| تعداد نشریات | 56 |
| تعداد شماره‌ها | 2,163 |
| تعداد مقالات | 22,345 |
| تعداد مشاهده مقاله | 99,910,387 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 40,897,548 |
ماهیت سنجی اعمال حقوقی احسانی با تحلیل مفهوم قبول و رضایت | ||
| فقه و اصول (Fiqh va uṣūl) | ||
| مقاله 8، دوره 55، شماره 1 - شماره پیاپی 132، خرداد 1402، صفحه 159-178 اصل مقاله (663.18 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2021.72297.1175 | ||
| نویسندگان | ||
| جلیل قنواتی1؛ سید علی علوی قزوینی1؛ سید محسن سلطانی* 2 | ||
| 1دانشیار دانشگاه پردیس فارابی | ||
| 2دانش آموخته دکتری حقوق خصوصی دانشگاه پردیس فارابی | ||
| چکیده | ||
| ادبیات حقوقی در خصوص اعمال حقوقیِ احسانی از قوت زیادی برخوردار نیست، تعریف کاملی راجع به آن‌ها وجود ندارد و ماهیت آن‌ها نیز به‌درستی شناسایی نشده است. در نوشتار حاضر، با شمردن عناصر احسانی‌بودنِ عمل حقوقی این نتیجه به دست آمده است که اعمال حقوقیِ احسانی دسته‌ای از اعمال حقوقی است که بدون هیچ‌گونه عِوَض و تضمینی سبب رسیدن نفعی به طرف مقابل می‌شود. به‌نظرمی‌رسد راه درست برای شناخت ماهیت اعمال حقوقی، تحلیل ماهیت ایجاب و قبول است. ایجاب و قبول در اعمال حقوقیِ معوّض، متضمن انتقال مالکیت معوّض در قبال انتقال مالکیت عوض است. ازاین‌رو، مشهور فقیهان ایجاب و قبول را عمل انشایی دانسته‌اند؛ اما قبول در اعمال حقوقیِ احسانی صرفاً تملکِ مال طرف مقابل است. در این اعمال، قبول متضمن انتقال مال نیست و فقط رضایت به مفاد ایجاب است؛ درنتیجه، اعمال حقوقیِ احسانی متشکل از یک ایجاب و رضایت به آن است. رضایت به عمل حقوقی، واقعه‌ای حقوقی است که بدون نیاز به انشا و با سکوت و عدم‌ردع نیز محقق می‌شود؛ لذا ماهیت اعمال حقوقیِ احسانی، ایجابِ متوقف بر عدم‌ردع است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اعمال حقوقیِ احسانی؛ قبول؛ رضایت؛ ایجاب متوقف بر عدم‌ردع | ||
| مراجع | ||
|
آبی، حسن‌بن‌ابی‌طالب، کشف الرموز، چاپ‌سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
آخوند خراسانی، محمدکاظم‌بن‌حسین، حاشیۀ مکاسب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1406ق.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان العرب، چاپ‌سوم، بیروت: دار الفکر، 1414ق.
اصفهانی، محمدحسین، حاشیۀ مکاسب، قم: انوار الهدی، 1418ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین، صیغ العقود و الإیقاعات، قم: مجمع اندیشۀ اسلامی، 1421ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین، المکاسب، قم: کنگرۀ بزرگداشت شیخ انصاری، 1415ق.
بجنوردی، حسن، القواعد الفقهیة، قم: هادی، 1419ق.
بروجردی، حسین، تقریرات ثلاث، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
جزایری، محمدجعفر، هدی الطالب، قم: دار الکتاب، 1418ق.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، اندیشه و ارتقاء، تهران: گنج دانش، 1387.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، تأثیر اراده در حقوق مدنی، چاپ‌دوم، تهران: گنج دانش، 1387.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، فرهنگ عناصر‌شناسی، تهران: گنج دانش، 1382.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، فلسفهٔ اعلی در علم حقوق، تهران: گنج دانش، 1382.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، فلسفۀ حقوق مدنی، تهران: گنج دانش، 1380.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولژی حقوق، چاپ‌پنجم، تهران: گنج دانش، 1391.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، الفارق، چاپ‌دوم، تهران: گنج دانش، 1388.
