بررسی نقش مکان‌های سوم شهری در توسعه گردشگری (مطالعه موردی: پیاده‌راه مرکزی شهر رشت)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 17، شهریور 1401، صفحه 97-115   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2021.69495.1024

نویسندگان

علی اکبر سالاری پور^{* 1}؛ رامتین زادصالحی²؛ مهرداد مهرجو³

¹عضو هیأت علمی گروه مهندسی شهرسازی دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان

²کارشناسی ارشد طراحی شهری، گروه شهرسازی، موسسه آموزش عالی دیلمان

³دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی- برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان

چکیده

امروزه با رشد شهری بدون برنامه و به­دنبال آن افزایش استفاده از اتومبیل، به‌تدریج نقش عابرپیاده در فضاهای­شهری کم‌رنگ می­شود و همین امر موجب کاهش سرزندگی فضاهای­عمومی برای تعاملات­اجتماعی در شهرها شده‌است. هدف پژوهش­حاضر، بررسی سطح و کیفیت تعاملات­اجتماعی در پیاده‌راه­فرهنگی شهر رشت؛ بررسی نقش مکان‌های­سوم در ایجاد تعاملات­اجتماعی و افزایش سطح تعاملات­اجتماعی در توسعه گردشگری است. هدف پژوهش­حاضر، کابردی و روش تحقیق نیز، توصیفی است. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه دارای طیف­لیکرت استفاده شده‌است.همچنین از آزمون تی تک‌نمونه‌ای، تحلیل­عاملی و ضریب­همبستگی پیرسون برای تحلیل داده­ها استفاده­شد. پرسشنامه، شامل 51 سؤال کیفیت­محیطی، کیفیت مکان‌های­سوم، هویت، جذابیت گردشگری و تعاملات اجتماعی را در پیاده‌راه­علم‌الهدی می‌سنجد. حجم نمونه با استفاده از فرمول­کوکران ۳۸۴ نفر محاسبه شد. پایایی آن توسط آزمون آلفای کرونباخ برابر 897/0 شده­است. یافته‌های همبستگی برای هر سه آزمون مقدار قابل­قبولی است و نشان­­می‌دهد که مولفه‌های «هویتمندی­مکان»، «کیفیت­پیاده‌راه» و «مکان‌های‌سوم» تاثیر قابل­توجهی در توسعه و رونق گردشگری در پیاده‌راه دارند. مهمترین نتیجه پژوهش حاضر تبیین روابط هم افزا میان توسعه مکان های سوم و گردشگری است. بنابراین جایگاه مکان های سوم در برنامه ریزی شهری و همچنین برنامه ریزی گردشگری شهری باید در کشورمان مورد تاکید قرار گیرد و افزایش کیفیت های محیطی و فرهنگی آن در نهایت به افزایش تنوع اجتماعی، تعامل میان شهروندان و گردشگران و افزایش درآمدهای پایدار منجر گردد.

