تبیین بقاء و فناء موجودات بر اساس مبانی حکمت متعالیه

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آبان 1400   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2021.44126.0

نویسندگان

کوکب دارابی¹؛ سید مرتضی حسینی شاهرودی^{* 2}؛ عباس جوارشکیان³

¹دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی مشهد

²استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

³دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

ملاصدرا با توجه به روش­شناسی فلسفی ویژه خود و با توجه به مبانی میانی و نهایی که ازنظریات ایشان به دست می­آید، در جاهای مختلف سخنان متفاوتی درباره فنا و بقای موجودات بیان کرده است. ایشان اسماء و صفات خداوند را باقی به بقای الهی می­داند اما عقول و جهان عقل را گاهی باقی به ابقای خدای متعال، و در اکثر موارد باقی به بقای خدای متعال معرفی می­کند. ملاصدرا بر این باور است که نفوس بعد از خروج از عالم طبیعت باقی به ابقا و پس از تحقق آن­ها به وجود حقانی باقی به بقا می­باشند. جهان طبیعت را مانند سایر فیلسوفان، به جهت ویژگی­هایی مانند حدوث، تغییر و حرکت مکرراً فانی نامیده است. اما آن­چه را از مجموع گفته­های عرفا و فیلسوفان حکمت متعالیه و بر اساس مبانی نهایی آنان مانند وحدت شخصی وجود، بساطت موجودات و تفسیر علیت به تجلّی می‌توان به دست آورد این است که همه موجودات عالم هستی و تمام مراتب عوالم هستی باقی به بقای خدای متعال هستند نه تنها فنا معنا ندارد بلکه باقی به ابقا نیز بی­معنا می­باشد.

کلیدواژه‌ها

حکمت متعالیه؛ فنا و بقا؛ وجود حقیقی؛ وحدت شخصی وجود

مراجع