حسینی مراغی، عبدالفتاح‌بن‌علی، العناوین، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
حکیم، محسن، نهج الفقاهة، قم: انتشارات بیست‌ودوم بهمن، بی‌تا.
حکیم، محسن، مستمسک العروة الوثقی، قم: دار التفسیر، 1416ق.
خمینی، روح‌الله، کتاب البیع، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1421ق.
خمینی، روح‌الله، الرسائل العشرة، قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1420ق.
خویی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
ره‌پیک، حسن، نظریۀ جهت در اعمال حقوقی، تهران: اطلاعات، 1376.
زارعی سبزواری، عباسعلی، قواعد الفقهیة، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی، 1430ق.
سبزواری، عبدالاعلی، مهذب الأحکام، چاپ‌چهارم، قم: المنار، 1413ق.
سنهوری، عبدالرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، مصادر الإلتزام، چاپ‌سوم، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیة، 2000م.
شهید اول، محمدبن‌مکی، القواعد و الفوائد، چاپ‌اول، قم: کتاب‌فروشی مفید، بی‌تا.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، مسالک الأفهام، قم: مؤسسهٔ معارف اسلامی، 1413ق.
شهیدی، مهدی، تشکیل قرارداد‌ها و تعهدات، چاپ‌دهم، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1393.
شهیدی، میرزا فتاح، هدایة الطالب، تبریز: اطلاعات، 1375.
صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر، جواهر الکلام، چاپ‌هفتم، بیروت: دار الحیاء التراث العربی، 1404ق.
صفار، محمدجواد، «تحلیل و توصیف ماهیت حقوقی تنفیذ عقد غیرنافذ»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، پاییز و زمستان، یادنامه دکتر شهیدی (بدون شماره)، 1384صص 173 تا 204
طباطبایی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1419ق.
طباطبایی، سیدمحمدکاظم، حاشیۀ مکاسب، چاپ‌دوم، قم: اسماعیلیان، 1421ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، قم: مکتب الإعلام الإسلامی، 1409ق.
فاضل لنکرانی، محمد، القواعد الفقیهة، قم: مهر، 1416.
فرحی، سیدعلی، تحقیق فی القواعد الفقیهة، چاپ‌دوم، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی، 1431ق.
قمی، ابوالقاسم، جامع الشتات، تهران: کیهان، 1413ق.
قنواتی، جلیل، مطالعۀ تطبیقی ایجاب و قبول، قم: بوستان کتاب، 1383.
کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قرارداد‌ها، چاپ‌ششم، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1383.
کاتوزیان، ناصر، وصیت در حقوق مدنی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1382.
کاتوزیان، ناصر، ایقاع، تهران: یلدا، 1370.
مامقانی، محمدحسن‌بن‌عبدالله، غایة الآمال، قم: مجمع الذخائر الإسلامیة، 1316ق.
محقق داماد، سیدمصطفی و همکاران، حقوق قرارداد‌ها در فقه امامیه، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1389.
مشکینی، علی، مصطلحات الفقه، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیة، قم: مدرسۀ امام امیرالمؤمنین(ع)، 1411ق.
ناصیف، الیاس، موسوعة العقود المدنیة و التجاریة، چاپ‌دوم، بی‌جا: بی‌نا، 2011م.
نائینی، محمدحسین، منیة الطالب، تهران: محمدی، 1373.
نقیبی، سیدابوالقاسم و الهام مغزی نجف‌آبادی، «نظریۀ واقعۀ حقوقی‌بودن ماهیت تنفیذ در فقه و حقوق ایران»، مجلۀ آموزه‌های فقه مدنی، ش19، بهار و تابستان 1398، صص 119تا138. https://doi.org/10.30513/cjd.2019.13
نووی، یحیی‌بن‌شرف، روضة الطالبین، بیروت: دار المعرفة، 1427ق.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، موسوعة الفقه الإسلامی، قم: مؤسسۀ دائرة المعارف فقه اسلامی، 1423ق.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,583 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,527 |
||