کلیدواژه‌ها

پیاده‌راه فرهنگی؛ توسعه گردشگری؛ رشت؛ مکان‌های سوم؛ هویت مکان

مراجع

1. احمدی، ی.، و دیانتی، ط. (1392). تبدیل فضای گمشده به مکان سوم؛ مطالعه موردی: مادی نیاصرم اصفهان. اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار.
2. سالاری­پور، ع.ا.، و رمضانی، ح.ر.، مهرجو، م.، و قربان­زاده، ن. (1398). بررسی تأثیر کیفیت مکان­های سوم شهری بر حس تعلق شهروندان مطالعه موردی: پیاده­راه فرهنگی-تاریخی رشت. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 10(38)، 37- 51.
3. سلطانی، ع.، و پیروزی، ر. (1391). پیمایش قابلیت پیاده مداری محورهای فرهنگی تاریخی. نشریه شهر و معماری بومی، 3(3)، 65-77.
4. سیاوش‌پور، ب.، آبرون، ع.ا.، و موسوی، س.م. (1398). رهیافت‌های طراحی فضاهای عمومی اجتماع‌پذیری شهری برگرفته‌شده از ویژگی‌های مکان سوم. شباک، 5(46)، 141-148.
5. عباسقلی­زاده، ه.، سالاری­پور، ع.ا.، صلاح کار، ص.، و مهرجو، م. (1398). بررسی میزان رضایت گردشگران از طرح­های سالم­سازی سواحل مطالعه موردی: استان گیلان. مدیریت شهری، 57، 59-72.
6. محجوب­جلالی، ن.، و قلعه‌نویی، م. (1393). مکان سوم؛ نیازی اجتماعی برای شهر. اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار.
7. محمدی، م.، و چنگلوایی، ی. (1391). ارزیابی مولفه های کیفیت فضای شهری بر میزان مطلوبیت مسیرهای پیاده گردشگری. نشریه انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، 5، 15-32.
8. محمدی­زاده، ن. (1395). ارزیابی نقش مولفه کیفیت فضای شهری در مطلوبیت محورهای پیاده گردشگری. نشریه مطالعات نواحی شهری، 3(2)، 93-111.
9. مرصوصی، ن.، و صباحی گراغانی، ی. (1399). تحلیل نقش موانع انسانی در توسعه گردشگری پایدار شهر کرمان. برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، 9(35)، 162-186.
10. ملکشاهی، غ.ر. (1398). گونه‌شناسی گردشگران داخلی شهری و گردشگری مسئولیت‌پذیر؛ مورد مطالعه: گردشگران شهرهای بابلسر، لاهیجان و سرعین. برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، 8(3)، 18-34.
11. Abou-Shouk, M.A., Taha Mannaa, M., & Mohamed Elbaz, A. (2021). Women’s empowerment and tourism development: A cross-country study. Tourism Management Perspectives, 37, 3-11.
12. Alver, Y., Onelcin, P., Cicekli, A., & Abdel-Aty, M. (2021). Evaluation of pedestrian critical gap and crossing speed at midblock crossing using image processing. Accident Analysis & Prevention, 156, 61-72.
13. Fitchrtt, J., Lindberg, F., & Martin, D.M. (2021). Accumulation by symbolic dispossession: Tourism development in advanced capitalism. Annals of Tourism Research, 86, 1-10.
14. Halder, S., & Sarda, R. (2021). Promoting Intangible Cultural Heritage (ICH) tourism: Strategy for socioeconomic development of snake charmers (India) through geoeducation, geotourism and geoconservation. International Journal of Geoheritage and Parks, 4-30.
15. Jangra, R., Kaushik, S.P., & Singh Saini, S. (2021). An analysis of tourist’s perceptions toward tourism development: Study of cold desert destination, India. Geography and Sustainability, 2, 48-58.
16. Mehta, V., & Bosson, J.K. (2010). Third places and the social life of streets. Environment and Behavior.
17. Montgomery, J. (2006). Community strengthening through urban sociability. Australia: Department for Victorian Communities, Urban Cultures Ltd.
18. Oldenburg R. (1997). Our vanishing third places. Planning Commissioners Journal, 25, 6-10.
19. Oldenburg R. (1999). The great good place: Cafes, coffee shops, bookstores, bars, hair salons, and other hangouts at the heart of a community. Boston: Da Capo Press.
20. Sandelands LE. (2003). Thinking about social life. Lanham, MD: University Press of America.
21. Stephenson, M. (2014). Deciphering ‘Islamic hospitality’: Developments, challenges and Opportunities. Tourism Management, 40, 155-164
22. Xu, X., Li, X., Zhao, H., Liu, M., Xu, A., & Ma, Y. (2021). A real-time, continuous pedestrian tracking and positioning method with multiple coordinated overhead-view cameras, Measurement, 178, 86-93.
23. Yang, Y., Wong, K. F., & Zhang, J. (2011). Determinants of length of stay for domestic tourists: Case study of Yixing. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 16(6), 619-633.
24. Yusup, M.F., Kanyan, A., Kasuma, J., Kamaruddin, H., and Adlin, J. (2016). Determinants of factors and the growth of tourism industry in Langkawi Island. Journal of Scientific Research and Development, 3(2), 13-20.
25. Zhou, R., Cui, Y., Wang, Y., & Jiang, J. (2021). A modified social force model with different categories of pedestrians for subway station evacuation. Tunnelling and Underground Space Technology, 110, 38-49.