3، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 18، شهریور 1400   

نوع مقاله: مقالات

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/irlip.2021.21229.0

نویسندگان

قربانعلی قربان زاده سوار¹؛ محمد حسن زاده^{* 2}

¹، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)،

²دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

چکیده

یکی از خواسته‌های اقلیت‌های قومی و زبانی در برخی کشورها، استقلال سیاسی است. کردها و کاتالان‌ها در عراق و اسپانیا، ازجمله این اقلیت‌ها هستند که همه‌پرسی استقلال را در سال 1396 هجری شمسی (2017 میلادی) برگزار کردند. پژوهش حاضر با طرح این پرسش که «همه‌پرسی استقلال کردستان عراق و کاتالونیای اسپانیا در سال 1396 شمسی برابر با 2017 میلادی چه شباهت‌‌‌ها و تفاوت‌هایی به‌لحاظ زمینه‌، فرایند، نتیجه، و پیامد دارند؟»، در پی یافتن شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو همه‌پرسی از ابعاد گوناگون بود که با کاربرد روش تحلیلی‌ـ‌مقایسه‌ای به این نتیجه رسید که دو همه‌پرسی از جنبۀ زمینه‌های تاریخی، سیاسی، اقتصادی، و فرهنگی شکل‌گیری، دارای شباهت‌های محدود و تفاوت‌های فراوانی هستند. به‌لحاظ فرایند برگزاری، هر دو با سازوکار مشابهی آغاز شدند، اما در فرایند برگزاری، به‌دلیل رفتار متفاوت دو دولت مرکزی عراق و اسپانیا با آن‌ها، تفاوت شدیدی یافتند. به‌لحاظ نتیجه نیز دو همه‌پرسی از نظر نسبت آرای مثبت به استقلال، مشابه هستند. به‌لحاظ پیامد، هر دو منطقه کردستان عراق و کاتالونیای اسپانیا، با پیامدهای منفی مشابهی مانند انزوای سیاسی، عدم حمایت بین‌المللی، مشکلات اقتصادی، و... روبه‌رو بوده‌اند، اما از چشم‌انداز چگونگی و میزان تأثیر هریک از این پیامدها در سه سطح محلی، ملی، و بین‌المللی، تفاوت دارند که ناشی از مجموعه مؤلفه‌های درون‌سیستمی مانند شرایط داخلی کردستان/ عراق و کاتالونیا/ اسپانیا، همچنین مؤلفه‌های برون‌سیستمی مانند منافع قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی در این دو حوزۀ همه‌پرسی است.

کلیدواژه‌ها

همه‌پرسی؛ خودمختاری؛ استقلال؛ نظام فدرال؛ کردستان عراق؛ کاتالونیای اسپانیا

مراجع